του Γιάννου Δημητρίου

Ο Θεόδουλος Σολωμού κηδεύτηκε με τιμές το Σάββατο 25 Μαΐου, 2024, στον Ιερό Ναό Αγίου Σπυρίδωνα, στο Συνοικισμό Στροβόλου 2. Τα οστά του Θεόδουλου Σολωμού, που μέχρι πρότινος ήταν καταχωρημένος στον κατάλογο των αγνοουμένων της Κυπριακής τραγωδίας ανευρέθηκαν έξω από το χωριό Αγυά και ταυτοποιήθηκαν με την μέθοδο του DNA μαζί με αυτά του Σωτήρη Θαλασσινού από τον Άγιο Επίκτητο, και των Ανδρέα Αντωνίου Διαρκού και Δημήτρη Τσαούση από την Άσσια. Ο Θ. Σολωμού, ειδικός αστυφάλακας στο επάγγελμα, καταγόταν από το γειτονικό μας χωριό Αφάνεια και ήταν νυμφευμένος με τη συγχωριανή μας Κατίνα, το γένος Κωνσταντή Χριστοφή (Τάτζιη) με την οποία είχαν αποκτήσει 7 παιδιά. Με την αιφνίδια είσοδο των Τουρκικών αρμάτων μάχης στην Αφάνεια την 14.08.1974 ο Θεόδουλος Σολωμού, σύμφωνα με μαρτυρίες, κατάφερε να φύγει κάτω από καταιγιστικά πυρά και να βρει καταφύγιο στο σπίτι της κουνιάδας του Μελούς Γιωρκή Φορή στην Άσσια.

Η σύζυγος του Κατίνα είχε ήδη βρει καταφύγιο με πέντε από τα παιδιά της στο σπίτι του πατέρα της Κωνσταντή Χριστοφή (Τάτζιη). Λίγο αργότερα ο γέρο-Χριστόφορος Τάτζιη, θα έπεφτε νεκρός εντός της αυλής του σπιτιού του από σχεδόν εξ επαφής πυροβολισμούς πάνοπλων Τούρκων στρατιωτών που τον εντόπισαν να προσπαθεί να κλείσει την ξύλινη καμαρόπορτα που οδηγούσε στην αυλή του.

Στις 15.08.1974 γύρω στο μεσημέρι μία ομάδα Τούρκων στρατιωτών που συνοδεύονταν από μικρό αριθμό Τ/Κ από την Αφάνεια συνέλαβαν τον Θ. Σολωμού και όλους τους άνδρες που βρίσκονταν στο σπίτι της Μελούς Γιωρκή Φορή και τους μετέφεραν στις παρυφές του χωριού στο σπίτι του Κουταλιανού, ενώ τα γυναικόπαιδα μεταφέρθηκαν σε γειτονικό σπίτι.

Το σπίτι του Κουταλιανού που βρισκόταν στις νοτιοανατολικές παρυφές του χωριού ήταν χώρος κράτησης ανδρών, κατοίκων της Άσσιας και γειτονικών χωριών. Την φύλαξη των κρατουμένων είχαν Τούρκοι στρατιώτες συνεπικουρούμενοι από μικρό αριθμό Τ/Κ. Την 17.08.74 το απόγευμα όλοι οι κρατούμενοι που βρίσκονταν στο σπίτι του Κουταλιανού φορτώθηκαν σε δύο φορτηγά αυτοκίνητα και οδηγήθηκαν στο γκαράζ Παυλίδη στην κατεχόμενη Λευκωσία. Στο γκαράζ Παυλίδη έγινε διαλογή και κρατήθηκαν όσοι ήταν ή δήλωσαν κάτω των 50 ετών, οι υπόλοιποι άνδρες οδηγήθηκαν πίσω στο χωριό, περιλαμβανομένου και του Θ. Σολωμού και αφέθηκαν να επανενωθούν με τις οικογένειες τους.

