Ο παππούς μου - της Μελίνας Φορή

Τον παππού μου τον γνώρισα μέσα από φωτογραφίες που η οικογένεια έφερε μαζί της από την Άσσια το 1974. Η γιαγιά μου η Μελού δεν σταμάτησε να μιλά ποτέ για αυτόν και παρέμεινε στην πρώτη γραμμή κάθε συγκέντρωσης που γινόταν για τους αγνοουμένους για 40 χρόνια. Τα παιδιά του μας έλεγαν ιστορίες για την ζωή και το χαρακτήρα του, τα μεγαλύτερα ξαδέρφια μου μοιράζονταν με τους μικρότερους τις  σκόρπιες αναμνήσεις τους από τον παππού μας. Σε κάθε μας χαρά μια καρέκλα αδειανή, σε κάθε κόψιμο βασιλόπιττας και το κομμάτι για τον παππού, κάθε οικογένεια βάφτιζε και ένα Γιώργο. Και όταν έμπαινε ο Ιούλιος, σιωπή. Και όταν έμπαινε ο Αύγουστος, οδυρμός και παράπονα. Και 'συναντούσα' ξανά την μεγάλη, μαυρόασπρη φωτογραφία του παππού στην καθιερωμένη εκδήλωση-λαμπαδηφορία για τους αγνοούμενους που οργανώνουν οι Ασσιώτες. Και όλο μαθαίναμε διάφορα από κάποιους που είδαν, που άκουσαν, που κάτι είχαν να μας πουν για τον παππού... αλλά ο παππούς δεν φάνηκε.  Χάσαμε τη γιαγιά τον περασμένο Μάρτη. Μέσα στο ερμάρι βρήκαμε φυλαγμένη την καλή του φορεσιά.

Λίγους μήνες αργότερα μας ενημέρωσε λειτουργός της Διερευνητικής Επιτροπής των Αγνοουμένων (ΔΕΑ) ότι τα οστά του παππού βρέθηκαν στον ομαδικό τάφο στο Ορνίθι και ότι ταυτοποιήθηκαν με την μέθοδο του DNA. Ζητήσαμε επανεξέταση, γιατί θέλαμε να είμαστε σίγουροι ότι ήταν αυτός. Οι λειτουργοί της ΔΕΑ φάνηκαν απρόθυμοι να μας βοηθήσουν εμπράκτως και έτσι στραφήκαμε σε επιστημονικά κέντρα του εξωτερικού. Απευθυνθήκαμε και στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου (ΙΝΓΚ), ομάδα επιστημόνων του οποίου ανέλαβε τελικά την επανεξέταση των 18 οστών που παραλάβαμε από την ΔΕΑ στις 31/12/2014.  Στην ενημέρωση που έγινε τον Φεβρουάριο οι επιστήμονες του ΙΝΓΚ μας ενημέρωσαν ότι μόνο τα 11 οστά άνηκαν στον παππού μου και ότι τα υπόλοιπα 7 άνηκαν σε άλλους 3 αγνοουμένους. Ενημερώθηκε άμεσα ο κ. Φωτίου, ο οποίος κρατούσε ενήμερο και τον Πρόεδρο, όπως μας  λέχθηκε. Και μετά η ιστορία είδε το φως της δημοσιότητας.

Από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μαθαίναμε για τις κινήσεις της ΔΕΑ, η οποία έδειχνε να μην μπορεί να εντοπίσει το σημείο του λάθους στην έρευνα που ακολούθησε. Ανευθυνότητες, επιπολαιότητες, προχειρότητες. Η ΔΕΑ δεν μας παρείχε ενδελεχή ενημέρωση για την διαδικασία που επρόκειτο να ακολουθηθεί για να αναγνωριστεί το λάθος της και συχνά αμέλησε να σεβαστεί τα δικαιώματα μας. Οι εμπειρογνώμονες, που κάλεσε η ΔΕΑ για την διερεύνηση του λάθους της, και η ΔΕΑ αργότερα μας παρέδωσαν εκθέσεις γεμάτες από κενά, ασάφειες και ελλείψεις. Αυτά τα πρόχειρα χαρτιά είναι δυστυχώς ό,τι έχω για τον Γεώργιο Φορή, ο οποίος υπήρξε σωστός πολίτης αυτής της Δημοκρατίας. Η άρνηση της ΔΕΑ να μας εφοδιάσει με επίσημες, γραπτές και σαφείς απαντήσεις για τα βασικά διαδικαστικά της θέματα αλλά και με τα πρωτόκολλα που ακολουθήθηκαν, επιβεβαιώνει την ύπαρξη αρκετών τρωτών σημείων και χαμηλών στάνταρ στην ερευνητική διαδικασία που ακολουθεί, η οποία χρήζει άμεσης επανεξέτασης για να μην παρουσιαστούν παρόμοια λάθη στο μέλλον. Λυπάμαι, γιατί στην ΔΕΑ συνάντησα λίγους φωτεινούς ανθρώπους, ταγμένους στο καθήκον και πιο πολλούς που δεν κατέχουν, δεν αντιλαμβάνονται αλλά αναλώνονται στην προώθηση των προσωπικών τους φιλοδοξιών.

