"ΓΙΑ ΜΕΝΑ ΤΖΙΑΙ ΓΙΑ ΣΕΝΑ, ΜΑ ΤΖΙΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΕ ΕΝΑ "

(26/9/2012, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Κοινοτικού Συμβουλίου Πέρα Χωρίου και Νήσου)

Θεοφιλέστατε,
Αιδεσιμότατε,
Κυρίες και Κύριοι

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που αποδέχτηκα να επιμεληθώ και να προλογίσω την τρίτη αυτή ποιητική συλλογή του Λοϊζου Μαύρου και να φιλοτεχνήσω το εξώφυλλο του βιβλίου.  Με τον Λοϊζο μάς συνδέει μια ειλικρινής φιλία και αλληλοεκτίμηση.  Εκτός από συγχωριανός ήταν και μαθητής μου στην Τετάρτη Τάξη του Δημοτικού Σχολείου Άσσιας, άριστος μαθητής, ένας από τους καλύτερους μαθητές μου, οφείλω να ομολογήσω.

Δε θα μακρολογήσω να σας περιγράψω με κάθε λεπτομέρεια τον βίο και την πολιτεία του φίλου μου Λοϊζου.  Λίγο-πολύ όλοι τον γνωρίζετε ως συγχωριανό, ως φίλο ή γνωστό, ως οικογενειάρχη, αλλά κυρίως ως "Άδρωπο" με άλφα κεφαλαίο, άνθρωπο μετριοπαθή, με ήθος και αρχές.

Αυτές τις αρχές και αξίες του απλού ανθρώπου του λαού, που κουβαλά μέσα του ο Λοϊζος, θέλησε να τις μοιραστεί μαζί μας με ποιητικό, γλαφυρό τρόπο.  Και για να είναι πιο κοντά στον λαό και στον καθένα μας, επέλεξε να χρησιμοποιήσει την κυπριακή τοπολαλιά, μια πλούσια ποιητική γλώσσα που αγγίζει άμεσα την καρδιά μας.  Στ' αχνάρια των λαϊκών μας ποιητών, ο Λοϊζος, έχει ωστόσο τον δικό του τρόπο, το δικό του στιλ, να κρίνει, να καυτηριάσει και να σατιρίσει καταστάσεις και ανθρώπινα πάθη και αδυναμίες.

Στην ποιητική συλλογή του Λοϊζου Μαύρου, που σας παρουσιάζουμε σήμερα, τα θέματα του ποιητή είναι παρμένα από τη σύγχρονη κυπριακή καθημερινότητα:  Από το άμεσο περιβάλλον του, τη δουλειά του ως επιστάτης στις οικοδομές, τις γνωριμίες του, φίλους και γνωστούς, αλλά και άγνωστους/γνωστούς τύπους που κυκλοφορούν ανάμεσά μας.

Ας αφήσουμε τον ίδιο να μας περιγράψει σε μερικούς στίχους, με λίγα λόγια, στην Εισαγωγή του,τα περιεχόμενα του βιβλίου:

Είμαστεν πλάσματα της γης, αθθρώποι με τα λάθη,
με ελαττώματα πολλά τζιαι φορτωμένοι πάθη.
Άλλα δείγνουμεν πο'ξω μας, που μέσ' είμαστεν άλλοι,
μα βκαίννουν που τες πράξεις μας του χαραχτήρα κάλλη.
Ο φουαρτάς ο άθθρωπος, ο ππίσσης, ο ττεμπέλης,
ο λαίμαργος, ο μούρμουρος, μα τζιαι ο τταμακκέρης
έν' χαραχτήρες  στούντη  γην, του τόπου μας, δικοί μας,
πλάσματα καθημερινά, έν' ούλλοι κοντινοί μας.
Για τούτους τζιαι άλλους πολλούς, για μέναν τζιαι για σένα
βκάλλω τούτην τη συλλογή, ντζιίζει τον κάθε ένα.
Μεν με παρεξηγήσετε τζιαι παραδέχουμαί το,
πιάννει τζιαι μέν' η συλλογή, π' αρκής το καταθέτω.
Έτσ' απαντώ σ' όσους που σας έχουσιν απορίαν,
ντζιίζει από τους πιο φτωχούς έως την εξουσίαν.
Δκιαβάστε τα με προσοχήν, μεν τα μετροφυλλάτε,
κανένας να μεν χουμιστεί "είμ' έξω ως πολλάτε".

Όπως μας είπε και ο ίδιος στην εισαγωγή του, σκιαγραφεί καταστάσεις και χαρακτήρες που συναντούμε καθημερινά γύρω μας.  Σατιρίζει και κατακρίνει ελαττώματα, λάθη και πάθη, αλλά συνάμα δίνει και συμβουλές, "παραντζιελιές", που βγαίνουν μέσα από τα βάθη της ψυχής του, τα βιώματά του.