Την 21/8/1974, ημέρα Τετάρτη, τα Τουρκικά στρατεύματα προέβησαν σε μαζική εκκένωση όλων των κατοικιών στα οποία διέμεναν εγκλωβισμένοι Ασσιώτες και φιλοξενούμενοι τους από άλλα χωριά της Κύπρου. Με ένοπλη συνοδεία Τούρκων στρατιωτών και μικρή ομάδα Τ/Κ (τα ονόματα των οποίων γνωρίζουμε), όλοι οι εγκλωβισμένοι άμαχοι πολίτες που βρίσκονταν στο χωριό, μαζί και ο Θ. Σολωμού και η οικογένεια του (υπολογίζονται γύρω στου 1.000) μεταφέρθηκαν στην πλατεία του Τιμίου Προδρόμου. Εκεί, Τούρκος αξιωματικός έκανε την διαλογή, όπου όλοι οι άνδρες και νέοι κρατήθηκαν στα καφενεία του χωριού υπό ένοπλη φύλαξη, ενώ τα γυναικόπαιδα οδηγήθηκαν στην κάτω ενορία όπου κρατήθηκαν σε μεγάλες ομάδες σε σπίτια.

Την ίδια μέρα, 107 άνδρες με δεμένα τα χέρια πισθάγκωνα φορτώθηκαν σε τρία φορτηγά αυτοκίνητα και με οδηγούς και συνοδούς Τούρκους στρατιώτες οδηγήθηκαν πρώτα σε ένα χωράφι έξω από το χωριό Αγυά όπου παρέμειναν για περίπου 4 ώρες με τα χέρια δεμένα κάτω από την φύλαξη Τούρκων στρατιωτών.

Ενώ η ομάδα των 107 αμάχων ήταν υπό τη φύλαξη του στρατού στην Αγυά, κατέφτασε στο σημείο ιδιωτικό αυτοκίνητο στο οποίο επέβαιναν Τ/Κ από το γειτονικό χωριό Αφάνεια μεταξύ των οποίων ο γνωστός για σωρεία εγκληματικών πράξεων (Η.Μ.Α.), όπου έλεγξε ένα προς ένα τους κρατουμένους και συνέλαβε τον Θ. Σολωμού και τον οδήγησε προς το χωριό Αφάνεια και έκτοτε αγνοείτο η τύχη του.

Ο αγώνας της οικογένειας Σολωμού ενάντια στην ασυδοσία της Πολιτείας

Η υπόθεση Θεόδουλου Σολωμού απασχόλησε έντονα την πρόσφατη δημοσιότητα όπου η περίπτωση του συζητήθηκε στην Επιτροπή Προσφύγων της Βουλή των Αντιπροσώπων, αλλά και παλαιότερα η τελεοπτική σειρά του ALPHA TV, 24 Ώρες, αφιέρωσε την εκπομπής της 22ας Απριλίου 2023 (βλέπετε πιο κάτω). Σύμφωνα με δημοσιεύματα η οικογένεια του Θεόδουλου Σολωμού, το όνομα του οποίου συγκαταλεγόταν στην μακρά λίστα με τους αγνοούμενους πεσόντες της τουρκικής εισβολής του 1974, είχε απολυθεί από την εργασία του από τους πραξικοπηματίες, ωστόσο δεν είχε αποκατασταθεί όταν κρίθηκαν παράνομες οι αποφάσεις τους. Το 2019, η οικογένεια δικαιώθηκε και με απόφαση Δικαστηρίου, αφού εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας είχε αναφέρει ότι πράγματι ήταν αδικία για την οικογένεια, αλλά τίποτα δεν έγινε από την επίσημη Πολιτεία μέχρι και τις παραμονές της κηδείας του αγνοούμενου Θεόδουλου Σολωμού αφού στο μεταξύ είχαν εντοπιστεί και ταυτοποιηθεί τα οστά του.

Η οικογένεια πάλευε με το σύστημα για 50 ολόκληρα χρόνια για να αποκαταστήσει τη αδικία που στο τέλος όλοι παραδέχτηκαν. Έστω και με μεγάλη καθυστέρηση η Πολιτεία αποφάσισε να απονεμηθεί στον ειδικό αστυφύλακα Θεόδουλο Σολωμού τιμητικά Μετάλλιο Ανδραγαθίας που παρέλαβε η οικογένεια του και να προαχθεί μετά θάνατον στον βαθμό του Λοχία.