Ευχαριστώ την επιστημονική ομάδα και τον Διευθυντή του ΙΝΓΚ, σωστοί επιστήμονες με ανθρωπιά και ήθος. Ευχαριστώ και όσους συμπαραστάθηκαν παντοιοτρόπως στην οικογένεια μου τις δύσκολες εκείνες μέρες που διεκδικούσαμε το δίκαιο και την αξιοπρέπεια του παππού.

Η κηδεία του Γεωργίου Φορή θα τελεστεί στις 27/6 από τον ιερό ναό Αποστόλου Αντρέα στον Κυβερνητικό Οικισμό ΙΙΙ, στις 11 πμ. Επικήδειο για τον παππού θα εκφωνήσει μόνο η μικρή του κόρη. Τον παππού θα συνοδεύσουμε στην εκκλησία τα εγγόνια του, όχι στρατιώτες. Φτάνει με τα όπλα. Ο Γεώργιος Φορής δεν ήταν στρατιώτης, ήταν πολίτης. Ο παππούς μου δεν είναι ήρωας. Θύμα ήταν, και ξανάγινε.

Αποχαιρετιστήρια Ομιλία της Αντριανής Φορή, κόρη του Γεώργιου Φορή

1η Κορινθίους 13 κεφάλαιο

1. Εάν μιλώ τας γλώσσας των ανθρώπων και των Αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπην, έγινα χαλκός που δίνει ήχους ή κύμβαλον που βγάζει κρότους.
2. Και εάν έχω χάρισμα προφητείας και γνωρίζω όλα τα μυστήρια και όλην την γνώσιν, και εάν έχω όλην την πίστιν, ώστε να μεταθέτω βουνά, αλλά δεν έχω αγάπην, δεν είμαι τίποτε.
3. Και εάν μοιράσω σε ελεημοσύνες όλην μου την περιουσίαν, και εάν παραδώσω το σώμα μου διά να καεί, αλλά δεν έχω αγάπην, καμίαν ωφέλειαν δεν έχω.
4. Η αγάπη είναι μακρόθυμη, είναι γεμάτη από ευμένειαν, η αγάπη δεν είναι ζηλότυπη, η αγάπη δεν καυχάται, δεν είναι υπερήφανη,
5. δεν κάνει ασχημίες, δεν ζητεί το συμφέρον της, δεν ερεθίζεται, δεν λογαριάζει το κακόν,
6. δεν χαίρει διά το κακόν, αλλά συγχαίρει εις την αλήθειαν,
7. όλα τα ενέχεται, όλα τα πιστεύει, ελπίζει για το κάθε τι, υπομένει το κάθε τι.
8. Η αγάπη ποτέ δεν θα παύσει να υπάρχει. Εάν είναι προφητείαι, θα καταργηθούν· εάν είναι γλώσσαι, θα παύσουν· εάν είναι γνώσις, θα καταργηθεί.
9. Διότι μερικήν γνώσιν έχομεν και μερικήν προφητείαν.
10. Αλλ' όταν έλθει το τέλειον, τότε το μερικόν θα καταργηθεί.
11. Όταν ήμουν νήπιον, εμιλούσα σαν νήπιον, εσκεπτόμουν σ'ν νήπιον, εσυλλογιζόμουν σαν νήπιον. Όταν έγινα άνδρας, κατήργησα τους νηπιακούς τρόπους.
12. Τώρα βλέπομεν σαν σε καθρέφτη αμυδρώς, τότε όμως θα βλέπωμεν  πρόσωπον προς πρόσωπον. Τώρα  γνωρίζω μερικώς, αλλά τότε θα έχω πλήρη γνώσιν, όπως είναι και η γνώσις του Θεού δι' εμέ.
13. Ώστε αυτά τα τρία μένουν: πίστις, ελπίς, αγάπη· μεγαλύτερη όμως από αυτά είναι η αγάπη.

Δέκα, οκτώ, έξι, τέσσερα.
Γιακουμής, Γιωρκής, Μαριού, Ελένη.
Νύχτα, σκοτάδι, παγωνιά.
Ποιος θα σκεπάσει τα παιδιά;
Σε ποιον να πουν τα παράπονα τους τα ορφανά;
Ποιος να τους χαϊδέψει τα μαλλιά, να δώσει ένα χάδι, ένα φιλί να απαλύνει τον πόνο της ψυχής;
Νύκτα, σκοτάδι, παγωνιά, χειμώνα, καλοκαίρι.

Αγαπητοί φίλοι, χωριανοί, συγγενείς, γνωστοί και άγνωστοι, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω εκ μέρους της οικογένειας Γιωρκή Φορή από την Άσσια, που μας τιμάτε με την παρουσία σας σήμερα στην ταφή του πατέρα μας.

Πως γίνετε αδελφοί να μεγαλώσει ένα ορφανό παιδί, χωρίς πατέρα και μητέρα και να γίνει ένας άντρας χωρίς πίκρα, με αρχές και ηθική, με τόση αγάπη και με τόσο πάθος για δικαιοσύνη; Αυτός ήταν ο πατέρας μου. Ορφάνεψε μικρός, 8 χρονών. Γνώρισε πολύ γρήγορα την σκληρότητα του κόσμου και την ταπείνωση προς αυτόν του συνανθρώπου του... το περιγέλασμα και τα ψυχρά λόγια καθώς περπατούσε ξυπόλυτος κρατώντας χέρια-χέρια με τα αδέλφια του προς το σπίτι της γιαγιάς τους για το καθημερινό τους φαγητό κι ακούγοντας κάποιο να λέει, «Νάτα τα κκιλιντζηρούθκια!»

