Η έκδοση του πρώτου βιβλίου του Πολιτιστικού Συνδέσμου «Η Άσσια»

του Γιάννου Δημητρίου

Το 1983 ο Πολιτιστικός Σύνδεσμος «Άσσια» προχώρησε στην έκδοση του πρώτου του βιβλίου με τίτλο, «ΑΣΣΙΑ ζωντανές μνήμες βαθιές ρίζες μηνύματα επιστροφής».  Η έκδοση αυτή ήταν μια από τις πρώτες προσπάθειες που έγιναν μετά το 1974 από προσφυγική κοινότητα να καταγράψει όλα τα σημαντικά στοιχεία αναφορικά με την ιστορία, τους αγώνες για απελευθέρωση από τους Άγγλους αποικιοκράτες, τους ανθρώπους της, τους 84 αγνοούμενους της,  τα ήθη έθιμα και τη λαογραφία της,  τα τοπωνύμια, τις παραδόσεις και τη ζωή που χάθηκε μετά τον βίαιο ξεριζωμό  από τους Τούρκους κατακτητές.  Το βιβλίο αφιερώθηκε «στους νεκρούς της Άσσιας, τους αγνοούμενους κι' όσους καρτερικά αναμένουν».

Οι κύριοι συντελεστές της έκδοσης όπως αναφέρονται στο βιβλίο είναι οι πιο κάτω:

Για την Έκδοση Συνεργάστηκαν:
Ιωάννου Μιχαλάκης, Καλλής Παναγιώτης, Καλλής Ανδρέας, Κασάπης Α. Δημήτρης, Κωνσταντίνου Παντελής, Λεοντίου Νίκος, Νίκας Γιάννης, Τζωρτζής Κώστας, Πηλείδης Μιχαλάκης, Προδρόμου Ανδρέας, Προδρόμου Γεώργιος, Στυλιανού Δήμητρα, Σωφρονίου Σωφρονία, Τουμπουρή Αρτεμισία, Φωτίου Αθηνά, Φωτίου Παναγιώτης, Χατζηαντώνη Γ. Αντώνης, Χατζηωσήφ Χριστόδουλος, Χριστούδιας Τάκης, Χριστούδιας Χριστάκης, Ψάλτης Χρίστος, Ψαράς Μ. Κυριάκος, Ψαράς Ν. Κυριάκος.

Έδωσαν Πληροφορίες:
Γιωρκάνη Α. Πρόδρομος, Ιωάννου Παπαμιχαήλ, Νίκας Κυριάκος, Πάκκος Γεώργιος, Πηλείδης Κώστας, Τουμπουρής Κωνσταντής.

Διόρθωση - Επιμέλεια Υλικού:
Καλλής Παναγιώτης, Λεοντίου Νίκος, Προδρόμου Ανδρέας, Προδρόμου Γεώργιος, Χριστοδούλου Μενέλαος.

Σκίτσα:
Μίας Ιωάννης

Επιμέλεια Έκδοσης:
Λεοντίου Νίκος

Έκδοση:
Πολιτιστικός Σύνδεσμος «Η ΑΣΣΙΑ»

Τυπώθηκε στα Τυπογραφεία
«ΚΩΝΟΣ» ΛΤΔ - Λευκωσία

Τα πρώτα Διοικητικά Συμβούλια του Πολιτιστικού Συνδέσμου «Η Άσσια»,  της περιόδου 1979 - 1981 και 1981 - 1983 (που φαίνονται πιο κάτω), ανέλαβαν την πρωτοβουλία και στηρίχθηκαν μαζικά από μεγάλο αριθμό πνευματικών ανθρώπων της Άσσιας, που με επιμονή, πολύ μεγάλο κόπο και απέραντη αγάπη για το χωριό τους έφτιαξαν μια κιβωτό μνήμης και αγάπης για την Άσσια, που μέχρι σήμερα παραμένει το κύριο σημείο αναφοράς για το χωριό μας.  Την επιμέλεια της έκδοσης είχε αναλάβει ο πρώην Διευθυντής Δημοτικής Εκπαίδευσης Κύπρου, κ. Νίκος Λεοντίου.

