του Γιάννου Δημητρίου

Τελέστηκε το Σάββατο 2 Μαΐου 2015 από τον ιερό ναό Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στον Άγιο Αθανάσιο Λεμεσού, η κηδεία του αγνοουμένου της τουρκικής εισβολής από τον Αύγουστο του 1974 Χρυσόστομου Καζαμία τα οστά του οποίου ανεβρέθηκαν στον ομαδικό τάφο στην περιοχή Ορνίθι στο χωριό Αφάνεια και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA.

Ο Χρυσόστομος Καζαμία, 59 ετών τότε, οδηγός της ΑΤΗΚ στο επάγγελμα με την κατάληψη της Άσσιας την 14η Αυγούστου 1974 εγκλωβίστηκε μαζί με την σύζυγο του στην Άσσια.  Υπολογίζεται ότι ένας αριθμός γύρω στους 1000 ανθρώπους (δεν είναι γνωστός με ακρίβεια) εγκλωβίστηκαν στο χωριό και μαζί και ο Χ. Καζαμίας.

Οι άνδρες, περίπου 70-80 στο σύνολο, κρατήθηκαν στο σπίτι του Κουταλιανού για 3 μέρες φρουρούμενοι από ένοπλους Τούρκους στρατιώτες και Τουρκοκύπριους.

Στις 17 Αυγούστου 1974 όσοι ήταν στο σπίτι του Κουταλιανού, τους διέταξαν να επιβιβαστούν σε 2 φορτηγά και τους μετέφεραν στο Γκαράζ Παυλίδη γύρω στα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας.  Εκεί έγινε διαλογή από τον εκεί Τουρκοκύπριο υπεύθυνο Αλί Ριζά που χώρισε  τους άνδρες σε δυο ομάδες. Η πρώτη ομάδα ήταν όσοι ήταν κάτω των 50 και η δεύτερη ομάδα άνω των 50 χρονών.  Ο Χ. Καζαμίας ήταν στη δεύτερη ομάδα και έβαλαν τις 2 ομάδες σε ξεχωριστά δωμάτια.

Στις 18 Αυγούστου, η δεύτερη ομάδα μαζί με τον Χ. Καζαμία μεταφέρθηκαν πίσω στην Άσσια και αφέθηκαν ελεύθεροι όπου ο Χ. Καζαμίας επαναενώθηκε με την σύζυγό του.

Στις 21 Αυγούστου 1974, μια ομάδα ενόπλων Τούρκων στρατιωτών μαζί με Τουρκοκύπριους επανασυνέλαβαν τον Χ. Καζαμία και τη σύζυγο του και τους οδήγησαν στην πλατεία του Ιωάννου Προδρόμου (πάνω ενορία Άσσιας) όπου σταδιακά μεταφέρονταν ομαδικά με συνοδεία ενόπλων στρατιωτών, όλοι οι εγκλωβισμένοι άμαχοι πολίτες που βρίσκονταν στο χωριό.  Εκεί όλοι οι άνδρες και νέοι κρατήθηκαν στα καφενεία του χωριού, ενώ τα γυναικόπαιδα οδηγήθηκαν στην κάτω ενορία όπου κρατήθηκαν σε μεγάλες ομάδες σε σπίτια.

Αφού έδεσαν τα χέρια όλων των συλληφθέντων αμάχων πολιτών, που σύμφωνα με μαρτυρίες αριθμούσαν 107, τους μετέφεραν Τούρκοι στρατιώτες με τρία στρατιωτικά οχήματα στο χωριό Αγιά όπου τους κατέβασαν και έμειναν καθισμένοι για περίπου τρεις ώρες.  Ακολούθως τους μετέφεραν στο Γκαράζ Παυλίδη όπου έγινε διαλογή από τον εκεί Τουρκοκύπριο υπεύθυνο Αλί Ριζά.  Συνολικά 37 άτομα, όλοι κάτω των 50 ετών, διατάχθηκαν να κατέβουν από τα φορτηγά  ενώ δόθηκε διαταγή οι υπόλοιποι 70 να επιστρέψουν.  Ο Χ. Καζαμίας ήταν ένας από τους 70 άμαχους που οδηγήθηκαν σε άγνωστη κατεύθυνση με την συνοδεία Τούρκων στρατιωτών.