Η ζωή τον ανάγκασε να μεγαλώσει πολύ γρήγορα καθώς μπήκε στην δουλειά σαν εργάτης από τρυφερή ηλικία. Την δουλειά ποτέ δεν την φοβήθηκε... την κοίταζε στα μάτια. Την εκμετάλλευση του εργοδότη, αυτή, την κατάπινε. Θυμούμαι που μας έλεγε ότι όταν έκτιζαν οι Άγγλοι το αεροδρόμιο της Τύμπου, ξεκινούσε κοντά μεσάνυκτα με το ποδήλατο και ποδηλατούσε όλο βράδυ. Μια φορά, η παρέα τους, έφτασε μόλις χάραξε ο ήλιος και τους απέρριψαν. Από τότε πήγαιναν και κοιμόντουσαν στο χωράφι για να είναι στην γραμμή του εργοδότη προτού χαράξει καν ο ήλιος.

Ο πατέρας αν και μόνο μέχρι την 3ην τάξη δημοτικού πήγε, εν τούτοις ήταν πανέξυπνος και εφευρετικός. Είχε γνώσεις σε όλους τους τομείς και κατάφερνε να κάνει τα πάντα. "Jack of all trades" όπως λένε και οι Αγγλόφωνοι. Εντυπωσίασε τους Εγγλέζους στην Δεκέλεια που τον έκαναν από απλό κτίστη σε μάστρο επιστάτη. Τους είχαν δώσει έναν άθλο, άλμα, και μόνον ο πατέρας μου κατάφερε να το κάνει. Μετά του πρότειναν να πάει στις βάσεις στα Βερεγγάρια, στην Λεμεσό. Εκεί θα τον έκαναν αρχιεπιστάτη. Θα ήταν υπεύθυνος όχι μόνον για την εκτέλεση της εργασίας αλλά και για την πρόσληψη προσωπικού. Ο Γιωρκής ρώτησε, «Θα πάει και η οικογένεια μου;» Όταν του απάντησαν θετικά, δέχτηκε.

Η οικογένεια τότε - 4 παιδιά - μετακόμισε στα Πολεμίδια, στην Λεμεσό. Για γείτονες και φίλους και εργάτες είχε Μουσουλμάνους και Χριστιανούς. Ήταν πολύ αγαπητός γιατί ήταν δίκαιος και ποτέ δεν ζήτησε ή καταδέχτηκε δωροδοκίες ή ευχαριστίες σε δώρα. Μία φορά, όταν ο αδελφός μου έτυχε να είναι στο γραφείο του πατέρα μας έτυχε να έρθει μια εργάτρια με πεζουνούδκια για δώρο στον πατέρα μου που την προσέλαβε. Ο πατέρας την ρώτησε, «Κυρία, έχεις παιδιά στο σπίτι σου;» «Ναι!» απάντησεν αυτή. «Τότε παρ' τα στο σπίτι σου να τα φαν τα παιδιά σου». Απορημένος ο γιός κοιτάζει τον πατέρα και δεν μπορεί να κρύψει την έκπληξη του. «Γιατί παπά δεν πήρες τα πεζουνούδκια;» «Θα μάθεις το γιατί όταν μεγαλώσεις παιδί μου. Αυτοί το χρειάζονται περισσότερο από εμάς.»

Όταν κόντευε να τελειώσει η δουλειά στις βάσεις, του πρότειναν να πάει στο εξωτερικό. «Ο μισθός που πιάνεις όλον τον χρόνο θα τον πιάσεις σε ένα μήνα», του είπαν για να τον δελεάσουν. Ο πατέρας μίαν ερώτηση είχε. «Πάει και η οικογένεια;» Αρνήθηκε προαγωγή και μάλιστα έδωσε παραίτηση στον εργοδότη του όταν η πιθανότητα να χωριστεί από την οικογένεια του και να πάει στις Αραβικές χώρες ήρθε στην επιφάνεια. Γύρισαν πίσω στο χωριό, και ασχολήθηκε με αγελάδες-γάλα, χαλούμια. Εκτός αυτού έσπερνε τα χωράφια του. Θυμούμαι που ξυπνούσε τα μεσάνυκτα όταν κατέβαινε ο ποταμός και πήγαινε να κάνει αυλακιές να ποτίσει τα χωράφια.

Μετά έγινε πραματευτής. Στα γύρω χωριά, Αγκαστίνα, Έξω Μετόχι κλπ πήγαινε τις καθημερινές. Πολλές φορές μ' έπαιρνε μαζί του. Τα Σαββατοκυρίακα πήγαινε Λεμεσό μαζί με την μητέρα μας. Καθώς οι περισσότερες εκδηλώσεις γίνονταν τα Σαββατοκυρίακα στερήθηκαν όχι μονάχα αυτά, αλλά και την ικανοποίηση να δουν τα παιδιά τους να βραβεύονται, κυρίως τον αδελφόν μου στους Κυπριακούς χορούς.

