|
26 Απριλίου 2020, O Φιλελεύθερος
Συνέντευξη στον Θανάση Φωτίου
Ο άνθρωπος πίσω από τον επιστήμονα, που τους τελευταίους δύο μήνες έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Οι παιδικές αναμνήσεις από την Άσσια, η προσφυγιά, τα χρόνια στην Αμερική, η έρευνα και οι επιτυχίες για το AIDS, η επιστροφή στην Κύπρο, η οικογένειά του και ο λόγος που θέλει να ζήσει και να πεθάνει σ' ένα σκάφος στη θάλασσα.
O καθηγητής και μέλος της επιστημονικής ομάδας που συμβουλεύει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη για τον κορωνοϊό, Λεόντιος Κωστρίκης ξεδιπλώνει άγνωστες πτυχές της ζωής του στον δημοσιογράφο Θανάση Φωτίου και το περιοδικό Down Town.
Το βιογραφικό του Λεόντιου Κωστρίκη είναι 50 περίπου σελίδες. Γεμάτο πανεπιστημιακές περγαμηνές, δημοσιεύσεις, βραβεύσεις... Κάποια από αυτά είναι γνωστά, πολλά άλλα ωστόσο όχι. Η αλήθεια, βεβαίως, είναι πως όταν λίγες μέρες πριν από το Πάσχα -μια «συνηθισμένη» μέρα της νέας μας καθημερινότητας, Με δουλειά υπό περιοριστικά μέτρα για μας, για εκείνον άλλη μια στρεσαρισμένη μέρα στο νέο του πόστο- ορίζαμε το τηλεφωνικό μας ραντεβού στις 11:20 ακριβώς, εκείνο που είχα κατά νου ήταν να «ανακαλύψω» τον άνθρωπο πίσω από τον επιστήμονα.
Αναμνήσεις από την Άσσια, έχετε;
Φυσικά και έχω. Έντονες, μάλιστα. Έζησα εκεί μέχρι την πέμπτη τάξη του δημοτικού. Όταν έγινε ο πόλεμος ήμουν 11 χρονών, γεννήθηκα το 63, οπότε θυμάμαι αρκετά.
Ποιες εικόνες, λοιπόν, ανακαλείτε στη μνήμη σας όταν ανατρέχετε σ' εκείνα τα χρόνια;
Οι εικόνες που έρχονται στο μυαλό μου είναι όλες θετικές. Χρόνια ξεγνοιασιάς. Εικόνες από τα παιχνίδια με τους φίλους μου στα χωράφια... Θυμάμαι που δεν είχαμε μπάλα ή μάλλον που οι μπάλες που είχαμε -μάς έδινε ο Εθνικός Άσσιας τις σπασμένες- δεν ήταν ποτέ σφαιρικές, ολοστρόγγυλες, γι'' αυτό και βάζαμε κανένα πετσί από κάτω για να ισιώσει, αλλιώς όταν χτυπούσε στο έδαφος μπορούσε να πάει σε οποιαδήποτε απρόβλεπτη κατεύθυνση...
Η οικογένεια εύπορη, φτωχή;
Η Άσσια ήταν ένα κατεξοχήν αγροτικό χωριό της Μεσαορίας. Εγώ κατάγομαι από μια κανονική οικογένεια της μεσαίας τάξης των χωριών. Ο πατέρας μου δούλευε στο Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων και η μητέρα μου ήταν οικοκυρά. Οι γονείς μου δεν ήταν απόφοιτοι πανεπιστημίων, ούτε ήμουν σ' ένα περιβάλλον των γραμμάτων. Ωστόσο και οι δύο γονείς μου, ο Γιωρκής και η Άννα, είχαν μεγάλη αντίληψη για τη σημασία τους.