Οι εκταφές που έγιναν στην περιοχή Ορνίθι το 2009 έφεραν στο φως το μεγαλύτερο έγκλημα πολέμου εναντίων αμάχων πολιτών που διέπραξε ο Τουρκικός στρατός το 1974.  Οι 70 άμαχοι πολίτες δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ και ρίχτηκαν σε δύο πηγάδια.  Όπως είναι γνωστό, οι ομαδικοί τάφοι είχαν παλαιότερα ανοιχθεί με τη χρήση βαρέων μηχανημάτων σε μία οργανωμένη επιχείρηση μετακίνησης και εξαφάνισης των μαρτυρικών οστών των δολοφονηθέντων, που στόχο είχε να εξαφανίσει τα αίτια θανάτου του ομαδικού αυτού εγκλήματος.

Στις 12 Φεβρουαρίου 2015, το θέμα των ομαδικών τάφων των αγνοουμένων της Άσσιας στο χωριό Ορνίθι συζητήθηκε ως κατ' επείγον περίπτωση καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.  Μετά από ημίωρη συζήτηση η ολομέλεια του Σώματος υιοθέτησε το Ψήφισμα RC8-015/2015 που καταδικάζει την Τουρκία για το απεχθές διπλό έγκλημα που διέπραξε ο Τουρκικός στρατός εναντίων των αμάχων πολιτών που βρίσκονταν υπό την σύλληψη του. 

Ομιλία του Επιτρόπου Προεδρίας για Ανθρωπιστικά Θέματα κ. Φώτη Φωτίου στην κηδεία του φονευθέντος κατά το 1974 Χρυσόστομου Καζαμία. 2-5-2015

Απευθύνοντας σήμερα το ύστατο χαίρε στον Χρυσόστομο Καζαμία, ξαναζούμε τις θλιβερές εκείνες ημέρες που η προδοσία έφερε την καταστροφή και το πένθος στον τόπο μας.

Το καλοκαίρι του '74, ο λαός μας έζησε τη μεγαλύτερη δοκιμασία της νεώτερης ιστορίας του. Η εισβολή του Αττίλα μετά το προδοτικό πραξικόπημα, ο βίαιος ξεριζωμός του ενός τρίτου πληθυσμού, οι βιασμοί, οι λεηλασίες, η προσπάθεια εξαφάνισης ενός πολιτισμού χιλιετηρίδων, σχημάτισαν ένα σκηνικό καταστροφής και ερήμωσης. Μαζί, ο πόνος και η οδύνη για τον χαμό αγαπημένων προσώπων, οι αγνοούμενοι, οι αιχμάλωτοι, οι προσφυγικοί καταυλισμοί, το απέραντο μαύρο που ξαπλώθηκε παντού, προκάλεσαν στο λαό και την πατρίδα μας πληγές που ακόμα δεν έχουν επουλωθεί.

Η πιο τραγική πτυχή ήταν όμως η εξαφάνιση εκατοντάδων συμπατριωτών μας. Από τα όσα κατέστη δυνατό να πληροφορηθούμε με την πάροδο του χρόνου, πολλοί από αυτούς έπεσαν στα πεδία των μαχών υπερασπιζόμενοι με ηρωϊσμό και αυτοθυσία την ελευθερία της ιδιαίτερης μας πατρίδας. Και πολλοί άλλοι εκτελέστηκαν εν ψυχρώ ενώ τελούσαν σε κατάσταση αιχμαλωσίας. Μεταξύ τους και αρκετοί που λόγω ηλικίας δεν ήταν ενταγμένοι στις τάξεις της Εθνικής Φρουράς. Παρόλα αυτά, γνώρισαν το αδίστακτο σκληρό πρόσωπο του τουρκικού Αττίλα και έγιναν μάρτυρες της απίστευτης βαρβαρότητας.

Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται και η περίπτωση του Χρυσόστομου Καζαμία, ο οποίος το 1974 βρισκόταν σε ηλικία 59 χρόνων. Γεννήθηκε στον Στρόβολο τον Δεκέμβριο του 1915, αλλά προ της εισβολής διέμενε με τη σύζυγο του Ελένη στην Άσσια και εργαζόταν στη Cyta.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της τουρκικής εισβολής και του διαστήματος, το οποίο μεσολάβησε μέχρι την έναρξη της δεύτερης φάσης της, ο Καζαμίας παρέμεινε στο χωριό του όπως και σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της Άσσιας, αφού δεν διεξήγοντο συγκρούσεις στην περιοχή.

Το πρωί όμως της 14ης Αυγούστου, όταν άρχισε η δεύτερη φάση της εισβολής, οι περισσότεροι κάτοικοι της Άσσιας άρχισαν να εγκαταλείπουν το χωριό τους. Τα τουρκικά στρατεύματα εκμεταλλευόμενα τη μεγάλη τους υπεροχή σε άνδρες και βαρύ οπλισμό, αλλά και την πολεμική τους αεροπορία, διέσπασαν τις αμυντικές γραμμές της Εθνικής Φρουράς στην περιοχή Μιας Μηλιάς και κινήθηκαν προς τα χωριά, Τραχώνι-Κυθρέα - Παλαίκυθρο- Άσσια, τα οποία και απέκοψαν από τις ελεύθερες περιοχές.

Στην Άσσια, τα τουρκικά στρατεύματα μπήκαν την επόμενη ημέρα, στις 15 Αυγούστου. Μέσα στο χωριό παρέμειναν γύρω στα 1000 άτομα, οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού και ένας μικρότερος αριθμός κάτοικοι των γύρω χωριών. Την ίδια μέρα, μια ομάδα πάνοπλων Τούρκων στρατιωτών, οι οποίοι συνοδεύονταν και από Τουρκοκύπριους, έφθασαν στην οικία του Καζαμία τον οποίον και συνέλαβαν. Μαζί του συνέλαβαν και τη σύζυγό του.

Τον Καζαμία μαζί με άλλους άνδρες, τους μετέφεραν σε μια άλλη οικία που βρισκόταν στην άκρη του χωριού, όπου και κρατήθηκαν, ενώ τη σύζυγό του την μετέφεραν σε άλλη οικία. Στις 17 Αυγούστου, οι Τούρκοι συνέλαβαν όλους τους άνδρες και τους μετέφεραν στο γκαράζ Παυλίδη στη Λευκωσία. Την επόμενη ημέρα, τους επέστρεψαν πίσω στην Άσσια και τους άφησαν να ενωθούν με τις οικογένειές τους.

Μετά από τρεις ημέρες, τους συνέλαβαν όμως και πάλι και τους οδήγησαν στην πλατεία του χωριού. Στην ίδια πλατεία, οι Τούρκοι συγκέντρωσαν όλους τους εγκλωβισθέντες στην Άσσια. Εκεί οι Τούρκοι έδεσαν τα χέρια όλων των ανδρών και τους επιβίβασαν σε φορτηγά οχήματα, ενώ τα γυναικόπαιδα τα οδήγησαν στην κάτω ενορία του χωριού.

Όλοι οι συλληφθέντες άνδρες οδηγήθηκαν αρχικά με τα φορτηγά στο τουρκοκυπριακό χωρίο Αγυιά και αργότερα, κατά το απόγευμα, τους μετέφεραν και πάλι στο γκαράζ Παυλίδη στη Λευκωσία, όπου τους ανέμεναν Τουρκοκύπριοι αστυνομικοί με επικεφαλής έναν αστυνόμο. Αυτός ανέβηκε στα φορτηγά και διέταξε 37 κρατούμενους, οι οποίοι είχαν ηλικία κάτω των 50 χρόνων, να κατεβούν από τα φορτηγά και να εισέλθουν μέσα στο γκαράζ. Τους υπόλοιπους 70 που ήταν ηλικίας άνω των 50 χρόνων, τους μετέφεραν με τα φορτηγά προς άγνωστο μέρος και έκτοτε κανένας τους δεν έδωσε σημεία ζωής.