Όσον αυτός δεν δεχόταν χατίρια, ποτέ δεν μας χάλασε κανένα. Απέραντη η αγάπη του προς την γυναίκα του Μελού και τα παιδιά του Κυριακούλλα, Χρίστο, Άρτεμις, Κωνσταντίνα και Αντριανή. Έκανε τα πάντα για εμάς και μας μεγάλωσε με τιμή κι αρχές, με το παράδειγμα και τις νουθεσίες του. Η αδελφή μου Ντίνα με θύμισε τις προάλλες την ιστορία της αγαπημένης μας αγελάδας. Ο πατέρας για λόγο που δεν γνωρίζουμε - πιθανόν οικονομικός - μας είπε μια μέρα ότι την πούλησε και θα ερχόταν την επομένη κάποιος να την πάρει. Βάλαμε όλοι τα κλάματα απαρηγόρητοι. Η ευαισθησία του πατέρα μας δεν άντεξε.  Βλέποντας τον πόνο μας ο πατέρας πήγε και πήρε τα λεφτά πίσω και έσπασε την συμφωνία. Όσοι από εσάς που είστε Ασσιώτες γνωρίζετε πόσο πλουσιοπάροχα έκτισε και προίκισε τις τρείς του κόρες.

Πάντα αγωνιζόταν για το δίκαιο και σωστό - ποτέ κομματικός. Στην Άσσια υπήρχαν πολλές λέσχες και καφενεία. Ο πατέρας ή στο καφενείο της εκκλησίας ή στο καφενείο της Σιργιανούς πήγαινε. Η μητέρα ήταν διαφορετική. Όταν κάποιος τον πίεζε, έλεγε «Αν δεν δουλέψω δεν θα φάω. Δεν θα 'ρθει κανείς να μου φέρει φαί.» Μιλούσε από την πείρα της ζωής. Όταν κάποιος ζητούσε τις αδελφές μου σε γάμο μέσω προξενήτρας, ο παπάς δεν ρωτούσε αν είναι δεξιός ή αν ήταν αριστερός. Κοίταζε χαρακτήρα, τιμιότητα, ανθρωπιά.

Τίμιος στις πράξεις του είτε στο φώς, είτε στο σκοτάδι. Ποτέ δεν εκμεταλλεύτηκε τις περιπτώσεις στη ζωή του. Ποτέ δεν ζήτησε αποζημίωση, χάρη, ή το 'εύγε' του ανθρώπου όταν υπερέβαινε το καθήκον του. Τον καιρό του αγώνα της ΕΟΚΑ, έκρυβε τον 13ον σε σειρά αγωνιστή που καταζητούσαν οι Άγγλοι στο σπίτι μας στα Πολεμίδια, και πολλές φορές διακινδύνεψε την ζωή του να μεταφέρει μηνύματα και να προσφέρει φαγητό στους τότε αντάρτες. Μετά τον πόλεμο ήρθαν στο σπίτι μας ο καταζητούμενος και 2 ακόμη άτομα και ήθελαν τον πατέρα μου να υπογράψει χαρτιά για βοήθεια, αποζημίωση από την κυβέρνηση. Δεν το καταδέχτηκε. Ότι είχε κάνει το θεώρησε καθήκον του.

Κανένα λεξικό δεν μπορεί να εξηγήσει για μένα την λέξη πατέρας.

Για μένα η λέξη πατέρας σημαίνει:
1. Ζωοδότης
2. Ασφάλεια, σιγουριά.
3. Φρούριο αγάπης.
4. Αγκαλιά.
5. Καταφύγιο.
6. Χαρά.
7. Προστάτης.
8. Αρχηγός.
9. Δάσκαλος.
10. Σεβασμός.
11. Θυσία.

Ο πατέρας μου ναι μεν ήταν ορφανός μα είχε πατέρα του τον Θεό. Δεν είναι τυχαίο που ένα από τα ονόματα του Τριαδικού μας θεού είναι πατέρας - ένας Θεός: Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα. Φαντάζομαι ότι από μικρός έμαθε να επικοινωνεί μέσω προσευχής στον μόνον που πραγματικά γνώριζε τον πόνο της ψυχής του: σε Αυτόν τον Επουράνιο Θεό που είναι Πανταχού Παρών, τον Παντογνώστη και Παντοδύναμο θεό και που από Αυτόν έμαθε να κτίζει θησαυρούς εκεί όπου δεν υπάρχει φθορά.

Τον πατέρα μου τον χαρακτήρισαν κάποτε «σκώττη». Τι σημαίνει αυτό; Να σας δώσω παράδειγμα. Μόνο μία φορά το έζησα. Ήμασταν στην αυλή του σπιτιού. Δίπλα μας το σπίτι της θείας μου. Ο θείος εκνευρισμένος της δουλειάς άρχισε να φωνάζει ξεσπώντας στο πιο κοντινό του πρόσωπο, την θεία. Στο ξέσπασμα του θυμού του έβρισε τους γονείς του πατέρα μου. Σε στιγμή δευτερολέπτου ο πατέρας έγινε σίφουνας, πετάχτηκε τον φούρνο, ανέβηκε στον πήλινο τοίχο και βροντοφώναξε στο θείο, «Άκουσε να σου πω, αυτής ότι θέλεις πες της γιατί σε παντρεύτηκε. Για τους γονείς μου μεν σου φανεί να σε ξανακούσω να πεις τίποτε γιατί σκοτώνω σε.» Και το εννοούσε. Σε αυτό του μοιάζω. Το άδικο ποτέ δεν το χώνευε. Κακίαν όμως δεν κρατούσε.