Αιωνία ας είναι η μνήμη του και δοξασμένο το όνομα του.

ΕΠΙΚΗΔΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΜΑΣ ΘΕΟΔΟΥΛΟ ΣΟΛΩΜΟΥ

Θεοφιλέστατοι Επίσκοποι Νεαπόλεως Κε Πορφύριε και Αρσινόης Παγκράτιε,
Τίμιον Πρεσβυτέριον,
Έντιμε Υπουργέ Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης,
Έντιμοι Κύριοι Βουλευτές,
Έντιμε Κύριε Αρχηγέ Αστυνομίας,
Έντιμε Κύριε Δήμαρχε,
Φίλες και Φίλοι,

Αγαπημένε μας πατέρα ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ,

50 ολόκληρα χρόνια παρήλθαν, χρόνια αγωνίας, θλίψης, πόνου αλλά και ελπίδας για γυρισμό σου, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς.

Πώς να χωρέσει ο παιδικός νους ότι ο φυσικός προστάτης της οικογένειας χάθηκε και δεν θα ξαναγυρίσει;

Το κενό από την απουσία σου δυσαναπλήρωτο, όσο και αν η ηρωίδα μάνα μας στάθηκε σαν βράχος ως μάνα και πατέρας μαζί για 7 ανήλικα παιδιά.

Τα χρόνια περνούσαν, προσδοκώντας ότι μια μέρα θα μας αγκάλιαζες όλους ζεστά, όπως συνήθιζες. Ότι θα ακούγαμε ένδοξες ιστορίες ηρώων και μαρτύρων της πίστης και της πατρίδας ποτίζοντας μας με τα Ελληνοχριστιανικά ιδεώδη στα οποία ο ίδιος πίστευες από τα παιδικά μας χρόνια.

Τότε που μας έλεγες ιστορίες για ήρωες της ΕΟΚΑ που αρκετές φορές βρήκαν καταφύγιο στο σπίτι μας, όπως ο Ηλίας Παπακυριακού και άλλοι, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή και την ασφάλεια τη δική σου και της οικογένειας σου για την ελευθερία του τόπου μας, που τούτος ο λαός δεν πρόλαβε να χαρεί.

Ήλθαν όμως ξανά δίσεκτοι χρόνοι και μαύρα σύννεφα κάλυψαν τον Κυπριακό ορίζοντα. Άφρονες άρχισαν να δυναμιτίζουν την νεοσύστατη τότε Δημοκρατία, να πυρπολούν αστυνομικούς σταθμούς και κυβερνητικά κτίρια, ανάμεσα τους και τον Αστυνομικό Σταθμό Βατυλής όπου υπηρετούσες. Πρώτος έτρεξες μέσα στο φλεγόμενο σταθμό και διέσωσες τα αρχεία του όπως φαίνεται σε σχετικό φιλμ του ΡΙΚ.

Οι κουβέντες σου που ήταν πάντα μετρημένες υπήρξαν προφητικές «Θα μας φέρουν τους Τούρκους..» και μας τους έφεραν.

Το πρωί της 14ης Αυγούστου 1974 σε βρίσκει ένστολο και έτοιμο να μεταβείς στον Αστυνομικό Σταθμό Σαλαμίνος, στην Αμμόχωστο όπου υπηρετούσες.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Σταθμάρχη σου, παίρνεις οδηγίες να παραμείνεις στο μεικτό χωριό σου, την Αφάνεια και να εργαστείς για την άμυνα του χωριού, σε περίπτωση που οι Τουρκοκύπριοι συγχωριανοί μας δημιουργούσαν πρόβλημα και θα μπορούσε να διακινδυνέψει ο Ελληνικός πληθυσμός του χωριού. Ήταν από καιρό γνωστό ότι οι πλείστοι Τουρκοκύπριοι συγχωριανοί μας ήταν φανατικοί οπαδοί του Ντεκτάς και μέλη της TMT. Ήταν επίσης οπλισμένοι με σύγχρονα όπλα της τότε εποχής και διεξήγαγαν μέχρι και στρατιωτικές παρελάσεις στην συνοικία τους.

