Κυριακή 26.11.2017 Η Καθημερινή
του Ανδρέα Παράσχου

Με σειρά δημοσιευμάτων εδώ και χρόνια η «Καθημερινή» επέμεινε ότι η μετακίνηση, το 1995, των οστών 70 ανδρών αιχμαλώτων από την Άσσια, από τα πηγάδια που είχαν ταφεί, όταν εκτελέστηκαν στις 21/8/1974, από τον τουρκικό στρατό, στην περιοχή Ορνίθι δίπλα στο χωριό Αφάνεια, ήταν συντονισμένη επιχείρηση για συγκάλυψη ενός εγκλήματος πολέμου. Αυτό αποδεικνύεται πλέον μετά την δημοσιοποίηση στις 18/11/2017, από τον «Πολίτη», ότι η Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων (ΔΕΑ), ενημέρωσε την Επιτροπή Συγγενών Αγνοουμένων Άσσιας (ΕΣΑΑ) στις 17/11/2017, ότι τα οστά είχαν, από το 1995, μεταφερθεί στο σκυβαλότοπο στο Δίκωμο «σύμφωνα με μαρτυρίες που συνελέγησαν τα δύο τελευταία χρόνια».

Ο σκυβαλότοπος εδώ και 12 χρόνια (2002) έχει καθαριστεί, αποκατασταθεί και δεντροφυτευτεί με χρηματοδότηση της ΕΕ. Όπως μας ελέχθη από την ΕΣΑΑ, «την Πέμπτη 16/11/17 ο κοινοτάρχης Άσσιας Γεώργιος Ιωάννου εκλήθη από τον Ε/Κ εκπρόσωπο στην ΔΕΑ, Νέστορα Νέστορος να παρευρεθεί η ΕΣΑΑ σε έκτακτη συνάντηση με τη ΔΕΑ στο Λήδρα Πάλας. Στις επίμονες προσπάθειες του κ. Ιωάννου να μάθει περί τίνος επρόκειτο, ο κ. Νέστορος επέμεινε ότι έπρεπε να αναμένει μέχρι τη συνάντηση το μεσημέρι της επόμενης μέρας για να ενημερωθεί επίσημα».

Την επομένη, η τετραμελής ΕΣΑΑ πήγε στη συνάντηση, όπου από πλευράς της ΔΕΑ, παρακάθισαν τα τρία μέλη της Ν. Νέστορος - Ε/κ μέλος, Γ.Π. Κιουτσιούκ -Τ/Κ μέλος, Πόλ Ανρί Αρνί- Τρίτο μέλος (ΗΕ) και οι Ξενοφών Καλλής Βοηθός Ε/Κ μέλους και Μουράτ Σοηζάλ -Βοηθός Τ/Κ μέλους. Εκεί η κ. Κιουτσιούκ «μας ενημέρωσε ότι την Πέμπτη 16/11/17 η Τ/Κ πλευρά κατέθεσε επίσημο έγγραφο, αποτέλεσμα διετούς έρευνας, με το οποίο καταδεικνύονται σημαντικά νέα στοιχεία για την μετακίνηση των οστών των αγνοουμένων της Άσσιας από τους δυο ομαδικούς τάφους στο Ορνίθι.

«Τώρα έχουμε ακόμα περί τα 200 μέρη που θα κάμουμε εκταφές. Από τους 2003 αγνοούμενους απομένουν περί τους 850», καταλήγει η κ. Κιουτσιούκ.

Μας ενημέρωσε ότι η έρευνα, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες που λήφθηκαν από έξι συμμετέχοντες στην μετακίνηση, κατέδειξε ότι πραγματοποιήθηκε το 1995 και ο τελικός προορισμός των οστών ήταν ο χώρος απόρριψης σκυβάλων στο Δίκωμο». Στη συνέχεια ο κ. Σοηζάλ πληροφόρησε τους Ασσιώτες ότι «κατά τη διαδικασία αποκατάστασης του χώρου ενδεχομένως να έχουν μετακινηθεί όγκοι σκυβάλων πριν την τοποθέτηση χώματος στην επιφάνεια και τη δεντροφύτευση». Το   υτέστιν μην ψάχνετε τα οστά των εκτελεσθέντων Ασσιωτών. Το χειρότερο είναι ότι με αυτή τη «συνταγή» της Άσσιας στην ουσία κλείνουν οριστικά και όλες οι υποθέσεις ομαδικών τάφων που μετακινήθηκαν, με τρόπο ώστε να μη λογοδοτήσει η Τουρκία για τέτοια εγκλήματα πολέμου.