Τον περιμέναμε για 40 χρόνια. Η μητέρα μου δεν έπαψε να τον αναφέρνει. Τον περίμενε μέχρι τον θάνατο της όπως η Πηνελόπη τον Οδυσσέα. Του φύλαγε στο ερμάρι την καλή του φορεσιά -- ένα από τα λίγα πράγματα που έφερε από την Άσσια στην μόνη βαλιτσούλα της από τον εγκλωβισμό  μας στο χωριό -- μέχρι τα τελευταία 2-3 χρόνια που την χάρισε σε κάποιο πολύ φτωχό του εξωτερικού. Μιλούσε για τον Γιωρκή της μέχρι τις τελευταίες της στιγμές. Εμείς ξέραμε, ότι λόγω ηλικίας, θα ήταν δύσκολο ν' ερχόταν πίσω ζωντανός. Θα ήταν σήμερα 96 χρονών. Ενημερωθήκαμε, τον περασμένο Οκτώβριο, ότι βρέθηκαν τα οστά του πατέρα στον ομαδικό τάφο στο Ορνίθι, έξω από την Άσσια και ότι ταυτοποιήθηκαν με την μέθοδο του DNA. Τα οστά του πατέρα μου, αν και μια χούφτα είναι, έχουν πολλά να διδάξουν, σε αυτούς που θέλουν να ακούσουν.

1. Αθώο θύμα ενός πολέμου.
2. Αθώο θύμα μιας εκμετάλλευσης.
3. Αθώο θύμα συνανθρώπου του.
4. Αθώο θύμα βάναυσης ταπείνωσης.
5. Αθώο θύμα και δικαίωση.

Για το τελευταίο θα ήθελα να ευχαριστήσω το προσωπικό του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής που μετά από πολλές προσπάθειες της οικογένειας μας στην Κύπρο και στο εξωτερικό ανέλαβε, την εξερεύνηση της αλήθειας, όποια και αν ήταν. Θέλαμε να είμαστε σίγουροι ότι ο πατέρας βρέθηκε, ότι όλα τα οστά ανήκαν στον πατέρα. Την αλήθεια ψάχναμε, ασχέτως αν ήταν αυτή που περιμέναμε ή όχι. Στη συνάντηση μας μαζί τους-- μόλις παραλάβαμε τα οστά του πατέρα-- ήταν πράγματι η πρώτη φορά που είδα με τα μάτια μου και άκουσα με τα αυτιά μου συνάνθρωπο μου να συμπαραστέκεται στον πόνο μου για την ανεύρεση της αλήθειας για τον πατέρα μου. Σε αυτούς είδα αντανάκλαση του πατέρα μου. Σας ευχαριστώ από τα βάθη της ψυχής μου. « Κοιτάξτε κυρία Αντριανή, εμείς θα κάνουμε ότι είναι δυνατό για να βρούμε την αλήθεια. Υπάρχει πιθανότητα να μην βρούμε αυτό που περιμένετε.» Σωστοί επιστήμονες με ανθρωπιά και ήθος. Χωρίς εσάς, αξιόλογοι κύριοι, σήμερα θα θάβαμε μαζί με τον πατέρα και την μητέρα τα οστά ακόμη 3 άλλων αγνοουμένων. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω και όλους εκείνους, γνωστούς και αγνώστους, που με τον δικό τους τρόπο μας ένιωσαν και μας συμπαραστάθηκαν όλους αυτούς τους μήνες όταν προσπαθούσε η οικογένεια μου να βρει το δίκαιο της, και ζητούσε αξιοπρέπεια και σεβασμό για τον πατέρα μου. Σας ευχαριστώ που πιστέψατε στον αγώνα προς την δικαίωση του Γιωρκή Χριστούδια Φορή μέσα από πολλές ταλαιπωρίες και δυσκολίες. Νιώθουμε έντονα ότι έχουμε ιερή υποχρέωση σε αυτούς που έγιναν θύματα πολέμου να τους φερόμαστε με σεβασμό και να μην τους εκμεταλλευόμαστε και μετά τον θάνατο τους. Να μου επιτρέψετε να επαναλάβω το τελευταίο που είπα. Νιώθουμε έντονα ότι έχουμε ιερή υποχρέωση σε αυτούς που έγιναν θύματα πολέμου να τους φερόμαστε με σεβασμό και να μην τους εκμεταλλευόμαστε και μετά τον θάνατο τους. Μακάρι η περιπέτεια που πέρασε η οικογένεια μου να γίνει η αιτία να μην επαναληφθούν όλα εκείνα τα λάθη που έγιναν.

Ο παππούς Γιωρκής θα ήταν ιδιαίτερα περήφανος σήμερα για τα εγγόνια και δισέγγονα του, κυρίως την εγγονή του Μελίνα Φορή. Αυτή πάλεψε όσο κανείς άλλος να τον βρει και να φέρει στην επιφάνεια την αλήθεια. Θα θαύμαζε το θάρρος της , το πάθος για την αλήθεια και την επιμονή της, μα περισσότερο την αγάπη της σε αυτόν αν και δεν τον γνώρισε.