Ποιος απ' τους δύο συνέβαλε περισσότερο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα σας;
Και οι δύο σε διαφορετικό τρόπο. Ο πατέρας μου ήταν ο άνθρωπος που πρώτος μου εμπέδωσε τις αξίες της αξιοπρέπειας και της δικαιοσύνης. Τον θυμάμαι πάντα ως έναν εξαιρετικά δίκαιο άνθρωπο. Μας έλεγε, όταν έχετε να μοιράσετε ή να διαχωρίσετε κάτι με κάποιον, να βρίσκετε πάντα τη μέση γραμμή και μετά να την τραβάτε λίγο προς το μέρος σας για να είστε σίγουροι ότι δεν θα γελάσετε του άλλου. Να προτιμάτε, Μας έλεγε, να έχετε λιγότερα εσείς, εις γνώσιν σας, για να είστε βέβαιοι ότι δεν πήρατε από το μερίδιο του άλλου. Ομολογώ πως όταν ήμουν μικρός όλα αυτά τα θεωρούσα αυστηρότητες που δεν είχαν μεγάλη αξία. Επίσης, μας μάθαινε να συγχωρούμε τον κόσμο. Και μια και δυο φορές. Την τρίτη φορά, έλεγε, ας είμαστε αυστηροί. Αυτά με δίδαξε ο πατέρας μου. Η μητέρα μου μού έδωσε να καταλάβω την αξία των γραμμάτων. Κι αυτό γιατί ήθελε εκείνο που δεν κατάφερε εκείνη, να το καταφέρουμε τα παιδιά της. Όπως μου είχαν πει, ήταν εξαιρετική μαθήτρια στο σχολείο, αλλά τα χρόνια εκείνα στα χωριά, τις γυναίκες δεν τις έστελναν να σπουδάσουν. Ο σκοπός ήταν μόλις τελειώσουν το σχολείο να παντρευτούν. Τα γράμματα δεν θεωρούνταν προτεραιότητα. Και το είχε παράπονο αυτό. Θυμάμαι που μου έλεγε, ό,τι κι αν κάνεις στη ζωή σου, να σπουδάσεις. Και μου το μετέδωσε. Και τότε, όταν έλεγαν να σπουδάσεις δεν εννοούσαν απλώς να μάθεις γράμματα, αλλά να προκόψεις και να διαπρέψεις.
Τι άλλο θυμάστε, λοιπόν, από την Άσσια;
Οι άνθρωποι της Άσσιας είχαν μια αυστηρότητα με την αξιοπρέπεια. Ήταν πολύ σημαντικό γι'' αυτούς. Καλύτερα να τους έβγαινε το μάτι, παρά το όνομα. Και η όποια ρετσινιά, διαρκούσε πολλές γενεές. Είχα ακούσει να λένε ότι ο προπάππος κάποιου ήταν κλέφτης. Tι περιμένεις από αυτόν, έλεγαν, ο παππούς του έκανε αυτό κι εκείνο... δεν σας κρύβω ότι αυτό για μένα ήταν ένα προτέρημα αλλά και μια εξαιρετική δυσκολία για εξέλιξη.
Δηλαδή; Πώς ακριβώς σας δυσκόλεψε;
Όλη η φιλοσοφία της εξέλιξης βρίσκεται στο ότι κάνεις τυχαία λάθη και ένα λάθος θα είναι ευεργετικό. Οπότε, το να φοβάσαι να μην κάνεις λάθος, λειτουργούσε ανασταλτικά.
Τα χρόνια που ζήσατε στην Άσσια ήταν και πολιτικά φορτισμένα χρόνια, σωστά;
Ναι. Οι πολιτικοί διαχωρισμοί ήταν επίσης κάτι έντονο στην Άσσια. Ο πάνω μαχαλάς ήταν των δεξιών και ολίγων πιο πλουσίων, ο κάτω μαχαλάς ήταν των αριστερών και λιγότερο πλουσίων. Εγώ προέρχομαι από μια δεξιόφρονη οικογένεια, ο πατέρας μου ήταν και παλιός ποδοσφαιριστής του Εθνικού Άσσιας και θυμάναι που πηγαίναμε στο προσκοπείο και μας έβαζαν να φωνάζουμε Ελλάς-Κύπρος-Ένωσης και Γεώργιος Γρίβας μιγενής. Και καθώς περνούσαμε στον δρόμο, μας έβαζαν να τα φωνάζουμε δυνατά έξω από τα καφενεία των αριστερών. Όλα αυτά με σημάδεψαν. Μου πήρε πολλά χρόνια για να τα αποβάλω. Για να έχω μια πιο αντικειμενική αντίληψη των πραγμάτων και μια δική μου εκτίμηση στην ιστορία και στα πρόσωπα.