Η συνέχεια για τα όσα τρομακτικά ακολούθησαν, έγινε γνωστή με επιστημονικά στοιχεία και μαρτυρίες μετά από πολλά χρόνια. Οι 70 συλληφθέντες οδηγήθηκαν έξω από το χωριό Αφάνεια όπου οι αιμοσταγείς δολοφόνοι τους εκτελούσαν, καθώς ήταν δεμένοι πισθάγκωνα. Μετά έριχναν τα πτώματα σε δυο πηγάδια, στην τοποθεσία Ορνίθι. Τριάντα εφτά στο ένα πηγάδι και 33 στα άλλο.

Στα μέσα της δεκαετίας του '90, η κατοχική δύναμη προσπάθησε να συγκαλύψει τη μαζική αυτή δολοφονία, επιχειρώντας να μεταφέρει κάπου αλλού τα λείψανα. Το έκαναν με εκσκαφείς, πιστεύοντας ότι μαζί με τα λείψανα θα εξαφάνιζαν και τα ίχνη της ενοχής τους. Στα βάθη όμως των πηγαδιών και στα πλαϊνά λαγούμια, εντοπίστηκαν τεμάχια λειψάνων που προσφέρουν αδιάσειστη μαρτυρία για την εν ψυχρώ εκτέλεση των 70 συλληφθέντων της Άσσιας.

Δεν παραγνωρίζουμε ότι στο θέμα των αγνοουμένων έχει επιτευχθεί πρόοδος. Ευθαρσώς όμως διατυπώνουμε τη δική μας εκτίμηση πως δεν είμαστε ικανοποιημένοι από τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα του έργου της Διερευνητικής Επιτροπής. O αριθμός των αδιερεύνητων περιπτώσεων αγνοουμένων είναι πολύ μεγαλύτερος, ενώ υπάρχουν σοβαρότατα προβλήματα που πρέπει να ξεπεραστούν. Το πλέον σημαντικό και επείγον είναι η Τουρκία να επιτρέψει το άνοιγμα των λεγόμενων στρατιωτικών ζωνών, καθώς και την πρόσβαση στα αρχεία του Τουρκικού Στρατού. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στη δίκαιη απαίτηση όλων των συγγενών για διακρίβωση της τύχης των αγαπημένων τους.

Υπάρχει και η άλλη σοβαρή πτυχή, εκείνη της μετακίνησης λειψάνων από τους αρχικούς χώρους ταφής, σε άλλους που παραμένουν άγνωστοι. Η Τουρκία θα πρέπει να συνεργαστεί πλήρως και στο θέμα αυτό. Όπως έχει καταδειχθεί και από την περίπτωση των 70 αγνοουμένων της Άσσιας, επιτυγχάνεται ταυτοποίηση λειψάνων μόνο από πολύ περιορισμένο αριθμό οστών. Τυγχάνει, μάλιστα, μετά την παραλαβή από τους συγγενείς ενός αριθμού οστών και τις κηδείες των αγαπημένων τους, να παραδίδονται σε αυτούς μετά από αρκετό καιρό και νέα τεμάχια οστών. Το απαράδεκτο αυτό γεγονός πολλαπλασιάζει τον πόνο τους και θέτει επί τάπητος ευθύνες που ειδικά η Τουρκία θα πρέπει άμεσα να αντιμετωπίσει.

Για μας, το θέμα δεν λήγει με τον εντοπισμό και την ταυτοποίηση 2 ή 3 οστών από τα λείψανα των αγνοουμένων μας. Τονίζουμε, και το εννοούμε, πως οι συγγενείς έχουν πλήρες και κατοχυρωμένο διεθνώς δικαίωμα να γίνουν δέκτες όλης της αλήθειας για την τύχη των αγαπημένων τους. Και η αλήθεια δεν μπορεί να αποκρυβεί, όταν τα γεγονότα βοούν.