Αν ήταν εδώ ο πατέρας μου θα έλεγε σ' όλους μας :
Όλη η ζωή είναι υπόθεσης χαμόγελο
Είναι ένα γεια σου σ' έναν άγνωστο στο δρόμο
Να σπλαχνιστείς τον κουρασμένο ταχυδρόμο
Ένα νεράκι να προσφέρεις με χαμόγελο
Και δεν θα νιώθει το φορτίο του στον ώμο.
Να πεις, στο πόλεμο δεν πάω, αλλά με χαμόγελο
Να πεις σε κάποιο, κτύπα με δεν σε κτυπάω
Να πεις σ' αυτόν που σε μισεί, μίσησε με εσύ,
Όμως εγώ εγώ πολύ-πολύ σε αγαπάω
Όλη η ζωή είναι υπόθεσης χαμόγελο
Είναι ένα γεια σου σ' έναν άγνωστο στο δρόμο
Να σπλαχνιστείς τον κουρασμένο ταξιδιώτη
Να τον ρωτήσεις, Τι συμβαίνει, αλλά με χαμόγελο,
Να δεις τι όμορφοι κι απλοί που ειν' οι άνθρωποι
Να ημερέψεις την ζωή που αγριεύτηκε
Να δεις που όλοι και κανένας μας δεν φταίει
Να πεις σε κάποιο στην ουρά, παρ' την δική μου τη σειρά
Να δεις που όλοι τους θα πάνε τελευταίοι.
Όλη η ζωή είναι υπόθεσης χαμόγελο
Είναι ένα κάστρο σ' έναν άγνωστο στο δρόμο
Είμαστε όλοι μας φτωχοί
Γυμνοί γεννιόμαστε γυμνοί
Και δεν υπάρχει άλλο ρούχο απ' την αγάπη.

O πατέρας μου ήταν ήρωας ζωής. Η ζωή πολλές φουρτούνες του έριχνε ασταμάτητα στα μάτια. Κάθε μια την αντιμετώπιζε με θάρρος, με πίστη και ελπίδα. Απογοητεύτηκε, πικράθηκε, αδικήθηκε, προδόθηκε, μα η τόλμη του και η θυσία του, η αγάπη του για την οικογένεια του και τον συνάνθρωπο του, η καθαρή συνείδηση του, το γέλιο και το χαμόγελο του παραμένουν για μας όχι μόνο μαρτυρία αλλά και τρόπος ζωής τον οποίο πρέπει να διαλέξουμε και για μας.

Γιωρκή μας, φίλα μας την Μελεκκούρα μας τζιαι πες της πόσον οι καρδιές μας καρτερούν να σας δούμε από κοντά όταν ο Θεός μας καλέσει να σας συναντήσουμε. Αιώνια θα παραμείνει η ανάμνηση σας και η αγάπη μας για σας.

Γεώργιος Φορή

του Γιάννου Δημητρίου

Τελέστηκε το Σάββατο 27 Ιουνίου 2015 από τον ιερό ναό Αποστόλου Ανδρέα στον Κυβερνητικό Οικισμό Στρόβολος ΙΙΙ, η κηδεία του αγνοουμένου της τουρκικής εισβολής από τον Αύγουστο του 1974 Γεώργιου Φορή τα οστά του οποίου ανεβρέθηκαν στον ομαδικό τάφο στην περιοχή Ορνίθι στο χωριό Αφάνεια και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο DNA.

Η περίπτωση του αγνοούμενου Γεώργιου Φορή συγκλόνισε το Παγκύπριο όταν στις 13 Φεβρουαρίου 2015, έγινε γνωστό ότι είχε επιβεβαιωθεί με επιστημονικές αναλύσεις DNA ότι είχαν παραδοθεί από τη ΔΕΑ στην οικογένεια του για ταφή οστά που ανήκαν σε τέσσερις διαφορετικούς ανθρώπους.  Το λάθος σε συνάρτηση με την σύνολη συμπεριφορά της ΔΕΑ που με ψυχρότητα στάθηκε απέναντι στην οικογένεια με τη γνωστή θέση ότι, «έχουμε ταυτοποιήσει τον σωστό άνθρωπο», αντί να την αγκαλιάσει και να απολογηθεί ειλικρινώς - κάτι που έγινε με μεγάλη καθυστέρηση - της προκάλεσε θλίψη, πόνο και μεγάλη αναστάτωση, αλλά και στις υπόλοιπες οικογένειες των αγνοουμένων μας.  Ταυτόχρονα προκαλεί σωρεία ερωτημάτων για την ποιότητα της ακολουθούμενης διαδικασίας και των πρωτοκόλλων που εφαρμόζονται.  Αναμένονται ακόμη οι ανακοινώσεις της ΔΕΑ για τα μέτρα που θα παρθούν και οι αλλαγές που θα εφαρμοστούν στα ισχύοντα πρωτόκολλα και τις διαδικασίες που θα ελαχιστοποιούν την περίπτωση να επαναληφθούν παρόμοια φαινόμενα.