Εν αρχή το έγκλημα
Η «Κ» έγραψε την 1/2/2009 για την εκτέλεση των Ασσιωτών τα εξής: «Ο στρατιώτης Ο. Σαάτ, της 1ης Μοίρας του 21ου Συντάγματος Πυροβολικού του τουρκικού στρατού, ήταν μεταξύ εκείνων που έδωσαν μαρτυρία η οποία είναι καταγραμμένη στο βιβλίο "Διαταγή: Εκτελέστε τους αιχμαλώτους", του Τούρκου (κουρδικής καταγωγής) δημοσιογράφου Ρόνι Αλάσορ (εκδόσεις Καστανιώτη), ο οποίος από το 1988 ζει και εργάζεται στη Νορβηγία: "Σε λίγες μέρες έφεραν πίσω στη μονάδα μας περίπου 70-80 Ε/κ. Τότε βρισκόμασταν στην Αγιά. Εγώ, λόγω ειδικότητας, ήμουν κοντά στη σκηνή του διοικητή. Εκεί άκουσα τον διοικητή της μοίρας μας, ταγματάρχη Μεχμέτ Γιουνγκιορμούς, να ρωτά τους ανωτέρους του τι να κάνει με τους αιχμαλώτους. Ήταν ένα πρόβλημα για τη μονάδα. Και η διατροφή τους, αλλά το κυριότερο η φύλαξή τους. Η εντολή που πήρε ήταν, " Όχι άλλους αιχμαλώτους πολέμου! Φορτώστε τους στο τρένο για το Tahtalikeuy (άλλο κόσμο)!".

Όποιος το άκουσε αμέσως κατάλαβε ότι αυτό σήμαινε: "Εκτελέστε τους αιχμαλώτους". Το επόμενο πρωί ο διοικητής κάλεσε τον λοχαγό και του έδωσε οδηγίες. Ο λοχαγός Ερτζάν Σαντίκ μαζί με τον λογία Μπιλάλ Γιλμάζ και τον υπαξιωματικό Μουχαρέμ πήραν τους αιχμαλώτους και τους οδήγησαν σε μία περιοχή που είχε τρία πηγάδια. Τα μάτια και τα χέρια τους ήταν δεμένα. Οι δικοί μας κρατούσαν αυτόματα Τόμσον. Το μέρος με τα τρία πηγάδια ήταν κοντά στα χωριά Αφάνεια και Τύμπου, κάτω από τον δρόμο (σ.σ. στο Ορνίθι). Σε λίγο ακούστηκαν ριπές και πυροβολισμοί. Ο Γιλμάζ ήρθε μετά και με ένα συνωμοτικό, αλλά αυτάρεσκο ύφος και μου περιέγραψε την εκτέλεση". Αργότερα, ο διοικητής μάς μίλησε στον ασύρματο: "Διαταγή εξετελέσθη. Τους φορτώσαμε στο τρένο"».