Οι συντελεστές της έκδοσης έκριναν σκόπιμο στο εσωτερικό μέρος του εξωφύλλου του βιβλίου να καταγράψουν τους λόγους που τους οδήγησε στη δημιουργία του Πολιτιστικού Συνδέσμου «Η Άσσια» καθώς επίσης και τα βασικά άρθρα του Καταστατικού του Συνδέσμου.   Αυτό το κείμενο αποτέλεσε και την κύρια και διαχρονική δήλωση «πολιτικής» του Συνδέσμου.

Αναφέρουν συγκεκριμένα ότι στόχος του Συνδέσμου ήταν «να δημιουργηθεί ένας φορέας και μια στέγη για τους σκορπισμένους μετά την εισβολή και τον ξεριζωμό Ασσιώτες».  Μέσω αυτής της προσπάθειας στόχευαν στη διατήρηση άσβεστης της μνήμης για το χωριό και την ενίσχυση των δεσμών,  της συνείδησης της κοινότητας και να δημιουργήσουν κάποιες προϋποθέσεις σύνδεσης των Ασσιωτών με το χωριό τους.   Δεν παρέλειψαν να τονίσουν ότι «πρωταρχικό μέλημα πως αυτά όλα έπρεπε να γίνουν πάνω και έξω από κομματικές, ιδεολογικές και άλλες διαφορές».

Η έκδοση έγινε με την, ιδιαίτερα σημαντική για την εποχή, οικονομική στήριξη των Ασσιωτών της Αυστραλίας.  Αναφέρεται στην εισαγωγή, «Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τους αδελφούς μας Ασσιώτες της Αυστραλίας - ιδιαίτερα ανάμεσά τους τον Αντωνάκη Τούμπουρο - που με τη γενναία εισφορά τους των £1000 καλύτερο μέρος της εκδοτικής δαπάνης κι ενθαρρυνθήκαμε να προχωρήσουμε σ 'αυτή την εργασία.  Ευχαριστούμε και όσους εισέφεραν μικρότερα ποσά.»   Γίνεται επίσης ιδιαίτερη αναφορά και εκφράζονται ευχαριστίες στη σημαντική συμβολή του γλωσσολόγου και λαογράφου κ. Μενέλαου Χριστοδούλου που «βοήθησε με συμβουλές και εισηγήσεις για τη συγκέντρωση και κατάταξη της ύλης».

Στον Πρόλογο του βιβλίου οι συντελεστές κάνουν επίσης την εξής αναφορά που δίνει και το στίγμα της όλης προσπάθειας,   «Με πολλή χαρά και με αγάπη προς τον τόπο μας και προς το χωριό μας παραδίνουμε στη δημοσιότητα τον παρόντα τόμο.  Εκπληρώνουμε έτσι ελάχιστο χρέος προς ό,τι αφήσαμε πίσω μας φεύγοντας διωγμένοι από το χωριό μας, από τους εισβολείς».   Σε άλλο σημείο φαίνεται καθαρά ότι στόχος της προσπάθειας ήταν να εκπληρώσουν ένα χρέος κυρίως προς τους νέους και τις μελλοντικές γενιές που θα έρχονταν παραδίδοντας αυτό το βιβλίο σαν κληροδότημα ή σαν ένα φυλακτό που θα το κρατούσαν για πάντα μαζί τους.

Οι δυσκολίες που έφερε η προσφυγιά με το διασκορπισμό των Ασσιωτών σ΄ όλες τις γωνιές της Κύπρου και του κόσμου ήταν τεράστιες.  Παρά τις όποιες ελλείψεις και αδυναμίες που αντικειμενικά δημιούργησαν οι συνθήκες της προσφυγιάς, οι άνθρωποι που οραματίστηκαν αυτή την έκδοση αναφέρουν, «έχουμε συνείδηση των ατελειών και ελλείψεων του βιβλίου αυτού, όμως ξέρουμε καλά πως καταβλήθηκε κάθε προσπάθεια με πολλή καλή θέληση να γίνει κάτι καλό, να συγκεντρωθεί πολύ υλικό, όλα τα σημαντικά στοιχεία, από κείνους που το μπορούσαν αυτό καλύτερα.  Ας αποτελέσει αυτό την αφετηρία για συμπλήρωση και βελτίωση, ας υποκινήσει το ενδιαφέρον για άλλες ειδικότερες εκδόσεις.  Θα φανεί τότε και αυτό ένας από τους στόχους μας».

