του Γιάννη Νίκα

απόσπασμα από το βιβλίο του Γιάννη Νίκα, ΑΝΑΠΟΛΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ 1955-59 (Προσωπικές Μαρτυρίες) σελ. 20 - 22.

Οι Βαλκανικοί πόλεμοι

Ο αντιστράτηγος Δημήτριος Βάκας στο βιβλίο του «Ελευθέριος Βενιζέλος» που καλύπτει την περίοδο 1910-1920, στη σελίδα 34, αναφερόμενος στους Βαλκανικούς πολέμους σημειώνει: «Ένα δειλινό των μέσων Οκτωβρίου 1912 ξεκινούσαμε με το τάγμα μας υπό τον ταγματάρχη Μαυρομιχάλη και διασχίζοντας των Λεωφόρο Κηφισίας, πήραμε τον ηλεκτρικό.  Ο κόσμος ενθουσιωδώς μας χειροκροτούσε και εκεί στου Ζαχαράτου χαλούσε ο κόσμος από ζητωκραυγές και ευχές φίλων και αγνώστων.  Το τάγμα μας αποτελείτο από Αθηναίους, Έλληνες της Κύπρου, της Αμερικής και της Αιγύπτου.  Σ'αυτό υπηρετούσαν οι αδελφοί Δραγούμη, οι αδελφοί Βαλαωρίτη, ο ηρωικός πεσών στο Κιλκίς δεκανεύς Σχίζας εκ Κύπρου» και πολλοί άλλοι, τους οποίους ο στρατηγός αναφέρει ονομαστικά.

Ως εθελοντής στον Ελληνικό στρατό κατά τους Βαλκανικούς πολέμους συμμετείχε και ο ομοχώριός μας ιατρός Παναγιώτης Λεοντιάδης, πρώτος Κύπριος χειρούργος και παράγοντας της περιόδου στο νησί μας.  Ο Λεοντιάδης υπήρξε και Παγκυπριονίκης αθλητής στους πρώτους Παγκύπριους Αγροτικούς Αγώνες το 1903.  Με την έναρξη του πολέμου, ο Λεοντιάδης παράτησε την κλινική του και μαζί με άλλους Κυπρίους εθελοντές πήγαν στην Ελλάδα, όπου και επολέμησαν για το μεγαλείο του έθνους. 

(Φωτογραφία: Απόστολος Χατζηχριστοφόρου ομοχώριος μας εθελοντής στους Βαλκανικούς Πολέμους, αρχείο Πολιτιστικού Συνδέσμου "Η ΑΣΣΙΑ").

Στους δύο Παγκοσμίους πολέμους ο Κυπριακός Ελληνισμός έδωσε ξανά το παρόν του με χιλιάδες εθελοντές.  Το χωριό μου η Άσσια συμμετείχε και αυτό με ένα σημαντικό αριθμόν τέκνων της, ο Γεώργιος Κωρκής, τα αδέλφια Γιωργαλλάς και Άντωνας Ματθαίου (ο Γιωργαλλάς τραυματίστηκε μάλιστα από οβίδα) ο θείος μου Γιάννης Διάκος-Τζιννής (αδελφός της μητέρας μου), ο Νικόλας Χατζηματθαίου, ο Γεώργιος Παρτού, που εκτός από τους δύο Παγκοσμίους πολέμους πήρε μέρος και πολέμησε στη Μικρασιατική εκστρατεία του 1920, ο Πέτρος Κουτατζιές, ο Ευθύμιος Τσιάκκας, ο Νικολός Πίττας, ο Κώστας Τούτας, ο Αντώνης Μαυρομμάτης, ο Μιχάλης Μάκης, ο Ανδρέας Σκούρος, ο Αντώνης Χατζηχριστοφόρου, ο Χριστόφορος Τάκη, Γιάννης Χατζηλοΐζου και άλλοι.

Πολύ παραστατικό είναι ένα δημοσίευμα της εφημερίδας των Αθηνών «Καθημερινή», το οποίο βρήκα σχεδόν καταστρεμμένο πίσω από μια φωτογραφία του χωριανού μας Γεώργιου Παρτού που εμφανιζόταν με τη στρατιωτική του στολή, όταν υπηρετούσε στον Ελληνικό στρατό.  Μέσα σε πλαίσιο είναι γραμμένο το εξής σημείωμα::

«ΟΙ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΚΥΠΡΙΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΑΙ
Οι Αθηναίοι είχον περιζώσει χθες μίαν ομάδα Κυπρίων στρατιωτών, οι οποίοι ήλθον δια να πολεμήσουν υπέρ της Μητρός Πατρίδος.  Οι Κύπριοι εθελοντές αρρενωποί, ηλιοκαμένοι, αποφασιστικοί, ήσαν αντικείμενο μεγάλου ενθουσιασμού εκ μέρους των αδελφών Ελλήνων.  Όταν μάλιστα κάποιος από τους ηρωικούς αυτούς νέους, είπε ότι η Κύπρος, η θυγάτηρ της αγωνιζόμενης μητρός, έσπευσεν εις το πλευρόν της πριν καν ακούση την πρόσκλησιν της, εσχηματίσθη μικρά διαδήλωσις, η οποία κατήλθε την οδόν Σταδίου με ζητωκραυγές και με θούρια.  Και το θέαμα ήτο από τα συγκινητικότερα».

(Φωτογραφία δεξιά: Υπολοχαγός Γιάννης Χατζηλοϊζου, αρχείο Πολιτιστικού Συνδέσμου "Η Ασσια").

Γεώργιος Παντελή Παρτός

Ο Γ. Παρτός πήγε στην Ελλάδα το 1914.  Το 1916 ενεγράφη στην Εθνική Άμυνα, που είχε ιδρύσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος.  Υπηρέτησε ως επιλοχίας στον 3ο λόχο της μεραρχίας Σερρών, υπό τον Μέραρχον Ζυμβρακάκη.  Στη συνέχεια πήρε μέρος και πολέμησε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.  Η Μικρασιατική εκστρατεία που ακολούθησε, τον βρήκε ξανά πολεμιστή στα αφιλόξενα βουνά, στις πεδιάδες και τις έρημους της Μικράς Ασίας.

Έζησε όλη την τραγωδία της υποχώρησης και το δράμα της Μικρασιατικής καταστροφής.  Το 1923 γύρισε στην Κύπρο για να βρεθεί ξανά εθελοντής στρατιώτης στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.  Υπηρέτησε αρχικά στην Παλαιστίνη, μετά στην Αφρική και τέλος στο Μόντε Κασίνο της Ιταλίας.

Πηγή: ΑΝΑΠΟΛΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ 1955-59 (Προσωπικές Μαρτυρίες), Λευκωσία 2003, Γιάννης Νίκας, Εκδόσεις Κ. Επιφανίου

Ευχαριστίες:  Θέλουμε να εκφράσουμε τις θερμές μας ευχαριστίες στον κ. Γιάννη Νίκα που ευγενώς μας παραχώρησε το δικαίωμα να καταχωρήσουμε στην ιστοσελίδα μας το πιο πάνω απόσπασμα από το βιβλίο του.