Η εισβολή πού σας βρήκε;
Καταρχάς θυμάμαι το πραξικόπημα. Θυμάμαι τους συγχωριανούς της ΕΟΚΑ Β που ντύθηκαν τα στρατιωτικά, γύριζαν το χωριό και έβαζαν κέρφιου τον κόσμο. Θυμάμαι που χτύπησε η πόρτα μας, άνοιξα και ήταν πέντε-έξι απ' αυτούς. Ζήτησαν τον πατέρα μου και σε κάποια φάση τον άκουσα να τους λέει, αν είστε μάγκες, ελάτε να με συλλάβετε. Μιότι ο πατέρας μου, παρόλο που ήταν εθνικόφρων -έτσι δήλωνε, δεν τον είχα ακούσει ποτέ να λέει δεξιός- ήταν εναντίον της ΕΟΚΑ Β και στον καφενέ τούς κατηγορούσε. Αυτό πρέπει να έγινε μια-δυο μέρες πριν από την εισβολή. Μετά ξυπνήσαμε και είδαμε τα αεροπλάνα, τα θυμάμαι σαν να ήταν χθες. Η Άσσια βομβαρδίστηκε κατά τη δεύτερη εισβολή και στη συνέχεια καταλήφθηκε. Τον θόρυβο των αεροπλάνων την ώρα που έκαναν βυθίσεις και βομβάρδιζαν το χωριό, τον θυμάμαι ακόμα. Ενδεχομένως, Μια έντονη ευαισθησία που έχω στον θόρυβο να είναι από τότε. Το χειρότερο που μπορείς να μου κάνεις, είναι να κάνεις δυνατό θόρυβο πίσω μου. Με αναστατώνει πάρα πολύ. Φύγαμε από την Άσσια στις 14 Αυγούστου, γύρω στις δύο και τέταρτο, την ώρα που τα τανκς έμπαιναν στο χωριό. Βρεθήκαμε στην Ξυλοτύμπου κάτω από μια τερατσιά, την οποία αργότερα μοιραστήκαμε με μια άλλη οικογένεια...
Και καταλήξατε, εξ όσων γνωρίζω, στη Λεμεσό.
Ναι, ο πατέρας μου διορίστηκε στο Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων της πόλης και έτσι καταλήξαμε στη Λεμεσό. Αργότερα όμως, εγώ έφυγα μαζί με 30 άλλα Κυπριόπουλα για το Κολλέγιο Αθηνών, στην Ελλάδα. Επέστρεψα δύο χρόνια αργότερα, τέλειωσα το Λανίτειο Γυμνάσιο και έκανα τη στρατιωτική μου θητεία... Στη Λεμεσό οφείλω την καταλυτικότατη σχέση που έχω με τη θάλασσα. Εκεί ανακάλυψα ότι είμαι άνθρωπος του νερού. Υπήρξα ιστιοπλόος στα νιάτα μου, σήμερα εκπαιδεύω τον γιο μου. Μεν μπορώ να ζήσω χωρίς την επαφή με τη θάλασσα...
Διάβασα να λέτε ότι το πιο σημαντικό στην πορεία σας ήταν μια υποτροφία Fulbright Scholar...
Ναι και θα σας εξηγήσω γιατί. Ενώ ήμουν στον στρατό, κάποιος μου ανέφερε τις υποτροφίες Fulbright. Έκανα αίτηση, πήγα interview και μου δόθηκε η υποτροφία. Είχα γίνει δεχτός σε πάρα πολλά σχολεία στην Αμερική, ένα από αυτά ήταν και το New York University. μεν ξέρω πώς και γιατί ένα χωριατόπαιδο από την Άσσια είχε έντονη επιθυμία να πάει στη Νέα Υόρκη, ίσως εξαιτίας του σινεμά, οπότε βλέποντας ότι έγινα δεκτός από το ΝΥU, αποφάσισα να πάω εκεί. Έτσι, μ' ένα εισιτήριο που μου έκοψε ο πατέρας μου και με 350 δολάρια που μου έδωσε στην τσέπη -τα θυμάμαι, γιατί ήταν τα πιο πολλά χρήματα που είχα πιάσει ποτέ στη ζωή μου- έφτασα στην Αμερική. Η Νέα Υόρκη ήταν εξαιρετικά ευχάριστη έκπληξη για μένα. Προσαρμόστηκα γρήγορα, ένιωσα απίστευτα οικεία εξαρχής, υιοθέτησα εύκολα την κουλτούρα της, οι φίλοι μου όλοι ήταν Αμερικανοί, ο πρώτος μου συγκάτοικος ήταν ο μετέπειτα πασίγνωστος ηθοποιός Adam Sandler, στα μαθήματα τα πήγαινα απίστευτα καλά... Ήταν, λοιπόν, ό,τι πιο σπουδαίο μου συνέβη εκείνη η υποτροφία, αν αναλογιστείτε ότι μιλάμε για ένα πανάκριβο πανεπιστήμιο - τότε ήταν γύρω στις 40 χιλιάδες δολάρια τον χρόνο και εγώ είχα την ευκαιρία να σπουδάσω εκεί για τέσσερα χρόνια δωρεάν! Ήταν η πολυτιμότερη αρχή!