Διά το φόβο των ΗΠΑ
Γιατί όμως ο τουρκικός στρατός έκαμε τις αναμοχλεύσεις των ομαδικών τάφων και τις μετακινήσεις οστών; Η εξήγηση είναι, διότι στις 19 Οκτωβρίου 1994 το Αμερικανικό Κογκρέσο είχε αποφασίσει τη διακρίβωση της τύχης πέντε Κυπρίων αγνοουμένων με αμερικανική υπηκοότητα, μεταξύ των οποίων οι Ανδρέας Κασάπης και Χριστάκης Χατζηχριστούθκιας από την Άσσια. Επικεφαλής της έρευνας είχε διορισθεί ο συνταξιούχος τότε πρέσβης Ρόμπερτ Ντίλον ο οποίος ήρθε με την ολιγομελή ομάδα του στην Κύπρο. Τα λείψανα του Κασάπη εντοπίστηκαν σε τάφο στο τ/κ χωριό Μόρα μαζί με λείψανα άλλου ενός δολοφονηθέντος, όπως ελέχθη τότε στον γράφοντα από αμερικανική πηγή. Ο Χριστάκης Χατζηχριστούθκιας που ήταν θαμμένος στο Ορνίθι δεν εντοπίσθηκε. Πάντως η απομόχλευση στο Ορνίθι και η επιχείρηση μεταφοράς των οστών των Ασσιωτών αλλού, έγινε το 1995 και ενώ η έκθεση Ντίλον δεν είχε ακόμα συμπληρωθεί...

Απέναντι από στρατόπεδο
Το Φεβρουάριο του 2016, ο «Πολίτης» έγραψε για μαρτυρία Τ/Κ, ο οποίος υπέδειξε χώρο που μετακινήθηκαν τα οστά, στο χωριό Άσσια, απέναντι από στρατόπεδο. Ελέχθη ότι πρόκειται για χώρο περιφραγμένο μήκους 370 μέτρων και πλάτους 160 μέτρων. Μετά από πολλή καθυστέρηση στις 6/10/2017, η Τ/Κ εκπρόσωπος στη ΔΕΑ κ. Κιουτσούκ ανακοίνωσε ότι άρχισαν οι ανασκαφές. Δεν παρέλειψε να τονίσει ότι στο Ορνίθι είχαν γίνει εκταφές το 2009 και πως όλοι, και οι 79 Ασσιώτες έχουν ταυτοποιηθεί. Επρόκειτο σαφώς για άλλη μια προσπάθεια της κ. Κιουτσιούκ, να κλείσει το θέμα.

Η «Κ» είχε γράψει στις 6/9/2015, επικαλούμενη απόσπασμα της έκθεσης του τέως Ε/Κ εκπρόσωπου στη ΔΕΑ Θεόφιλου Β. Θεοφίλου, ότι η κ. Κιουτσιούκ, με την ανοχή του Τρίτου μέλους Ανρί Αρνί, επιχείρησε να κλείσει η υπόθεση χωρίς να αποδοθούν τα λείψανα στις οικογένειες των Ασσιωτών, αφού είχε γίνει ταυτοποίηση υπολειμμάτων των λειψάνων που μετακινήθηκαν από τον αρχικό τόπο ταφής το 1974. Στην έκθεση μεταξύ άλλων σημειώνεται ότι: «Στα μέσα περίπου της δεκαετίας του '90, ο τάφος των Ασσιωτών διαταράχθηκε και τα οστά τους μεταφέρθηκαν σε άλλο μέρος με στόχο την απόκρυψη του εγκλήματος.

Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες επρόκειτο για καλά σχεδιασμένη και οργανωμένη επιχείρηση που έγινε με οδηγίες της Άγκυρας, στην οποία πήραν μέρος αρκετά άτομα που χρησιμοποίησαν μηχανήματα εκσκαφής και φορτηγά. β) Όταν το 2009 ύστερα από κάποιες πληροφορίες έγιναν ανασκαφές στο χώρο της αρχικής ταφής, βρέθηκαν εκεί μόνο τέσσερεις (4) ολοκληρωμένοι σκελετοί, τρεις (3) σχεδόν ολόκληροι σκελετοί και αριθμός ανακατωμένων και θρυμματισμένων οστών από υπολείμματα άλλων σκελετών.
Η συντριπτική πλειοψηφία των οστών δεν βρέθηκαν και οι επτά προαναφερθέντες σκελετοί βρέθηκαν στην κατάσταση που περιγράφηκε επειδή ήταν σε λαγούμι όπου δεν έφτασε η «χούφτα» του εκσκαπτικού μηχανήματος. Παρά τα επανειλημμένα διαβήματά μας και τις εισηγήσεις μας για ανεύρεση και των υπόλοιπων οστών, η Τ/Κ Εκπρόσωπος μας ανέφερε συνεχώς ότι δεν γνωρίζουν πού μεταφέρθηκαν τα οστά, ότι δεν βρίσκουν άλλους μάρτυρες, ότι κάποιοι που πιθανό να γνωρίζουν αρνούνται να μιλήσουν και διάφορα άλλα». Έτσι από τις 6/10/2017 και εντεύθεν υπήρξε σιγή ισχύος μέχρι τις 17/11/2017 που κάλεσαν την ΕΣΑΑ και την ενημέρωσαν ότι όλα τελείωσαν στο Δίκωμο!