Η περίπτωση των ομαδικών τάφων στο Ορνίθι όπου έγινε εσκεμμένη και οργανωμένη μετακίνηση των οστών των αγνοουμένων από τους Τούρκους εισβολείς αποκάλυψε τις μεγάλες αδυναμίες των Όρων Εντολής της ΔΕΑ, όπως είχαν συμφωνηθεί αρχικά το 1981.  Η ΔΕΑ θωρακισμένη πίσω από τους όρους εντολής 11 και 13, θεωρεί ότι το έργο της ολοκληρώνεται με την ανεύρεση DNA, αρνούμενη επίσημα να αναγνωρίσει ότι οι υποθέσεις των αγνοουμένων δεν μπορούν να κλείνουν με την παράδοση μερικών εκατοστών του μέτρου οστών στους συγγενείς τους.

Ο Γεώργιος Φορή, 55 ετών τότε, πραματευτής στο επάγγελμα και πατέρας 5 παιδιών με την κατάληψη της Άσσιας την 14η Αυγούστου 1974 εγκλωβίστηκε μαζί με την οικογένειά του στην Άσσια.  Υπολογίζεται ότι ένας αριθμός γύρω στους 1000 ανθρώπους (δεν είναι γνωστός με ακρίβεια) εγκλωβίστηκαν στο χωριό.

Στις 15 Αυγούστου 1974, ένοπλοι Τούρκοι στρατιώτες μαζί με 2 ένοπλους Τουρκοκύπριους από την Αφάνεια συνέλαβαν τον Γ.Φορή, την σύζυγό του καθώς και άλλα 4 άτομα, ένας εκ των οποίων ο Θεόδουλος Σολωμού είναι επίσης αγνοούμενος. Αμέσως μετά την σύλληψη τους, ο Γ. Φορή και Θ. Σολωμού μεταφέρθηκαν στο σπίτι του Τάκη Κουταλιανού που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του χωριού, ενώ τη σύζυγο του και όλους τους υπόλοιπους τους μετέφεραν σε σπίτι όπου κρατούνταν και άλλες γυναίκες.

Οι άνδρες, περίπου 70-80 στο σύνολο, κρατήθηκαν στο σπίτι του Τ. Κουταλιανού για 3 μέρες φρουρούμενοι από ένοπλους Τούρκους στρατιώτες και ένα αριθμό ενόπλων Τουρκοκυπρίων που δεν του γνώριζαν.

Στις 17 Αυγούστου 1974, γύρω στις 6:00 μμ όλοι οι αιχμάλωτοι που βρίσκονταν στο σπίτι του Τ. Κουταλιανού, διατάχθηκαν να επιβιβαστούν σε 2 φορτηγά και τους μετέφεραν στο Γκαράζ Παυλίδη γύρω στα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας.  Εκεί έγινε διαλογή από τον εκεί Τουρκοκύπριο υπεύθυνο Αλί Ριζά που χώρισε τους άνδρες σε δυο ομάδες. Η πρώτη ομάδα ήταν όσοι ήταν άνω των 50 χρονών και η δεύτερη ομάδα κάτω των 50.  Ο Γ. Φορή ήταν στη πρώτη ομάδα και έβαλαν τις 2 ομάδες σε ξεχωριστά δωμάτια.

Στις 7:00 πμ την 18 Αυγούστου, η ομάδα των ηλικιωμένων πολιτών μαζί τους και ο Γ. Φορή αναχώρησαν από το Γκαράζ Παυλίδη με συνοδεία και μεταφέρθηκαν πίσω στην Άσσια και αφέθηκαν ελεύθεροι να επιστρέψουν στα σπίτια τους ή στους χώρους που ήταν οι οικογένειες τους. 

Το πρωί της 21 Αυγούστου 1974, μια ομάδα ενόπλων Τούρκων στρατιωτών μαζί με άγνωστους προς την οικογένεια Τουρκοκύπριους συνέλαβαν και πάλι τον Γ. Φορή και τη σύζυγο του και τους οδήγησαν στην πλατεία του Ιωάννου Προδρόμου (πάνω ενορία Άσσιας) όπου σταδιακά μεταφέρονταν ομαδικά με συνοδεία ενόπλων στρατιωτών, όλοι οι εγκλωβισμένοι άμαχοι πολίτες που βρίσκονταν στο χωριό.  Εκεί όλοι οι άνδρες και νέοι κρατήθηκαν στα καφενεία του χωριού, ενώ τα γυναικόπαιδα οδηγήθηκαν στην κάτω ενορία (ανατολικό μέρος του χωριού) όπου κυριολεκτικά στοιβάχτηκαν σαν σαρδέλες ζώντας κάτω από συνθήκες φόβου,  έλλειψης τροφής, κατάλληλου πόσιμου νερού, ηλεκτροδότησης και γενικά άθλιες συνθήκες υγιεινής μέχρι την ομαδική εκδίωξη τους από το χωριό.