Σε ένα άλλο σημείο φαίνεται καθαρά ότι γίνεται μια βαθύτατη ενδοσκόπηση στα πρόσφατα γεγονότα της κυπριακής ιστορίας, του εθνικού διχασμού που οδήγησε στα γνωστά αποτελέσματα, πρώτα στο προδοτικό πραξικόπημα της Χούντας των Αθηνών της  15 Ιουλίου 1974 και ακολούθως στην βάρβαρη τουρκική εισβολή που μας ξερίζωσε δια της βίας των όπλων.  Οι άνθρωποι του Πολιτιστικού Συνδέσμου «Η Άσσια», συνοψίζουν με την εξής φράση τη συλλογική αυτή εμπειρία, «Πιστεύουμε ότι στην προσφυγιά δεν υπάρχουν περιθώρια για διαμάχες και διαφορές.  Πρώτο πατριωτικό καθήκον για μας εδώ σήμερα - προσφυγιά και κατοχή και κίνδυνοι - η συμφιλίωση, η ομόνοια, η ενότητα».  Η συμφιλίωση, η ομόνοια και η ενότητα προτάσσονται ως αναγκαία συστατικά για τη διαφύλαξη της αγωνιστικότητας και της προσπάθειας όλων μας για απαλλαγή από την τουρκική κατοχή.

Στο βιβλίο γίνεται επίσης αναφορά στις πρώτες πρωτοβουλίες και εκδηλώσεις που είχε αναλάβει ο Σύνδεσμος μέχρι τότε, όπως «συγκεντρώσεις γνωριμίας και τόμπολα, έκθεση κεντημάτων της Άσσιας, μνημόσυνο των πεσόντων Ασσιωτών και δέηση για τους αγνοούμενους, έκδοση του παρόντος τόμου κ.α.» καθώς επίσης και στην εξεύρεση και δημιουργία του πρώτου οικήματος του Συνδέσμου που ήταν στην οδό Ρόδου 3, στη Λευκωσία.  Το ενοίκιο του οικήματος καλυπτόταν από εισφορές Ασσιωτών, με κυριότερη συμβολή αυτή του μ. Χριστόφορου Πελεκάνου.

Τέλος θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί ότι το υλικό που βρίσκεται στην εν λόγω έκδοση αποτέλεσε και τη ραχοκοκαλιά πάνω στην οποία κτίστηκε η ιστοσελίδα του Πολιτιστικού Συνδέσμου «Η Άσσια».   Μεγάλος μέρος του αναρτημένου υλικού που αφορά το χωριό μας, όπως φαίνεται στις αναφορές συγκεκριμένων άρθρων αποτελούν μέρος αυτής της έκδοσης.

Το πιο κάτω είναι το αυθεντικό κείμενο που περιλαμβάνεται στο εσωτερικό του εξωφύλλου του βιβλίου:

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ «Η ΑΣΣΙΑ»

Ο Σύνδεσμός μας αυτός ήταν το αποτέλεσμα της επιθυμίας μερικών Ασσιωτών να δημιουργηθεί ένας φορέας και μια στέγη για τους σκορπισμένους μετά την εισβολή και τον ξεριζωμό Ασσιώτες.  Ήταν φανερό πως έπρεπε οι πρόσφυγες να συγκεντρωθούν, να οργανωθούν, να δραστηριοποιηθούν, ώστε να μη χαλαρωθούν οι μεταξύ τους δεσμοί να ενισχυθούν οι μνήμες για το χωριό και να προσφέρουν κάτι στον τόπο τους.

Δεν έπρεπε να ξεχαστούν οι κοινές συντροφιές, οι γνωστοί κι οι γείτονες, οι τόποι και τα πράγματα που έμειναν πίσω και ότι συνδεόταν μ' αυτούς.  Έπρεπε να ενισχυθεί η συνείδηση της κοινότητας, να δημιουργηθούν για τους νέους κάποιες προϋποθέσεις σύνδεσης μεταξύ τους και με το χωριό τους.  Ήταν πρωταρχικό μέλημα πως αυτά όλα έπρεπε να γίνουν πάνω και έξω από κομματικές, ιδεολογικές και άλλες διαφορές.  Σε καιρούς κατοχής και προσφυγιάς κόμμα και έγνοια όλων μας πρέπει ν' άναι η Κύπρος.  Πιο αναλυτικά φαίνονται αυτοί οι στόχοι στο καταστατικό του Συνδέσμου:

1.    Η ανεπιφύλακτη και με κάθε μέσο ενίσχυση του αγώνα του Κυπριακού λαού για απελευθέρωση των σκλαβωμένων εδαφών μας και η ασφαλής επιστροφή των προσφύγων στα σπίτια τους κάτω από συνθήκες ασφάλειας, ελευθερίας και εθνικής αξιοπρέπειας.