Με τον σπουδαίο David Ho πώς φτάσατε να συνεργάζεστε;
Όταν τέλειωσα το Ph.D μου το 1993, τότε είχε δοθεί μια μεγάλη δωρεά, 250 εκατομμυρίων, από την Irene Diamond για το Aaron Diamond AIDS Research Center που είχε ιδρύσει προς τιμήν του συζύγου της, με επικεφαλής τον David Ho -Ταϊβανέζος, μετανάστης στην Αμερική- οπότε τι καλύτερο από το να κάνω μεταδιδακτορική έρευνα εκεί, ιδιαίτερα σε μια εποχή που υπήρχε αυτός ο νέος ιός που ταλαιπωρούσε τον κόσμο, ο HIV. Ο David Ηο ήταν μια διασημότητα, μια χαρισματική προσωπικότητα, το 1996 είχε αναδειχθεί «Man of The Year» από το περιοδικό Time, ήταν ο άνθρωπος που κατάφερε να φέρει την επιστήμη ξανά στο προσκήνιο, ήταν προσωπικός γιατρός του Magic Johnson και πολλών άλλων διασήμων και απολάμβανε φήμης χολιγουντιανού σταρ ο ίδιος. Είχαμε μια εκπληκτική σχέση και συνεργασία και είχαμε δημοσιεύσει πάρα πολλά paper μαζί, όσο ήμουν στο Aaron Diamond AIDS Research Center. Στη συνέχεια, με βοήθησε και έγινα επίκουρος καθηγητής στο πανεπιστήμιο Rockefeller, ένα από τα πιο καλά πανεπιστήμια του κόσμου για ιατρικά θέματα -το Aaron Diamond υπάγεται στο πανεπιστήμιο Rockefeller- και με βοήθησε, επίσης, να στήσω το δικό μου ερευνητικό εργαστήριο. Οι πρώτες μου δημοσιεύσεις είχαν να κάνουν με τη σημασία που έχουν τα ανθρώπινα γονίδια με τη μετάδοση του ΗΙV και την εξέλιξη της νόσου AIDS. Τότε ήταν που ανακαλύψαμε ότι υπάρχει ο πολυμορφισμός σε ένα γονίδιο που ονομάζεται CCR5 το οποίο, όταν είσαι ομόζυγος σ'αυτό τον πολυμορφισμό, προστατεύεσαι πλήρως από τη λοίμωξη του HIV. Αυτή ήταν και η πρώτη μεγάλη μου επιτυχία...
Υποθέτω ήταν ένας από τους λόγους που τιμηθήκατε στα μετέπειτα χρόνια, για επιτεύγματα που συνέβαλαν στη βελτίωση του κόσμου;
Αναφέρεστε σε μια τιμητική διάκριση από το J. Williams Fulbright Commission σε παλιούς υπότροφους, που έγινε το 2005 και είχα τη χαρά να είμαι ένας από τους 40 που επιλέχθηκαν ανάμεσα σε 250.000 από 140 χώρες που είχαν κερδίσει υποτροφία από το 1946.
Εκείνο που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι πως μεσούσης της δεκαετίας του '90 είχατε έρθει στην Κύπρο μαζί με τον David Ho και υπογράφτηκε συμφωνία με την κυβέρνηση, ώστε η Κύπρος να ξεκινήσει την πρωτοποριακή αγωγή που εφηύρε ο David Ho για το AIDS.
