του Κώστα Χρ. Τζωρτζή

Ημερ. Τροποποίησης 22-05-2014

Μαρτυρία της Δέσπως Εγγλέζου

Σύμφωνα με την αφήγηση της Δέσπως [Εγγλέζου], η σύλληψη των πέντε δικών της από τους Τούρκους, δηλαδή του άντρα της, του πατέρα της και των τριών αδελφών της έγινε στις 2.15 μ.μ. στις 16 Αυγούστου 1974.

«Ενώ είμαστε όλοι στο σπίτι των γονιών μου στο οποίο υπήρχαν και άλλοι συγγενείς μπήκαν ξαφνικά στο σπίτι ένοπλοι Τούρκοι και έβγαλαν τους άντρες και τα παιδιά έξω τους οποίους έβαλαν σ'ένα αυτοκίνητο κι' από τότε δεν τους ξαναείδαμε. Εμένα και τη μητέρα μου μας συνέλαβαν μετά και μας πήραν στο Τουρκικό χωριό Μόρα όπου μας είχαν για τρεις μέρες κλεισμένες σ'ένα σπίτι. Μας τοποθέτησαν έξω από το σπίτι και φρουρό τον 70χρονο Κοινοτάρχη του χωριού. Μετά μας άφησαν ελεύθερες.

Πηγή: Η Άσσια Σήμερα, Κώστας Χρ. Τζωρτζής, Λευκωσία 1993



Μαρτυρία της Γιαννούλας Ζαχαριάδη - η σύλληψη και εξαφάνιση της οικογένειας Εγγλέζου

Συγκλονιστική περιγραφή της σύλληψης πέντε Ασσιωτών (της οικογένειας Εγγλέζου) στις 16 Αυγούστου 1974 από τους Τούρκους εισβολείς δίνει η Γιαννούλα Ζαχαριάδη σε συνέντευξή της που έδωσε στην εφημερίδα «ΑΛΗΘΕΙΑ» στα πλαίσια της έρευνας για τους αγνοουμένους με τίτλο «ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΧΑΘΗΚΑΝ...». Η κ. Γιαννούλα κατάγεται από την Κυθρέα και έχει αγνοούμενο το σύζυγό της Κώστα Ζαχαριάδη - Υπάλληλο στο Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων - και τον 16χρονο γιο της Άντη, μαθητή της Δ' Γυμνασίου.

Αναφέρει ανάμεσα σ' άλλα στη συνέντευξή της στην εφημερίδα ΑΛΗΘΕΙΑ (σελ. 15 Κυριακή 1η Αυγούστου 1993):

«Έγινε η δεύτερη εισβολή στες δεκατέσσερις του Αυγούστου τζιαι στις δεκαέξι του μήνα επιάσαν μας. Είμαστε μέσα στο σπίτι του Εγγλέζου στην Άσσια τζιαι επιάσαν μας. Εμείς είμαστεν από την Κυθρέα.

Μόλις, γιε μου, ήλθαν τα αεροπλάνα εφύαμε τζιαι επήαμε απ' ευθείας στην Άσσια. Δεν επρολάβαμε ούτε τα πράγματά μας να κατεβάσουμε, ούτε τίποτε. Ακούσαν τα τανκς, εφωνάξαν "ήρθαν τα τανκς", δεν επροκάμαμε. Ήταν εντελώς κοντά μας. Επροσπαθήσαμε να μπούμε μέσα στο αυτοκίνητο με τον άντρα μου τζιαι τα μωρά μου αλλά δεν εμπορέσαμε. Ήταν εντελώς κοντά μας τζιαι εφοηθήκαμεν».


Κρυμμένοι δυο μέρες

«Επιστρέψαμε μέσα στο σπίτι της κυρίας Χρυστάλλας Εγγλέζου. Εκλειστήκαμε μέσα. Εφοβηθήκαμε τζιαι εν εβκαίναμεν έξω. Ερκούνταν μέσα στο σπίτι τζιαι εγυρέφκαν μας, ήταν ανώι κατώι, έκτισεν που πάνω της κόρης της τζιαι εκρυφτήκαμεν στο σπίτι τζιαι δεν εβκαίναμεν έξω. Επεράσαν δκυο μέρες μέχρι να μας πιάσουν. Μόλις μας ανακαλύψαν, άρχισαν να πυροβολούν γύρω-γύρω το σπίτι. Εγώ εκάθουμουν στην κουζίνα της γυναίκας σε μιαν καρκoλούν, έτσι μικρήν. Μόλις άκουσα τους πυροβολισμούς έτρεξα στο άλλο δωμάτιο που ήταν ο άνδρας μου τζιαι ο γιός μου. Δεκαέξι χρονών ο γιος μου, τετάρτην τάξη του γυμνασίου. Στην καρέκλα που εκάθουμουν εγιώ επήεν έναν παλλικαρούδι, σύμπτωσις».