2.    Η προαγωγή πολιτιστικών, ανθρωπιστικών, κοινωνικών, εκπαιδευτικών και θρησκευτικών σκοπών.

3.    Η διατήρηση της μνήμης του χωριού Άσσια.

4.    Η υποβοήθηση της επαφής μεταξύ εκείνων που κατάγονται από το χωριό Άσσια και η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ όλων των Κυπρίων και ιδιαίτερα των προσφύγων.  Η καλλιέργεια πνεύματος ενότητας, συνεργασίας, αλληλεγγύης και αλληλοκατανόησης.

5.    Η παροχή βοήθειας σε κατοίκους του χωριού Άσσια που δυσπραγούν.

Ο Σύνδεσμος για να εκπληρώσει τους σκοπούς του οργάνωσε διάφορες εκδηλώσεις, κυριότερες από τις οποίες είναι: συγκεντρώσεις γνωριμίας και τόμπολα, έκθεση κεντημάτων της Άσσιας, μνημόσυνο των πεσόντων Ασσιωτών και δέηση για τους αγνοούμενους, έκδοση του παρόντος τόμου κ.α.  Εξευρέθηκε κι ένα οίκημα* στην οδό Ρόδου 3.

* Το ενοίκιο του οικήματος πληρώνεται με εισφορές των Ασσιωτών.  Σημαντικότερη είναι η συμβολή σ'αυτό του Χριστόφορου Πελκάνου.

Τα διοικητικά συμβούλια του Συνδέσμου μας:

   
   
Πιο κάτω παρουσιάζεται ο πρόλογος του βιβλίου:

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Με πολλή χαρά και με αγάπη προς τον τόπο μας και προς το χωριό μας παραδίνουμε στη δημοσιότητα τον παρόντα τόμο.  Εκπληρώνουμε έτσι ελάχιστο χρέος προς ό,τι αφήσαμε πίσω μας φεύγοντας διωγμένοι από το χωριό μας, από τους εισβολείς.  Ξαναζούμε εδώ μέσα νοερά τους τόπους που γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε, που παίζαμε και περπατούσαμε, που δουλέψαμε για να φτιάξουμε σπίτια και περβόλια και χωράφια παραγωγικά.  Τους τόπους που γεμίσαμε με συγκινήσεις, λύπες και χαρές, που κάναμε όνειρα, που γευτήκαμε ελπίδες και απογοητεύσεις, που ήμασταν ένα μαζί τους.  Θυμούμαστε και νοσταλγούμε και περιμένουμε.

Πολλά πράγματα όσο βιώνονται άμεσα και αυτόματα, στο φυσικό τους περιβάλλον, θεωρούνται αυτονόητα και χωρίς ιδιαίτερη σημασία.  Τώρα που καταγράφονται και αναζητούμε το ιδιαίτερό τους για την Άσσια, τα συνειδητοποιούμε και μας πονούν. Αυτός είναι και ο λόγος που ίσως έχουν παραλειφθεί πράγματα που έπρεπε να περιλαμβάνονταν σ'αυτό τον τόμο.  Από την άλλη, η απομάκρυνση και η κάποια λησμονιά ξεκαθαρίζουν τα πράγματα, τα κάμνουν αντικείμενα.  Έτσι ξεκαθαρισμένα και συνειδητοποιημένα και με κάποια ερμηνεία προβάλλουν για τους Ασσιώτες της προσφυγιάς, κυρίως τους νέους, τώρα πια σαν χρέος, με όλη τους την επιτακτικότητα.  Περνούν μέσα στο θησαυρό της όλης λαϊκής μας δημιουργίας, μόνο που είναι σαν ορφανεμένα κοντά στα άλλα που είναι ζωή και κίνηση.  Απαιτούν κι αυτά και προκαλούν να τα κάνουμε ζωή.