Οι "παραντζιελιές" του χαρακτηρίζονται από ήθος, ανθρωπιά, βαθύ στοχασμό, καλοσύνη και αγάπη για τον συνάνθρωπό του.  Απευθύνονται στον καθένα μας, άνδρα ή γυναίκα, νέο ή ενήλικα, "συνότζιαιρο" ή και γηραιότερό του, ακόμη και στον ίδιο τον εαυτό του, που δεν τον βγάζει έξω από την κριτική του διάθεση.

Ακούστε από τη νεαρή συγχωριανή του Δώρα Δημητρό ένα χαρακτηριστικό ποίημα:

Η  ΚΑΛΗΜΕΡΑ

Έρκεσαι μέσα στη δουλειάν, θωρούμεν σε τζι ακούμεν,
παρκάτου τζιαι που τη μισήν,
η καλημέρα σου, το δειν,
σαν να τζιαι σου γρωστούμεν.
Αν είσαι ο διευθυντής, με γεια σου με χαρά σου,
μεν λοαρκάζεις πως πετάς,
είσαι τζιαι 'σούνι σαν εμάς,
σύναξε τα φτερά σου.
Τζι αν είσαι 'σού με Μερσεντές, τίποτες εν αλλάσσει,
καρκιάς έν' η σιαιρέτιση,
εν τζι έχουμεν απαίτηση,
τζιείνη αν μεν ταράσσει.
Πρέπει ο χτύπος της καρκιάς να 'ν' άλλωσπως τ' αθθρώπου,
να 'σιει καλά αισθήματα.
Κάμνει γερά πατήματα
η ομορκιά του τρόπου.
Μείνε τζειαμαί που βρίσκεσαι με ανοιχτά τα μμάδκια,
ομπρός σου φως, μα εν θωρείς,
μες στες καρκιές μας εν χωρείς,
έσιεις πολλά αγκάθκια.
Να σιαίρεσαι τα πλούτη σου, μα ξύπνα, δώκε βάσην,
τα πλούτη, τ' αυτοκίνητα
τζιαι ούλλα τα ακίνητα,
ούλλα στο τέλος πάσιν.
"Μάστρος" και καλός γνώστης της πλούσιας κυπριακής διαλέκτου εκφράζει με αμεσότητα, καθαρότητα και παρρησία τις προσωπικές του απόψεις για καταστάσεις της καθημερινότητας, απόψεις που πηγάζουν μέσα από την πολυχιλιόχρονη λαϊκή σοφία και παράδοση του τόπου μας.  Ο στίχος του περιεκτικός, γεμάτος μεστά νοήματα, γλαφυρός αλλά και καυστικός εκεί που χρειάζεται, εμποτισμένος με μια χιουμοριστική διάθεση, κερδίζει τον αναγνώστη από την πρώτη στιγμή.  Να πώς σατιρίζει ένα φαινόμενο της σημερινής εποχής, το τιτσιρκόν:

ΤΟ  ΤΙΤΣΙΡΚΟΝ

Άδε ποδά, ρε Νικολή, το τιτσιρκόν του κόσμου;
Θεέ μου, εν πάμε καλά την 'πομονή σου δώσ' μου.
Επιάσαμε στράταν πλαθκιάν, γεμάτη με παγίδες,
να ποϋρίζει άθθρωπος που μέσα, πε μου, είδες;
Τούντες παγίδες που λαλώ ξέρουμέν τες, μα πάλε
σαν το μαγνήτη μάς τραβούν.  Έν' ψέματά μου;  Λάλε.
Έν' ψέματα πως κλέφτικο τ' αμμάτιν έν' τ' αθθρώπου;
Εν τζι έν' φαινόμενο σε μας, μόνον τούτου του τόπου.
Σ' ούλλον τον κόσμο τιτσιρκό, τωρά γυμνόν λαλούν το,
της μόδας κάτι μαγικό, μα ρούχον, πε μου, πού 'ν' το;
Τάγκα ιμίσιι μου τζιαι στρινγκ φορούν στες παραλίες,
τζιαι παρπατούν τζιαι σούζουνται με χάρην οι κυρίες.
Δείγνουν τα κάλλη τους γυρόν, λιγνές, παστές, Θεέ μου,
τζιαι άγιον κολάζουν τον.  Έν' ψέματα;  Για πε μου;
Έν' δυνατόν τζιαι εν μπορούν άλλωσπως να ντυθούσιν,
τζιαι νιώθουσιν καλλύττερα που μιαν κλωστή φορούσιν;
Σσιεπάζουν μόνον ομπροστά μ' έναν ρουχούιν τόσον,
μα εν θα πω άλλα, κανεί, το στόμα θα βαώσω.
Έν' να μας κάψει ο Θεός, πρέπει μας, έν'  τζιαιρός μας,
αφούτις εν αλλάσουμεν, λέσιιν ο νους τζι ο λος μας.