Η εξαφάνιση προσώπου αποτελεί πολλαπλή παραβίαση βασικών και θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι παραβιάσεις αυτές δεν περιορίζονται στα δικαιώματα των αγνοουμένων προσώπων, αλλά επεκτείνονται και στα δικαιώματα των οικογενειών τους. Εκείνοι που διαπράττουν το έγκλημα δεν είναι ένοχοι μόνο για την εξαφάνιση των αγνοουμένων προσώπων, αλλά και για τη διαιώνιση της δυστυχίας των οικογενειών τους.

Σαράντα και πλέον χρόνια έχουν παρέλθει από την τουρκική εισβολή και δεν δικαιολογείται πλέον η οποιαδήποτε άλλη καθυστέρηση στο θέμα της διακρίβωσης όλων των περιπτώσεων αγνοουμένων.

Οι συγγενείς έχουν πλήρες και διεθνώς κατοχυρωμένο δικαίωμα να πάρουν όλες τις απαντήσεις για την τύχη των αγαπημένων τους προσώπων. Αναμένουμε από την τουρκική πλευρά να επιδείξει την ίδια καλή θέληση, χωρίς η προσπάθειά της να είναι πώς και με ποιο τρόπο να εξυπηρετήσει σκοπιμότητες και να αποκρύψει ευθύνες, οι οποίες βασίζονται σε γεγονότα και αλήθειες που βοούν.

Στη μνήμη όλων αυτών κλείνουμε ευλαβικά το γόνυ και με μεγάλο θαυμασμό και εκτίμηση θα αναφερόμαστε πάντοτε στη θυσία τους. Αγωνίστηκαν και έδωσαν ό,τι πολυτιμότερο είχαν για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε εμείς και να διεκδικούμε τα δίκαια και τα δικαιώματα του λαού μας, σε μια προσπάθεια να πετύχουμε να δικαιώσουμε και τη δική τους θυσία. Αυτός είναι ο στόχος και η επιθυμία όλων μας. Είναι η απαίτηση που καθολικά εκφράζεται και προβάλλεται τόσο από την Κυβέρνηση όσο και απ' όλες τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου.

Θέλουμε να ελπίζουμε πως η επιλογή του κ. Μουσταφά Ακκιντζί ως ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας, και με την ενεργό εμπλοκή και συμβολή της Τουρκίας στις διαπραγματεύσεις θα δημιουργηθούν, μέσα από έναν ειλικρινή και ουσιαστικό διάλογο, προοπτικές θετικής κατάληξης προς την κατεύθυνση τερματισμού της κατοχής και επανένωσης της πατρίδας μας. Ταυτόχρονα, αναμένουμε απτά δείγματα γραφής και στο ανθρωπιστικό θέμα των αγνοουμένων μας.

Η ευχή μας είναι αυτό να γίνει το συντομότερο, ώστε να αναπαυθούν οι ψυχές όλων. Σίγουρα αυτό είναι και ευχή του Χρυσόστομου Καζαμία, από εκεί όπου ευρίσκεται.

Τιμή και δόξα σε όλους τους πεσόντες, τους μάρτυρες και τους αγνοουμένους μας. Τιμή και δόξα σε όλους τους ήρωες μας.

Πηγή: http://www.moi.gov.cy

Καταχωρημένα άρθρα που αφορούν τον Χρυσόστομο Καζαμία:

Κηδεία του Αγνοούμενου της Τουρκικής Εισβολής Χρυσόστομου Καζαμία (29-4-2015)

Μαζική Δολοφονία 70 Αμάχων (Ασσιωτών και Άλλων) στο Ορνίθι

Ψάχνοντας τα Χαμένα Οστά των Αγνοουμένων της Άσσιας

Ορνίθι - Ο τόπος του Τουρκικού εγκλήματος εναντίων των 70 αμάχων αγνοουμένων της Άσσιας

Οι χαμένες ψυχές της Μεσαορίας

Σπαραγμός και οδύνη στην κατεχόμενη Άσσια

Το έγκλημα πολέμου που διέπραξε ο τουρκικός στρατός στο Ορνίθι

Ισχυρό Ψήφισμα καταδίκης της Τουρκίας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (12-2-2015)