Έχουμε συνείδηση των ατελειών και ελλείψεων του βιβλίου αυτού, όμως ξέρουμε καλά πως καταβλήθηκε κάθε προσπάθεια με πολλή καλή θέληση να γίνει κάτι καλό, να συγκεντρωθεί πολύ υλικό, όλα τα σημαντικά στοιχεία, από κείνους που το μπορούσαν αυτό καλύτερα.  Ας αποτελέσει αυτό την αφετηρία για συμπλήρωση και βελτίωση, ας υποκινήσει το διαφέρον για άλλες ειδικότερες εκδόσεις.  Θα φανεί τότε και αυτό ένας από τους στόχους μας.

Κοντά σ' αυτά ξέρουμε και τις δυσκολίες που υπήρχαν.  Σκορπισμένοι οι Ασσιώτες σ' όλη την Κύπρο με μόνο υλικό τη μνήμη τους· σε μερικές περιπτώσεις να μη ξέρουμε πού θα βρούμε εκείνον που θα μας έδινε τις σωστές πληροφορίες· σε άλλες να έχουν φύγει από τη ζωή εκείνοι που είχαν διατελέσει στελέχη κάποιας κίνησης, κάποιου σωματείου, κάποιας δραστηριότητας.  Μερικά πράγματα γράφτηκαν ύστερα από πολλές υπομνήσεις και επίμονη απαίτηση εκείνων που ανάλαβαν τη σχετική ευθύνη, γι' αυτό μας ικανοποίησαν, έστω και ελλιπή.

Παραθέτουμε τα ονόματα των συνεργατών γενικά, με αλφαβητική σειρά, όχι ξεχωριστά για την κάθε εργασία, γιατί αρκετά από τα κείμενα τα επεξεργάστηκε άλλος από κείνον που τα έγραψε, μερικοί έδωσαν σημειώσεις ή πληροφορίες.  Έτσι μπαίνουν όλοι στην ίδια μοίρα σαν συνεργάτες, αν και δεν εργάστηκαν όλοι στον ίδιο βαθμό.  Ο καθένας βέβαια, έχει την ευθύνη για κείνο που έγραψε.  Θέλαμε μ' αυτό να δείξουμε την ομαδικότητα και τη συλλογική προσπάθεια και μάλιστα πάνω από κομματικές, ιδεολογικές ή άλλες διαφορές, πράγμα που είναι βασικό και στις αρχές του πολιτιστικού μας συνδέσμου.  Πιστεύουμε ότι στην προσφυγιά δεν υπάρχουν περιθώρια για διαμάχες και διαφορές.  Πρώτο πατριωτικό καθήκον για μας εδώ σήμερα - προσφυγιά και κατοχή και κίνδυνοι - η συμφιλίωση, η ομόνοια, η ενότητα.

Ευχαριστίες ανήκουν σε όλους όσοι συνεργάσθηκαν, έγραψαν κείμενα ή έδωσαν πληροφορίες για την έκδοση αυτού του τόμου.  Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τους αδελφούς μας Ασσιώτες της Αυστραλίας - ιδιαίτερα ανάμεσά τους τον Αντωνάκη Τούμπουρο - που με τη γενναία εισφορά τους των £1000 καλύτερο μέρος της εκδοτικής δαπάνης κι ενθαρρυνθήκαμε να προχωρήσουμε σ' αυτή την εργασία.  Ευχαριστούμε και όσους εισέφεραν μικρότερα ποσά.  Ο γλωσσολόγος και λαογράφος κ. Μενέλαος Χριστοδούλου μας βοήθησε με συμβουλές και εισηγήσεις για τη συγκέντρωση και κατάταξη της ύλης.  Τον ευχαριστούμε.

Από όσους θα διαβάσουν τον τόμο περιμένουμε κάθε είδους κρίσεις και εισηγήσεις με στόχο τη βελτίωση για μια ενδεχόμενη μελλοντική έκδοση ή μικρότερες εργασίες πάνω στο ίδιο θέμα.  Σας ευχαριστούμε από τώρα για το ενδιαφέρον σας για το χωριό μας και για την εργασία μας.

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

Πηγή:  Πολιτιστικός Σύνδεσμος «Η Άσσια», «Άσσια ζωντανές μνήμες βαθιές, ρίζες μηνύματα επιστροφής, 1983, Λευκωσία