Συνάντηση με την κ. Κιουτσιούκ στις 21/8/2017
Τον περασμένο Αύγουστο η κ. Κιουτσιούκ, μετά από μια σειρά σχετικών δημοσιευμάτων της «Κ», επικοινώνησε τηλεφωνικώς μαζί με τον γράφοντα και ζήτησε να συναντηθούμε στο Σπίτι της Συνεργασίας απέναντι από το Λήδρα Πάλας. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις 21/8/2017. Η κ. Κιουτσιούκ επιβεβαίωσε ότι έγιναν από τη ΔΕΑ εκταφές το 2009, διότι «γνωρίζαμε ότι το μέρος στο οποίο σκοτώθηκαν και τάφηκαν οι 79-80 Ασσιώτες και ξέραμε ότι τάφηκαν σε δύο πηγάδια στο Γκαζίκιογιου» (Αφάνεια).

«Αρχικά ανοίξαμε δύο πηγάδια και βγάλαμε 70. Τους βρήκαμε όλους. Ωστόσο, επειδή προηγήθηκε μετακίνηση οστών αλλού, κάποιοι σκελετοί, βαθιά στα πηγάδια βρέθηκαν πλήρεις ενώ έμεινε πλήθος άλλων οστών από τα οποία και ταυτοποιήθηκαν όλοι. Ωστόσο, μετακινήσεις έγιναν και στις δύο πλευρές, όχι μόνο στην περίπτωση της Άσσιας. Οι «δράστες» (του εγκλήματος), ανησύχησαν, το 1995 όταν οι ΗΠΑ αποφάσισαν να έρθουν στην Κύπρο και να πάρουν τα λείψανα του Κασάπη. Έκαναν έρευνες, πήγαιναν από το ένα μέρος στο άλλο κι έβγαζαν φωτογραφίες και γι' αυτό οι δράστες ανησύχησαν.

Οι αμερικανοί βρήκαν τον Κασάπη και όχι μόνο αυτόν αλλά δεν μας είπαν τι έγιναν τα άλλα οστά. Θέλουμε απαντήσεις από τους Αμερικανούς». Η κ. Κιουτσιούκ απαντώντας σε ερώτηση μας, είπε ότι «οι δράστες» έκαναν την μετακίνηση, μετά που εντοπίστηκε ο Κασάπης. Υποδείξαμε ότι σύμφωνα με διεθνείς εκθέσεις, συναφείς μετακινήσεις τάφων γίνονται κατά κανόνα από οργανωμένα κρατικά όργανα και στην περίπτωση της Άσσιας εκείνοι που έκαμαν το έγκλημα ήταν ο τουρκικός στρατός. Η κ. Κιουτσιούκ απάντησε: «Κάναμε πολλές έρευνες πάνω σε αυτή την περίπτωση και γνωρίζουμε σίγουρα ότι τη μετακίνηση των οστών δεν την έκαμε ο τουρκικός στρατός.