Αυτό έγινε το 1996 και ήταν αποτέλεσμα ενεργειών της Μύρνας Δημητρίου Παττίχη, η οποία ήταν Πρόεδρος της Γρηγορίου Κλινικής όπως και η κυρία Φρύνη Βεναρδή Πρόεδρος του Ιδρύματος. Είχε μάθει για τις ανακαλύψεις στην Αμερική και τις καινοτόμες μεθοδολογίες του David Ho, πληροφορήθηκε για μένα, μού τηλεφώνησε, ο David Ho δέχτηκε να κάνει το ταξίδι και έτσι τον Αύγουστο του 1996 ήρθαμε στην Κύπρο. Υπουργός Υγείας ήταν τότε ο Μανώλης Χριστοφίδης και αποτέλεσμα εκείνου του ταξιδιού ήταν να ξεκινήσει στην Κύπρο η χορήγηση της μοντέρνας αντιρετροϊκής φαρμακευτικής αγωγής που εφηύρε o David Ho και να αρχίσουν να σώζονται ζωές από τον θάνατο. Η Κύπρος έγινε τότε ?ια από τις πρώτες χώρες που ξεκίνησε την καινοτόμο αγωγή του David Ho.
Εκτός από τον HIV, είχατε ασχοληθεί και με την εμφάνιση του SARS εκείνα τα χρόνια;
Ναι, στην Αμερική εκτός από τον David Ho είχα γνωρίσει ακόμα έναν άνθρωπο, που κατέστη σημαδιακός στη ζωή μου. Μια κυρία, ονόματι Patti Birch. Μια πάμπλουτη εβραϊκής καταγωγής κυρία, έμπορος και συλλέκτρια έργων τέχνης και μέγα φιλάνθρωπος, την οποία γνώρισα όταν ήταν 80 χρόνων, μέσω της συντρόφου και μετέπειτα συζύγου μου. H Patti με βοήθησε πολύ στην καριέρα μου, διέθεσε πάρα πολλά χρήματα προκειμένου να μπορώ να χρηματοδοτώ τις έρευνές μου. Η Patti, λοιπόν, μου είχε ζητήσει τότε να σταματήσω ό,τι κάνω και να ασχοληθώ με τον SARS. Έτσι, σταμάτησα ό,τι έκανα και πήγα στο Τορόντο για ενάμιση μήνα. Εκεί, δημιούργησα μια νέα διαγνωστική μέθοδο η οποία έγινε πατέντα στην Αμερική, αλλά μέχρι να ολοκληρώσουμε, τέλειωσε η επιδημία. Βάση αυτής της πατέντας, λοιπόν, που αφορά μια μεθοδολογία διάγνωσης των ιών που μεταλλάσσονται εύκολα, δημιούργησα τώρα ένα νέο διαγνωστικό και η μεθοδολογία αυτή συγκαταλέγεται στις 12 καλύτερες στον κόσμο και βρίσκεται στο στάδιο της αξιολόγησης από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Αλήθεια, στην Κύπρο γιατί επιστρέψατε; Γιατί να αφήσει κάποιος μια τέτοια πορεία στην Αμερική για να επιστρέψει σ' ένα μικρό νησί κάπου στη Μεσόγειο;
Ζούσα στη Νέα Υόρκη από τα 20 μου χρόνια μέχρι τα 40 μου. Ήμουνα πάντοτε homesick, ήθελα πάντα να επιστρέψω στην Κύπρο. Η σύζυγός μου, επίσης, ήθελε να επιστρέψει στο Παρίσι να κάνει το διδακτορικό της - η Nadia είναι γαλλοτραφής, μαροκινής καταγωγής. Εφόσον, λοιπόν, θα διασχίζαμε έτσι κι αλλιώς τον Ατλαντικό και δεδομένου ότι κανένας από τους δυο μας δεν ήθελε να διαλύσει τον δεσμό μας, αποφασίσαμε τελικά -αφού είχα την ευκαιρία με τη θέση στο πανεπιστήμιο- να έρθουμε στην Κύπρο.
