Σάββατο, 27 Αυγούστου 2016 Ο Φιλελεύθερος
του Πέτρου Παπαπολυβίου*

Επιστροφή της στήλης, ύστερα από απουσία ενός μηνός, και θα παρουσιάσουμε σήμερα αποσπάσματα από τρεις επιστολές που μας παραχώρησε το φετινό καλοκαίρι ένας καλός φίλος, ο Άγγελος Φ. Μάντσιος, από τα κατάλοιπα της μητέρας του, Μαρίας Φιλώτα Μάντσιου, που έζησε όλη τη ζωή της στη Νικήτη Χαλκιδικής, όπου και απεβίωσε. Πρόκειται για τρία γράμματα που απέστειλαν Ελληνίδες Κύπριες, πρόσφυγες από την επαρχία Αμμοχώστου, στη Μαρία Μάντσιου, από τον Δεκέμβριο του 1974 μέχρι τον Οκτώβριο του 1975, για να την ευχαριστήσουν για ρουχισμό που τους απέστειλε. Τρία γράμματα, που αποκαλύπτουν πτυχές από τρεις κυπριακές προσφυγικές μικροϊστορίες, με κοινό παρονομαστή την παραλήπτρια των επιστολών, μια άγνωστή τους φιλάνθρωπη Ελληνίδα, μιαν «ανώνυμη» νοικοκυρά από τη Χαλκιδική, που είχε βιώσει στη δική της νεότητα τον πόλεμο και τη βαρβαρότητα της ξένης (γερμανικής) κατοχής.

Γράφει, στη δεύτερη επιστολή η Μαρία Γ. Φ.: «Έχετε στείλει ένα πουλόβερ το οποίο έτυχε να το δώσουν σε μένα. Το πήρα για τον αρραβωνιαστικό μου που ήταν στρατιώτης στις μάχες. Τώρα έχει αποστρατευθεί. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συμπαράστασή σας στο δράμα που ζούμε τώρα εμείς στην Κύπρο. Κατάγομαι από την Άσσια της επαρχίας Αμμοχώστου. Φύγαμε από το χωριό μας τη στιγμή που τα τανκς είχανε μπη στο χωριό. Είμαστε τελείως απροειδοποίητοι. Από τις 5 παρά τέταρτο το πρωί πριν καλά καλά ξυπνήσουμε, στις 14 του Αυγούστου, άρχισαν να μας βομβαρδίζουν. Τα αεροπλάνα έφυγαν κατά τις μία μετά το μεσημέρι και αμέσως μετά είχανε μπη τα τανκς στο χωριό. Έτσι φύγαμε χωρίς να πάρουμε τίποτε. (...) Εγώ θα επαντρευόμουν το καλοκαίρι που έρχετο και είχαμε αρχίση να κτίζομε το σπίτι μας. Είχα αγοράση αρκετά πράγματα για το σπίτι μου. Τώρα  πάνε όλα. (...) Στο χωριό μας έχουν σκοτωθή κάπου 30 άτομα, εχτός τους αγνοούμενους.»

Και στην τρίτη επιστολή, που υπογράφει η Ρ.Μ.Α., διαβάζουμε: «Είμαι μια κοπέλλα από την Αμμόχωστο και τώρα είμαι πρόσφυγας. (...) Όπως ξέρετε, από την ωραίαν μας πόλιν μας έδιωξαν οι Τούρκοι και φύγαμεν όλοι στα χωριά μας, άλλοι έμειναν στα κοντινά μέρη και περιμένομεν την στιγμήν που θα στραφούμε στα αγαπημένα μας σπίτια. Οι περιπέτειές μας και το τι υποφέραμεν δεν λέγεται. Πρώτον όμως θέλω να σας ευχαριστήσω πολύ διά το τρικό που πήρα και ευχαριστήθηκα πάρα πολύ διότι βρήκα το όνομά σας για να σας γράψω το ευχαριστώ μου, έστω και αν δεν σας ξέρω. Πάντως σας ευχαριστούμεν διά την μεγάλην βοήθεια που δώσετε στην δυστυχισμένην Κύπρον μας. Αν κάποτε γίνη ειρήνη στην Κύπρο μας και πάμε στα σπίτια μας και ρθήτε εκδρομή στην Κύπρο σας φιλοξενώ με όλη μου την χαράν στο σπίτι μου στην Αμμόχωστο. Η οδός μου: Οδός Μενάνδρου (...) Στις 21 Ιουλίου θα παντρευόμουν και έγιναν οι πρώτες μάχες έτσι αναγκάστηκα να κάνω προσφυγικόν γάμον. Πάντως μας βοηθήσατε πολύ σαν πραγματικοί Έλληνες.»

Τρεις επιστολές καταχωνιασμένες για 42 χρόνια σε ένα συρτάρι, που είναι άγνωστο εάν απαντήθηκαν ποτέ, με τρεις προσφυγικές εξομολογήσεις, όπως γράφτηκαν τους πρώτους μήνες μετά την τουρκική εισβολή. Για να μη ξεχνούμε τον πόνο του πρόσφυγα αλλά και όσους στάθηκαν δίπλα του.

*Ο Πέτρος Παπαπολυβίου είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.

www.papapolyviou.com