Τάχιστα τότε αποφάσισες ότι πρέπει τα παιδιά και η γυναίκα σου να φύγουμε και ζητάς από τον ξάδελφο σου τον Τάκη, να μας μεταφέρει για περισσότερη ασφάλεια στην Άσσια, στο σπίτι του παππού. Εσύ μαζί με τον δευτερότοκο δεκαεξάχρονο γιό σου Κωνσταντίνο, που δεν σε αποχωριζόταν, παραμείνατε επί των επάλξεων για την άμυνα του χωριού όπως είχες διαταχθεί από την υπηρεσία σου.

Όταν διασπάστηκε η αμυντική γραμμή της Ε.Φ στην Μια Μηλιά τα Τουρκικά άρματα δεν άργησαν να φανούν στον κύριο δρόμο του χωριού που ένωνε την Λευκωσία με την Αμμόχωστο και τα κυνηγετικά όπλα που κρατούσατε ήταν πλέον αδύνατο να σταθούν μπροστά τους.

Τότε όλοι οι εναπομείναντες χωριανοί έτρεχαν να σωθούν. Έτσι και εσύ έφυγες από τους τελευταίους με ένα Volkswagen, με οδηγό τον 16 χρόνο αδελφότεκνο σου Γιώργο και άλλους 5 συνεπιβαίνοντες σε μια δραματική διαφυγή, με τα Τούρκικα τανκς να σας μυδραλιοβολούν πίσω σας και να σας πολυβολούν πλευρικά από την Τουρκοκυπριακή συνοικία. Μόλις φτάσατε στην Άσσια, ζήτησες να σταματήσει το αυτοκίνητο για να κατεβείς και στην αγωνιώδη παρατήρηση του Γιώργου «που θα πάς θείε είναι πίσω μας οι Τούρκοι», ήσουν κάθετος: «Η θεία σου με τα μωρά είναι στην Άσσια, σταμάτα να κατέβω, εσύ θα πάς ίσια Γιώργο.»

Η δική σου ζωή για σένα δεν μετρούσε πλέον, όσο εκείνη της οικογένειας σου.

Ταυτόχρονα όμως ο Τούρκικος Στρατός και τα τανκς τους εισήρχοντο και στην Άσσια. Δεν πρόλαβες να έλθεις στο σπίτι του παππού και πήγες στο σπίτι της θείας Μελούς Φορή της αδελφής της μητέρας μας. Εκεί εγκλωβίστηκες, καθώς στο χωριό τέθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας υπό καθεστώς τρόμου και εν ψυχρώ εκτελέσεων.

Όταν από στόμα σε στόμα, τοίχο με τοίχο διαδόθηκε ποιοι συγχωριανοί Ασσιώτες κείτονταν δολοφονημένοι από τους Τούρκους Εισβολείς, μάθατε ότι και ο πεθερός σου Κωνσταντής βρισκόταν νεκρός στην είσοδο της αυλής του σπιτιού του. Τότε δεν πίστευες εσύ και η θεία μου ότι εμείς επιζήσαμε, αλλά δεν δίστασες. Τόλμησες και ζήτησες από Τούρκο Αξιωματικό να σου δώσει άδεια, για να έλθεις με τη θεία για να θάψεις τον παππού, πιθανόν και εμάς.

Όπως μας διηγήθηκε η θεία Μελού, στο δρόμο προς το σπίτι του παππού Τούρκοι στρατιώτες σας απειλούσαν με τις ξιφολόγχες τους. Μάλιστα δε ένας νεαρός Τουρκοκύπριος συγχωριανός μας, έβαλε το μαχαίρι του στο λαιμό σου για να τον κόψει.