Μέτρησε και το κλίμα, δεδονένου ότι είστε άνθρωπος του νερού όπως μου είπατε προηγουμένως;
Σαφέστατα. Είμαι ερωτευμένος με τον καιρό της Κύπρου. Τώρα, ασχολούμαι και πάλι με την ιστιοπλοΐα, προπονώντας τον δεκάχρονο γιο μου. Κάθε Κυριακή κάνουμε ιστιοπλοΐα στη Λάρνακα. Περιμένουμε να τελειώσει όλο αυτό για να επιστρέψουμε. Και στη σύζυγό μου συνηθίζω να λέω πως, όταν βγω σε σύνταξη, δεν θέλω τίποτε άλλο, ούτε σπίτια, ούτε τίποτα, παρά μόνο ένα σκάφος, ένα ιστιοφόρο. Να ζω, να κοιμάμαι και να πεθάνω σε ένα σκάφος. Και το εννοώ. Δεν είναι αστείο. Είναι μια σοβαρή επιθυμία μου.
Δεκαεπτά χρόνια τώρα στην Κύπρο, η Αμερική δεν σας έλειψε;
Ναι, η αλήθεια είναι πως μου έλειψε. Θα έλεγα πως δεν έχω ακόμα προσαρμοστεί πλήρως στην Κύπρο, όσο παράξενο κι αν ακούγεται αυτό. Έχω δυσκολίες, όχι στην προσωπική μου ζωή, στην επαγγελματική. Υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα στραβά, με τα οποία δεν μπορώ να συνταυτιστώ. Στην Κύπρο επικρατεί η μετριότητα. Προσπαθώ να συμφιλιωθώ μ' αυτή τη νοοτροπία, αλλά μου είναι εξαιρετικά δύσκολο. Υπάρχουν, βεβαίως, και εξαιρετικοί επαγγελματίες και έχω και ορισμένες εξαιρετικές φιλίες, αλλά δεν είναι η πλειονότητα.
Οι φίλοι σας είναι άνθρωποι του κύκλου σας, επιστήμονες, καθηγητές;
Καμία σχέση. Είναι εκτός πανεπιστημίου. Έχω μια παρέα στην Πάφο, άτομα απλά, ψαράδες και άνθρωποι της θάλασσας. Έχω μεγάλη αγάπη στους απλούς και γνήσιους ανθρώπους. Το καλύτερό μου είναι να σηκωθώ στις 4-5 το πρωί, να περπατήσω στη φύση, να κολυμπήσω, να ψήσω με τους φίλους μου να φάμε, να πούμε κουβέντες απλοϊκές...
Εκτός από τη θάλασσα τι άλλα ενδιαφέροντα έχετε, πώς γεμίζετε τις μπαταρίες σας;
Κοιτάξτε, υπάρχει κάτι που είναι εξαιρετικής σημασίας για μένα και η σύζυγος μου καμιά φορά γελά και με κοροϊδεύει. Χρειάζομαι χρόνο για να σκέφτομαι. Μπορεί να με δεις να κάθομαι και να ατενίζω τον ορίζοντα ή το ταβάνι. Έχω μεγάλη ανάγκη για σκέψη. Πολλές φορές το κάνω κι όταν οδηγώ. Τις εμπνεύσεις μου τις έχω είτε πολύ νωρίς το πρωί, όταν ξυπνώ, είτε το βράδυ όταν χαλαρώνω πριν κοιμηθώ. Ξυπνώ πάντα πολύ πρωί, γύρω στις τέσσερις και κομάμαι επίσης πολύ νωρίς, γύρω στις εννέα.
Πώς θα περιγράφατε, σε γενικές γραμμές, τον εαυτό σας;
Είμαι λιτό άτομο. Δεν μου αρέσουν τα πολλά. Με εκνευρίζει το να διατηρώ πολλά πράγματα. Δηλαδή, αν έχω πέντε πουκάμισα και αγοράσω ένα έκτο, θα βρω τρόπο να ξεφορτωθώ το ένα. Δεν γοητεύομαι από τα καινούρια, μοντέρνα αυτοκίνητα, μ' αρέσουν τα παλιά αντικεί'μενα...