Αφού έδεσαν τα χέρια όλων των συλληφθέντων αμάχων πολιτών, που σύμφωνα με μαρτυρίες αριθμούσαν 107, τους μετέφεραν Τούρκοι στρατιώτες με τρία στρατιωτικά φορτηγά συνοδευόμενα από δύο στρατιωτικά αυτοκίνητα (τύπου jeep) όπου επέβαιναν και Τούρκοι αξιωματικοί, στο χωριό Αγιά Κεπήρ όπου τους κατέβασαν και έμειναν καθισμένοι για περίπου τρεις ώρες.  Ακολούθως τους μετέφεραν στο Γκαράζ Παυλίδη όπου έγινε διαλογή από τον εκεί Τουρκοκύπριο υπεύθυνο Αλί Ριζά.  Συνολικά 37 άτομα, όλοι κάτω των 50 ετών, διατάχθηκαν να κατέβουν από τα φορτηγά ενώ δόθηκε διαταγή οι υπόλοιποι 70 να επιστρέψουν.  Ο Γ. Φορή ήταν ένας από τους 70 άμαχους που οδηγήθηκαν σε άγνωστη κατεύθυνση με την συνοδεία Τούρκων στρατιωτών.

Οι εκταφές που έγιναν στην περιοχή Ορνίθι το 2009 έφεραν στο φως το μεγαλύτερο έγκλημα πολέμου εναντίων αμάχων πολιτών που διέπραξε ο Τουρκικός στρατός το 1974.  Οι 70 άμαχοι πολίτες δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ και ρίχτηκαν σε δύο πηγάδια.  Όπως είναι γνωστό, οι ομαδικοί τάφοι είχαν παλαιότερα ανοιχθεί με τη χρήση βαρέων μηχανημάτων σε μία οργανωμένη επιχείρηση μετακίνησης και εξαφάνισης των μαρτυρικών οστών των δολοφονηθέντων, που στόχο είχε να εξαφανίσει τα αίτια θανάτου του ομαδικού αυτού εγκλήματος.

Η βεβήλωση των οστών των αγνοουμένων μας αποτελεί ύβρη και έγκλημα ίσο και ίσως μεγαλύτερο του πρώτου.  Είναι για αυτό το λόγο που η περίπτωση των ομαδικών τάφων των αγνοουμένων της Άσσιας στο Ορνίθι εξετάστηκε ως κατ' επείγον περίπτωση καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 12 Φεβρουαρίου 2015.  Οι ευρωβουλευτές Cecilia Wikstrom (Σουηδία) και Josef Weidenholzer (Αυστρία) καταθέτοντας τις απόψεις τους, πολύ εύστοχα μίλησαν για την κληρονομιά της Αντιγόνης και το "απαραβίαστο ανθρώπινο δικαίωμα να σεβόμαστε τουλάχιστον το σώμα των νεκρών".  Τόνισαν τη σημασία αυτής της κληρονομιάς και βεβαίως το αναφαίρετο δικαίωμα των συγγενών να γνωρίζουν που έχουν ταφεί οι οικείοι τους, να έχουν πρόσβαση στον τάφο τους και να ξέρουν πώς πέθαναν.  Το Σώμα με συντριπτική πλειοψηφία υιοθέτησε το Ψήφισμα RC8-015/2015 που καταδικάζει την Τουρκία για το απεχθές διπλό έγκλημα που διέπραξε ο Τουρκικός στρατός εναντίων των αμάχων πολιτών που βρίσκονταν υπό τη σύλληψη του.

Καταχωρημένα άρθρα που αφορούν τον Γεώργιο Φορή:

Φωτογραφίες από την κηδεία του Γεώργιου Φορή

Κηδεία του Αγνοούμενου της Τουρκικής Εισβολής Γεώργιου Φορή (22-6-2015)

Οι Αγνοούμενοι της Άσσιας

Αιχμές οικογένειας Φορή για το πόρισμα των ειδικών

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Γ.ΦΟΡΗ: Άργησε να διορθώσει το λάθος της η ΔΕΑ

Εντόπισαν το λάθος οι εμπειρογνώμονες

Νέο μακάβριο λάθος προς την οικογένεια Φορή

Δεύτερο δράμα για την οικογένεια Φορή

Παραμένουν τα ερωτηματικά για την οικ. Γ. Φορή

Ανιστόρητος και προκλητικός Αρνί

Λάθη στις ταυτοποιήσεις αγνοουμένων

Ταυτοποιήσεις φιάσκο: Τους παρέδωσαν οστά άλλων

Γεώργιος Φορή - Παράδoση λαθασμένων οστών στην οικογένεια

ΠΡΟΣΩΠΑ - Η εισβολή, οι αγνοούμενοι κι όσοι έμειναν πίσω.

Αυτόπτες μάρτυρες του μαζικού εγκλήματος στην Άσσια το 1974 σπάνε τη σιωπή τους

Η βιωματική διασύνδεση της Χιώτισσας του Βασίλη Μιχαηλίδη με τα γεγονότα στην Άσσια το 1974

Κηδεύουν άδεια φέρετρα

Σπαραγμός και οδύνη στην κατεχόμενη Άσσια

Μαζική Δολοφονία 70 Αμάχων (Ασσιωτών και Άλλων) στο Ορνίθι

Ισχυρό Ψήφισμα καταδίκης της Τουρκίας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (12-2-2015)

Strong Resolution by the European Parliament Condemning Turkey (12-2-2015)

Το έγκλημα πολέμου που διέπραξε ο τουρκικός στρατός στο Ορνίθι

The war crime committed by the Turkish Army in Ornithi

Ψάχνοντας τα Χαμένα Οστά των Αγνοουμένων της Άσσιας