Στις 17 Αυγούστου ο Τουρκικός Στρατός συνέλαβε όλους τους άντρες του χωριού από ηλικίας 16 χρονών και άνω και σας μετέφεραν στο γκαράζ Παυλίδη στην Λευκωσία όπου χρησιμοποιείτο σαν φυλακή. Εκεί σας ζήτησαν να κατέβουν από τα λεωφορεία όσοι ήταν κάτω των πενήντα ετών. Αν και έπρεπε να κατέβαινες αφού ήσουν 48 ετών, δήλωσες ότι ήσουν άνω των 50, για να επιστρέψεις πίσω στην Άσσια όπου άφησες την σύζυγο σου με τόσα ανήλικα παιδιά. Αν κατέβαινες στο γκαράζ Παυλίδη, θα ήσουν δηλωμένος στον Ερυθρό Σταυρό αιχμάλωτος και θα γλύτωνες την ζωή σου.

Όταν σας επέστρεψαν πίσω στην Άσσια, σας έβαλαν υπό φρούρηση στους καφενέδες του χωριού. Αρκετοί τότε Ασσιώτες απέδρασαν βράδυ όταν αντιλήφθηκαν ότι ο Τούρκος φρουρός έφυγε από την θέση του, εσύ όμως δεν τους ακολούθησες αν και μπορούσες πάλι να φύγεις και να σωθείς παρά τις προτροπές του παππού Σάββα. Ακόμα και στην αιχμαλωσία, έγνοια σου ήταν τα παιδιά και η γυναίκα σου. Που να τα αφήσεις έρμαιο των Τούρκων εισβολέων και να σωθείς εσύ..

Η συνέχεια γνωστή, στις 21 Αυγούστου 1974 ήταν η τελευταία μέρα και φορά που σε είδαμε ζωντανό να ανεβαίνεις σε ένα από τα τρία φορτηγά, όπου είχαν στοιβάξει για δεύτερη φορά τους άνδρες που συνελήφθησαν στην Άσσια προς άγνωστη κατεύθυνση. Όλοι οι Ασσιώτες δολοφονήθηκαν εκτελέστηκαν εν ψυχρώ, και πετάχτηκαν σε πηγάδια στο Ορνίθι.

Η δική μας πληροφόρηση είναι ότι, κάπου στη διαδρομή κοντά στο Τουρκοκυπριακό χωριό Αγυιά, κάποιος γνωστός σου Τουρκοκύπριος που γνωρίζουμε και το όνομα του, σε κατέβασε από το φορτηγό που ήταν οι υπόλοιποι. Και εμείς ελπίζαμε να ήσουν ζωντανός.

Φιλήσυχος, πράος, μειλήχιος και δίκαιος με όλους, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους όπως ήσουν, γιατί να σου κάνουν κακό;

Κι όμως

Εκείνοι με τους οποίους μεγάλωσες και ζούσες στο ίδιο χωριό, δεν δίστασαν να στρέψουν τα όπλα και να σε δολοφονήσουν εν ψυχρώ, όπως και όλους τους άλλους συγχωριανούς μας που συνελήφθησαν αιχμάλωτοι. Ο λόγος ήταν ότι γεννήθηκες Έλληνας και Χριστιανός.

Πέταξαν πρόχειρα το άψυχο σώμα σου, μα η αγιασμένη σου ψυχή πέταξε ψηλά στο Δημιουργό της και είμαστε βέβαιοι ότι βρίσκεται σε ουράνιες μονές όπου κατοικούν οι μάρτυρες της πίστης μας.

Πατέρα μου,

Τίμησες ενσυνείδητα όσο λίγοι την στολή της Αστυνομίας που φορούσες και τήρησες τον όρκο που είχες δώσει για την προάσπιση της Δημοκρατίας, εν τούτοις η θυσία σου για 50 ολόκληρα χρόνια δεν αναγνωρίστηκε από την Κυπριακή Πολιτεία και την εκάστοτε ηγεσία της Αστυνομίας. Έπρεπε για 50 χρόνια η οικογένεια του αγνοουμένου να αγωνίζεται για τα αυτονόητα, ώστε να αποδοθούν στον αγνοούμενο ότι εδικαιούτο όπως οι οικογένειες των υπολοίπων αγνοούμενων Αστυνομικών και άλλων κρατικών υπαλλήλων. Ευτυχώς όμως μετά από τελευταία επαναξιολόγηση του θέματος, ο νυν Αρχηγός Αστυνομίας τη προτάσει του και με έγκρισή της από τον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης κο Μάριο Χαρτσιώτη, προέβει στον επ' ανδραγαθία διορισμό και προαγωγή σου στον βαθμό του Λοχία στη βάση των προνοιών του περί Αστυνομίας νόμου.