ως πατέρας πώς είστε;
Έχω μια κόρη δεκαπέντε χρονών και έναν γιο δέκα. Μαζί με τη σύζυγό μου αναπτύξαμε μια πολύ cool σχέση με τα παιδιά μας. Πιο πολύ φίλοι, παρά γονείς. Συζητώ, δεν τους επιβάλλω. Όπως δεν επέβαλε κανείς σε μένα, δεν θα επιβάλω ούτε εγώ σ' αυτούς. Η Σοφία είναι εξαιρετική καλλιτέχνης, ζωγραφίζει καταπληκτικά. Ο Γιάνης έχει πιο επιστημονικό μυαλό. Έχουν τις ίδιες ελευθερίες που έχει η μητέρα τους και ο πατέρας τους. Είμαστε ισότιμοι. Και θα ακολουθήσουν ό,τι θέλουν στη ζωή τους.
Τη δημοσιότητα των ημερών πώς τη διαχειρίζεστε;
Αυτό είναι κάτι που με δυσκολεύει τον τελευταίο καιρό. Εγώ απολάμβανα πάντα και ήθελα να είμαι ανώνυμος μεταξύ ανωνύμων...
Δύσκολο αυτές τις μέρες...
Δεν είναι κάτι που με ευχαριστεί. Αναμφίβολα δεν φοβάμαι να βγω μπροστά και τολμώ να μπω μπροστά κι ας φάω και σφαίρες. Αλλά, πιστέψτε με, όταν τελειώσει αυτό το κακό, θα εξαφανιστώ.
Είχατε πει κάπου ότι το μότο λέει: «Καθετί στη ζωή πρέπει να το βλέπεις ως ευκαιρία να μάθεις κάτι». Τι σας έμαθε η παρούσα κατάσταση;
Αυτό που έμαθα και συνάμα με εντυπωσίασε είναι πόσο ανέτοιμα είναι τα κράτη στο να καταλάβουν και να αντιμετωπίσουν μια πανδημία. Και επειδή θα έχουμε συνεχώς πανδημίες σ' αυτό τον πλανήτη, καλό είναι όπως διατηρούμε στρατό, πεζικό και άρματα, να υπάρχουν και οι κατάλληλες υποδομές και το κατάλληλο προσωπικό που θα μας προστατεύει από τους ιούς. Όπως υπάρχουν οικονομικές κρίσεις και υπάρχουν εργαλεία και μεθοδολογίες για την αντιμετώπισή τους, ανάλογα πρέπει να υπάρχουν και για τις πανδημίες. Και είδατε πόσο σύντομα έγινε σύνθετη και πολύπλοκη η κατάσταση. Συνεπώς, τα κράτη θα πρέπει να προβλέπουν προϋπολογισμούς, ώστε να είναι έτοιμα και για πανδημίες. Υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν. Και ελπίζω να μην τα ξεχάσουν όταν όλο αυτό περάσει.
Πάντως, είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις όπου οι πολιτικοί -οι οποίοι είθισται να αποφασίζουν για θέματα που κατέχουν, αλλά και για θέματα που δεν κατέχουν χωρίς τις γνώμες ειδικών- έκαναν ένα βήμα πίσω, ζήτησαν να ακούσουν ειδικούς και λαμβάνουν πολιτικές αποφάσεις με βάση αυτές. Ήταν εύκολη η συνεννόηση μαζί τους;
Κοιτάξτε, εγώ δεν είμαι άνθρωπος που ασχολείται με την πολιτική. Με αφορά, αλλά δεν ανακατεύομαι. Ούτε συναναστρέφομαι με πολιτικούς. Και για να είμαι ειλικρινής, ούτε τους καταλαβαίνω μερικές φορές πώς σκέφτονται, αν σκέφτονται. Αλλά, οφείλω να ομολογήσω το εξής: Με πήραν μια μέρα τηλέφωνο από το Προεδρικό, «θέλει να σας μιλήσει ο Πρόεδρος», μου είπαν. Εγώ τον πρόεδρο Αναστασιάδη δεν τον ήξερα, ούτε του είχα μιλήσει ποτέ. Μου έκανε πολύ συγκεκριμένες ερωτήσεις για τα μέτρα που έπρεπε να πάρουν. Δεν θέλω να εγκωμιάσω, αλλά ο άνθρωπος έκανε ό,τι του είπαμε. Άκουσε τους επιστήμονές του, που δεν είμαι μόνο εγώ αλλά και πάρα πολλοί άλλοι. Πήρε οδυνηρά μέτρα. Και εξαιρετικής σημασίας το γεγονός ότι ο κόσμος συνεργάστηκε. Κι αυτό θα μας σώσει. Είμαστε, βεβαίως, ακόμα στην αρχή του τέλους, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί...
