Το κείμενο που ακολουθεί, απόσπασμα από το βιβλίο Κκάσιαλος, Γιάννη Νίκα, Λευκωσία 1983

Ο Άη Σπυρίδωνας

Δε θα τον ξεχάσω και τις δυο φορές που τον επισκέφτηκα στο γηροκομείο και τον είδα ξαπλωμένο στο πάτωμα πάνω σε μερικές κουβέρτες.  Την τελευταία φορά, μια μέρα πριν πεθάνει, μου μίλησε με παράπονο για την εκκλησία του, για το όνειρό του να συμπληρώσει τη διακόσμησή της με εικόνες και άλλες θρησκευτικές παραστάσεις.

Την ανέγερση της εκκλησίας ο Κκάσιαλος την άρχισε το 1969 και την τελείωσε σε δυο περίπου χρόνια με δικά του έξοδα.  Τα εγκαίνια της έγιναν στις 11/8/1971 από τον Πανοσιολογιότατο Αρχιμανδρίτη κ. Φώτιο Κωνσταντινίδη, ο οποίος τέλεσε και την πρώτη θεία λειτουργία.

Οι εικόνες της ήταν όλες δικό του ζωγραφικό έργο.  Και όταν μερικοί προσφέρθηκαν να αγοράσουν από αλλού εικόνες για την εκκλησία, ο Κκάσιαλος δε δέχτηκε.  Μπορούσαν να αγοράσουν κάτι άλλο αν επιθυμούσαν.  Ήθελε όλες οι εικόνες της όπως και ο εσωτερικός της διάκοσμος, που άρχισε να ζωγραφίζει, με διάφορες θρησκευτικές παραστάσεις να είναι δικό του έργο.  Η εκκλησία λειτουργήθηκε μόνο τρεις φορές.  Η επιθυμία του, όπως μου ανέφερε μια μέρα που κουβεντιάζαμε στην Άσσια, ήταν να ζητήσει να καθιερωθεί ως εορτάζουσα μέρα στην εκκλησία του, η μέρα που ο Άγιος πήρε μέρος στην Α' Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μ.Χ., όπου έκανε και τα γνωστά θαύματά του.  Μας πρόλαβε όμως ο Αττίλας κι έτσι η επιθυμία του δεν πραγματοποιήθηκε.

Ο Κκάσιαλος δεν ήταν πλούσιος.  Τα χρήματα που ξόδεψε για το χτίσιμο της εκκλησίας ήταν όλες οι οικονομίες του από τη ζωγραφική του δουλειά.  Και απ' ότι γνωρίζω οι δυσκολίες που συνάντησε στην εξεύρεση χρημάτων ήταν μεγάλες.

Στη μνήμη μου παραμένει πάντα ζωντανή η εικόνα του Κκάσιαλου, έτσι όπως μου μιλούσε με πάθος και αγωνία για την εκκλησία του Άη Σπυρίδωνα, τους πίνακές του που άφησε στο σπίτι του και την επιθυμία του να φύγουν οι Τούρκοι και να γυρίσει στο αγαπημένο του χωριό, για να αφήσει την ψυχή του εκεί δίπλα, στον Άγιο Σπυρίδωνα που τόσο αγαπούσε.

*                *

Ο Κυριάκος Μ. Κκάσιαλος, ο πιο μικρός από τα παιδιά του καλλιτέχνη ο οποίος ακολουθεί τα αχνάρια του, ζωγραφίζοντας κατά το πρότυπο του πατέρα του, μου ανάφερε τα πιο κάτω:

«Ο μακαρίτης ο πατέρας μου είχε πάντοτε αισιοδοξία και πίστη.  Όσες δυσκολίες κι αν συναντούσε τις αντιμετώπιζε με μεγάλη ψυχραιμία.  Ήταν γαλήνιος, υπομονετικός και το χαμόγελο δεν έλειπε από το πρόσωπό του.

Τον θυμάμαι όταν έκτιζε την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα και του τέλειωναν τα λεφτά να μου λέει χαμογελαστός.  «Ο Άγιος θα με βοηθήσει να την τελειώσω.  Κάποιους θα στείλει να αγοράσουν πίνακες για να μπορέσω να συνεχίσω».  Και πράγματι ως εκ θαύματος, κάθε φορά που δεν είχε χρήματα, για να προχωρήσει την ανέγερση της εκκλησίας, κάποιοι έρχονταν και αγόραζαν πίνακες.

Έργα τα οποία έφτιαχνε για την εκκλησία δεν τα πουλούσε σε κανένα. Λίγους μήνες πριν από την εισβολή κάποιοι ξένοι ζητούσαν να αγοράσουν μια ζωγραφιά του, που παρουσίαζε την παραβολική σκηνή του γιου που προσπαθεί να σπάσει τις δυο βέργες μετά από εντολή του πατέρα του, που εμπνεύστηκε από το σχετικό μύθο του Αισώπου και που μ' αυτή τη ζωγραφιά ήθελε να μεταδώσει το μήνυμα της ενότητας.  Για το έργο του αυτό του πρόσφεραν το σεβαστό για την εποχή εκείνη ποσό των £180.  Αυτός όμως αρνήθηκε λέγοντας τους ότι η ζωγραφιά προοριζόταν για την εκκλησία.

Όταν αναγκάστηκε να φύγει από το χωριό τραυματισμένος από τους Τούρκους, έφερε μαζί του δυο εικόνες.  Η μια είναι παλιά και την είχε από χρόνια στην Άσσια.  Παρουσιάζει την Παναγία να κρατεί το Χριστό.  Η άλλη εικόνα παρουσιάζει τον Ιησού και είναι το τελευταίο του έργο.  Σ' αυτή δεν υπάρχει η υπογραφή του επειδή δεν πρόλαβε να την τελειώσει.

Μετά τον θάνατό του πολλοί εκτιμητές του έργου του τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, ενδιαφέρθηκαν να αγοράσουν πίνακές του, προσφέροντας ποσό μέχρι δυο χιλιάδες λίρες για τον καθένα.

Η πιο μεγάλη επιθυμία του ήταν, αν δεν προλάβει να γυρίσει στην Άσσια και πεθάνει στη Λάρνακα, σαν γυρίσουμε στο χωριό, να ξεθάψουμε τα κόκκαλά του και να τα θάψουμε εκεί στην εκκλησία του Άη Σπυρίδωνα που έχτισε».

 
 Πηγή: Κκάσιαλος, Γιάννη Νίκα, Λευκωσία 1983

όλες οι μέλετες για τον Αγ. Σπυρίδωνα

όλα τα κείμενα και μελέτες που αφορούν τον Μιχαήλ Χρ. Κκάσιαλο