Ανάμεσα στα ανθρώπινα πάθη και αδυναμίες ο ποιητής μας ξεχωρίζει δυο, που τους δίνει ιδιαίτερη σημασία: Το ποτό και το κάπνισμα, που είτε αποκτηνώνουν τον άνθρωπο είτε τον οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στον θάνατο.  Μη καπνιστής ο ίδιος και μετρημένος στη ζωή του, δίνει στους αλκοολικούς και τους μανιώδεις καπνιστές τις απαραίτητες συμβουλές:

ΤΟ  ΠΟΤΟ  ΤΖΙΑΙ  Ο  ΤΣΙΑΡΟΣ

Μουρμουρά σου η γεναίκα, κόψε νάκκον τον τσιάρον,
λλίανε τη ζιβανίαν που σε κάμνει σαν τον γάρον.
Με τούντα δκυο εγίνηκες ένας μεάλος ττερλακκής,
φαίνεται όμως της ζωής εν είσαι, φίλε, μερακλής.
Έν' να κρούσεις κάποια νύχταν τα σεντόνια τζιαι το σπίτι,
είπεν σου το τζιαι ξανά 'πεν η κουμέρα Αφροδίτη.
Έν' ανάγκη να φουμάρεις τον τσιάρο στο κρεββάτι;
Άκου την την καημένη, μεν το κάμνεις που γινάτι.
Τούτα ούλλα τα νεύρα σου θαρκέσαι πως έν' κουτουρού;
Φέρνει τα ούλλα το ποτόν τζιαι, άκου, παίζουν σου πουρούν.
Ξέρεις ίνταν πο'ν' να πάθεις, αν μεν πίννεις με το μέτρον;
Έν' να μοιάσεις, τζιαι το ξέρεις, στον αλκολικόν τον Πέτρον.
Ίνταν που φταίσιν τα μωρά, δέρνεις τα, γιατί, ρε Κώστα;
Θεέ μου, βάρ' το Σιέρι Σου, που λλόου του έλα σώσ' τα.
Δίχα αιτίαν, αφορμήν μεν τους τες φακκάς που πάνω.
Ρωτώ σ', έν' τούτα τα μωρά πλάσματα πο'ν' παραπάνω;
Το ποτόν τζιαι το τσιάρον, πίννεις τα αμμά πίννουν σε,
να τη χαρείς τούντη ζωήν ποττέ τους εν τζι αφήννουν σε.
Νομίζεις πως τη σιέρεσαι, μα 'ν' που 'σαι μεθυσμένος.
Κάμνεις μεσάνυχτα, Κωστή, αφού 'σαι ζαλισμένος.
Αλίμονο στον άθθρωπον πο'ν κόφκει, φίλε, το ποτόν,
πο'ν μπόρει να το στερηθεί, όπως το γάλαν το μωρόν.
Έσιει αξίαν πας στη γην, άκου, «ΠΑΝ ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ»,
τζιείνον που εν έσιει κκοντρόλ στο μαύρο χάλιν τ' άφησ' τον.

Σε άλλα ποιήματά του αναφέρεται στον τσιγκούνη, στη γυναίκα  τη μουρμούρα, στη γυναίκα την κουτσομπόλα και φαρμακόγλωσση, στους λαίμαργους, άντρες και γυναίκες, στους εκμεταλλευτές που τους αποκαλεί "σκνίπες" και "τσιβίτζια", στη θεοφοβούμενη που άλλα δείχνει, άλλα λέει και άλλα κάνει, στον δάσκαλο που δίδασκε και νόμο δεν κρατούσε, στους νέους και τις νέες που τρέχουν επικίνδυνα με τις μοτόρες και τα αυτοκίνητα, στους διάφορους τύπους που εργάζονται στις οικοδομικές εργασίες, στην έλλειψη σεβασμού προς τα γηρατειά, στη γυναίκα-σκελετό που ακολουθεί τη μόδα και κινδυνεύει να την πάρει ο άνεμος,  και σε πολλούς άλλους ανθρώπινους τύπους και ανεπιθύμητες αντικοινωνικές καταστάσεις  και συμπεριφορές.

Σας δώσαμε μόνο μια μικρή γεύση από τα περιεχόμενα της νέας ποιητικής συλλογής του ΛΟΙΖΟΥ ΜΑΥΡΟΥ "ΓΙΑ ΜΕΝΑ ΤΖΙΑΙ ΓΙΑ ΣΕΝΑ, ΜΑ ΤΖΙΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΕ ΕΝΑ".  Είναι ένα έργο κατάλληλο για τον καθένα μας, κατάλληλο για όλες τις ηλικίες, όπως το λέει και ο τίτλος του, και το συνιστώ ανεπιφύλακτα. Μέσα από τις σελίδες του, μέσα από τους στίχους του, δε γίνεται, κάπου θα συναντήσετε τον εαυτό σας, τον ή τη σύντροφό σας, κάποιο γείτονα ή συγγενή, κάποιο γνωστό ή άγνωστο, μα ωστόσο υπαρκτό πρόσωπο.

Πιάστε το τζιαι δκιαβάστε το, τζιαι μια, τζιαι δκυο, τζιαι τρεις.
Εν θα σας βλάψει, ξέρετε, είπεν το τζι ο Χατζηπετρής.

Ευχαριστώ.

Ιωάννης Μίας
Εκπαιδευτικός/Ζωγράφος