Σ' ό,τι αφορά τον συγκεκριμένο ιό, τι θα ακολουθήσει; Τι θα κάνετε εσείς οι επιστήμονες όταν εμείς θα επιστρέφουμε σιγά-σιγά στην κανονικότητά μας;
Είναι εξαιρετικής σημασίας να αποκωδικοποιήσουμε το DNA του. Εγώ, θα αρχίσω στο εργαστήριό μου να αποκωδικοποιώ γενετικά όλα τα στελέχη του ιού που έχουν παρθεί από Κύπριους ασθενείς, ώστε να κάνω μια μελέτη μοριακής επιδημιολογίας. Παράλληλα, θα τελειοποιήσω τη διαγνωστική μέθοδο που ξεκίνησα πριν από χρόνια στον Καναδά και ταυτόχρονα θα εμπλακώ στη διαδικασία εμβολίου ή φαρμάκων. Υπάρχει πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει.
Και όλα αυτά απαιτούν κονδύλια...
Η Patti Birch είχε τη διορατικότητα να επενδύσει κεφάλαια στην έρευνα του SARS 1, την οποία χρησιμοποιώ είκοσι χρόνια μετά για τον SARS 2, οπότε κάπως θα πρέπει να βρεθούν.
Πιστεύετε ότι η ζωή μας θα αλλάξει μετά από αυτό;
Η ανθρωπότητα έχει συνήθως κοντή μνήμη. Εκείνο που εγώ λέω είναι πως η επιστήμη κλήθηκε και ανταποκρίθηκε. Μην την ξεχάσετε μετά. Πρέπει να αντιληφθούν όλοι τη μεγάλη σημασία της έρευνας. Και να υπάρχουν επαρκή κονδύλια για να λειτουργεί η επιστήμη συνέχεια, όχι το 0,1% του προϋπολογισμού αλλά 1% και 2%, όπως διαθέτουν ανεπτυγμένες χώρες. Ξέρετε, τη διαφορά δεν την κάνουν οι μεγάλοι αριθμοί, αλλά οι μεγάλοι επιστήμονες. Χωρίς υποδομές και κονδύλια, κανένας αξιόλογος δεν θα έρθει να ασχοληθεί. Και στην Κύπρο, πρέπει να μπορούν να δράσουν αλλά και να ξεπηδήσουν μεγάλοι επιστήμονες.
Τελικά τι πιστεύετε ότι ήταν αυτό που έπαιξε ρόλο ώστε οι Κύπριοι αλλά και οι Έλληνες, να συμπεριφερθούν με σύνεση και πειθαρχία μπροστά σ' αυτή τη δύσκολη συγκυρία;
Είμαστε ένας λαός που γύρω από το τραπέζι σηκώνουμε το ποτήρι και λέμε «εις υγείαν» και στις ευχές μας προτάσσουμε την υγεία πάνω απ' όλα... Πιστεύω ότι αυτή η κουλτούρα, ενδεχομένως και υποσυνείδητα, λειτούργησε με αξιοθαύμαστο τρόπο.
Σχετικές αναφορές:
Λεόντιος Κωστρίκης στο OMEGA NEWS- 7/5/2020
Λεόντιος Κωστρίκης για άνοιγμα σχολείων στο Πρωτοσέλιδο του ΣΙΓΜΑ - 7/5/2020
Συνένευξη στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΙΓΜΑ ημερ. 5/5/2020
Μάθετε ποιος είναι ο Κωστρίκης πριν να κρίνετε!
Τι λένε οι ειδικοί πώς να να προστατευτείτε από τον κορονοϊο
Μαζί μας ο Λ. Κωστρίκης, Ιολόγος - Active Radio
Όλες οι παρεμβάσεις του Δρ. Λ. Κωστρίκη στα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημερώσης
Λεόντιος Κωστρίκης - Γροθιά στον αλλοπρόσαλλο ιό |