Αν ρωτήσετε αν την έκαμαν οι τ/κ αρχές θα σας πω ότι δεν είμαι σίγουρη διότι ήταν ένα έγκλημα (η μετακίνηση) που έγινε τη δεκαετία του '90 και κανείς δεν μιλά γι' αυτό». Ρωτήσαμε ακόμα γιατί καθυστερεί η εκταφή στην Άσσια μετά το δημοσίευμα του «Πολίτη» το Φεβρουάριο του 2016 και η απάντηση ήταν πως ο Τ/Κ μάρτυρας δεν θέλει να εμφανιστεί ο ίδιος και ο δημοσιογράφος της εφημερίδας που πήγε επί τόπου έδειξε ένα δασύλλιο 40 σκάλες, σε στρατιωτική περιοχή και έπρεπε να εξασφαλιστεί σχετική άδεια από τον στρατό πράγμα χρονοβόρο. Η άδεια εξασφαλίστηκε μόλις πρόσφατα, είπε. «Ωστόσο όταν ήρθε η ώρα συμφωνήσαμε και ο κ. Νέστορος και έστειλε ερευνητή εκεί αλλά δεν μπορούσαν να μας πουν πού να σκάψουμε. Ο δημοσιογράφος έδειξε το δασύλλιο, αλλά «να σκάψουμε όλες τις 40 σκάλες είναι αδύνατο, θα μας πάρει τρία χρόνια και αυτός δεν είναι ο τρόπος που δουλεύει η ΔΕΑ. Κοιτάζουμε χάρτες και στοιχεία και δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε κανένα πραγματικό στοιχείο. Αυτή η πληροφορία θεωρώ ότι είναι fake (μαϊμού)».

Λυπάμαι αλλά...
Στη συνέχεια υποδείξαμε ότι για μια τόσο μεγάλη επιχείρηση μετακίνησης τάφων, χρειάζονται πολλά άτομα, εκσκαφείς και φορτηγά και ρωτήσαμε πώς μπορεί να μην εντοπίστηκαν άτομα που έλαβαν μέρος σε αυτή. Η κ. Κιουτσιούκ μας είπε ότι τους εντόπισαν αλλά αρνούνται να μιλήσουν: «Προσπαθήσαμε να τους πείσουμε αλλά δεχτήκαμε μέχρι και απειλές κατά της ζωής μας. Αυτοί οι άνθρωποι αρνήθηκαν να μιλήσουν ακόμα κι όταν προσπαθήσαμε να τους δώσουμε λεφτά».

Κλειστή η υπόθεση
Η κ. Κιουτσιούκ επανέλαβε ότι η υπόθεση θα πρέπει να κλείσει και να θεωρηθούν όλοι νεκροί, διότι σύμφωνα με τους όρους εντολής της ΔΕΑ, όταν ταυτοποιηθεί ένα άτομο αυτόματα η υπόθεση θεωρείται κλειστή. Κατά την ίδια το ζήτημα είναι ότι δεν δέχθηκαν κάποιοι από τους συγγενείς να παραλάβουν τα οστά και κατέληξε: «Σύμφωνα όμως με τις πληροφορίες από τις έρευνες που έκαμε το Γραφείο μου αυτά τα οστά είτε ρίχτηκαν στη θάλασσα είτε καταστράφηκαν. Ίσως όμως και οι πληροφορίες αυτές να είναι λανθασμένες».

Κλείνουν όλες οι υποθέσεις
Στη συνέχεια υποδείξαμε ότι υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση και για ομαδικούς τάφους όπως αυτό δίπλα στο ξενοδοχείο Celebrity (Πέντε Μίλι) Κερύνειας, που επίσης μετακινήθηκε, αν και επί πολλά χρόνια γράφαμε για το ζήτημα, με στοιχεία. Η κ. Κιουτσιούκ είπε αρχικά ότι πήρε χρόνο λόγω του ότι ο στρατός δεν έδινε άδεια:

«Στο Celebrity κάναμε εκταφή νομίζω πριν από δύο χρόνια και είχα απογοητευτεί διότι ανέμενα να βρούμε πολλούς εκεί. Δεν ξέρω τι να πω. Ίσως είναι θαμμένοι αλλού. Ο κόσμος δεν μιλά, φοβάται. Εργαζόμαστε όμως πάνω στο πρόβλημα. Έχουμε κάμει και μια κοινή βάση δεδομένων. Τώρα έχουμε ακόμα περί τα 200 μέρη που θα κάμουμε εκταφές. Τώρα αναζητούμε περί τους 850 από τους 2003 αγνοούμενους. Είμαι σίγουρη ότι θα βρούμε άλλους 300 ίσως και περισσότερους αλλά δεν θα τους βρούμε όλους».