Πατέρα μου,

Αναπαύσου εν ειρήνη κοντά στην αγαπημένη σου σύζυγο Κατίνα, που όπως μας έλεγε καθημερινά σε περίμενε για 32 ολόκληρα χρόνια να γυρίσεις, για να σου πει τα βάσανα της κι ας πέθαινε αμέσως μετά.

Για μας ήσουν και θα παραμείνεις ο τέλειος πατέρας και οικογενειάρχης, που μοναδική του έγνοια ήταν η κοινωνική διαπαιδαγώγηση, η μόρφωση και η πρόοδος των παιδιών του. Απλός, χαμογελαστός, ταπεινός και ιδιαίτερα αγαπητός ανάμεσα σε χωριανούς και όσους σε γνώρισαν.

Αιωνία να είναι η μνήμη σου και ελαφρύ το χώμα που θα σκεπάσει τα μαρτυρικά οστά σου.

Επιτρέψτε μου ως εκπρόσωπος της οικογένειας να απευθύνουμε λόγια ευχαριστίας και ευγνωμοσύνης:

Στον έντιμο Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης κο Χαρτζιώτη,
Σε όλα τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Προσφύγων, Εγκλωβισμένων και Αγνοουμένων και ειδικά στον Πρόεδρο της, βουλευτή Νίκο Κέττηρο καθώς και το βουλευτή Ζαχαρία Κουλία.
Στον Αρχηγό Αστυνομίας Κο Στέλιο Παπαθεοδώρου.
Θερμές ευχαριστίες επίσης προς την προϊσταμένη Ανθρωπιστικών Θεμάτων κα. Άννα Αριστοτέλους (για την γενναία και δυναμική θέση της).

Προς όλους τους εκπροσώπους της 4ης εξουσίας τους Δημοσιογράφους που ανέδειξαν με γλαφυρό και γνήσιο τρόπο το όλο θέμα και ειδικά στον δημοσιογράφο Κωνσταντίνο Κωνσταντίνου με την ομάδα του στην εκπομπή «24 ΩΡΕΣ».

Προς το δικηγορικό γραφείο Ευστάθιου Ευσταθίου που ως συνήγοροι μας στάθηκαν συμπαραστάτες και συνοδοιπόροι για 23 χρόνια.

Δεν θα παράλειπα ποτέ να εκφράσω δημόσια τις ολόθερμες ευχαριστίες και την απεριόριστη εκτίμηση της οικογένειας μου και εμένα προσωπικά, προς το Δ.Σ της Παγκύπριας Επιτροπής Συγγενών Αδήλωτων Αιχμάλωτων και Αγνοούμενων και ειδικά στον πρόεδρο της κ.Νίκο Σεργίδη, ο οποίος όλα αυτά τα χρόνια άοκνα με συνέπεια και ευαισθησία συμπαρατάχθηκε «ψυχή τε και σώματι» για την Δικαίωση του πατέρα μας Θεόδουλου Σολωμού.

Ο Θεός να σας έχει όλους καλά.

Ευχαριστώ,

Γρηγόρης Σολωμού

Λευκωσία 25/05/2024

Σχετικές Αναρτήσεις:

Μαρτυρίες εγκλωβισμένων στην Άσσια

Οι αγνοούμενοι της Άσσιας

κηδείες ταυτοποιηθέντων αγνοουμένων της Άσσιας

Πηγές πληροφόρησης: μαρτυρίες της οικογένειας και άλλων αυτόπτων μαρτύρων που βρίσκονταν μαζί στην αιχμαλωσία μέχρι την εξαφάνιση του.