Μπορείς να διακόψεις;

Σκεφτόμαστε να την διακόψουμε, να ρωτήσουμε κάτι σχετικό...αλλά μετανιώνουμε. Πώς να ρωτήσεις και πώς να το υποβάλεις; Τι να πεις, ώστε να μην πληγώσεις, να μην κάνεις τα πράγματα πιο δύσκολα γι' αυτήν; Αυτές οι σκέψεις περνούν από το μυαλό σαν κινηματογραφική ταινία. Την αφήνουμε να συνεχίσει μόνη της:

«Ήταν τζιαι δκυο αγόρια, ο ένας 11 χρονών τζιαι ο άλλος ίσια με τον γιο μου περίπου, αρφοτεχνούδκια του αντρός της κυρίας Χρυστάλλας. Η μάμα τους έφυγε πας στην βιασύνη. Τζιαι τζείνη η καϋμένη. Ήταν δίπλα δίπλα τα σπίδκια τους, τζιαι επήεν στο δικό της. Λέει ότι μας εφώναζεν.

Πάνω στην καρέκλα που εκάθουμουν εγιώ επήεν τζείνο το παλλικαρούδι τζιαι που τους πυροβολισμούς επληγώθηκεν. Εγώ το είδα, αλλά η κόρη της κυρίας Χρυστάλλας είσιε ένα μωρό τζιαι επαρακάλεσε τους να πιάσει λλία ρουχούδκια για το μωρό της τζιαι αφήσαν την τζιαι εμπήκεν εις το σπίτι τζιαι είδαν το παλλικαρούδι κτυπημένο. Ήταν ζωντανό, λαλεί, την ώρα που έμπηκεν αλλά όπως μας είπε δεν εφαντάζετουν ότι μπορεί να ζήσει».


Οι θύμησες ανοικτή πληγή

Τα μάτια της κυρίας Γιαννούλλας βουρκώνουν ακόμα πιο πολύ. Με κόπο προσπαθεί να κρατήσει τα δάκρυά της. Οι θύμησες, αλάτι στην ανοικτή πληγή, πονεί περισσότερο. Δεκαεννιά ολόκληρα χρόνια "τίποτε, τίποτε..." Κανένα νέο. Την πιέζουμε να συνεχίσει. Ίσως η εξιστόρηση των γεγονότων να είναι γι' αυτήν μια ευκαιρία να γυρέψει παρηγοριά. Ακόμα και από αγνώστους...

Τη ρωτούμε αν οι Τούρκοι τους πήραν όλους, πώς και αν ήταν Τουρκοκύπριοι ή Τούρκοι στρατιώτες του Αττίλα.

«Αυτοί που επυροβολούσαν ήταν Τούρκοι στρατιώτες της Τουρκίας. Αλλά τζείνοι που μας εβάλαν μέσα στα αυτοκίνητα ήταν μάλλον Τουρκοκύπριοι έτσι, η εμφάνιση τους, δεν εφαίνουνταν για ξένοι», μας λέει και συνεχίζει:

«Τα μωρά μου είχαν ταυτότητες πάνω τους. Επιάσαν τα ούλλα...τζιαι τους σταυρούς τους...όλα όλα επιάσαν τα».

Μοιραίος χωρισμός και φόρτωμα σε αυτοκίνητα.

«Εχωρίσαν τους άντρες. Επιάσαν τους όλους τζιαι εβάλαν τους μέσα σε ένα αυτοκίνητο κλειστό, βαν, ήταν τους δικούς μας, βεβαίως τζιαι έκλεψαν το, τζιαι εβάλαν τους όλους μέσα. Τζιαι τον γιο μου τζιαι το παλλικαρούδι 11 χρονών...όλους τους άντρες εβάλαν τους μέσα.

Εμάς μας εβάλαν σε ένα μικρό ταξί, τις γυναίκες τζιαι επήραν μας εις την Μόρα, ένα τούρκικο χωριό. Είσιεν έναν εργολάβο τζια εξέραν τον γιατί εδουλευκαν κοντά του, δεν ξέρω αν είναι εξαιτίας του τζείνου, αλλά πάντως εφερτήκαν μας πολλά καλά.

Εμείς ούτε είδαμεν τίποτε να φοηθούμεν, είτε να σκοτώσουν κανέναν μπροστά μας, δεν είδαμεν τίποτε. Μετά από την Μόρα, αφήσαν μας τζιαμαί μια-δκυο μέρες, εβάλαν μας μέσα σε μεγάλα αυτοκίνητα τζιαι επήραν μας στου Παυλίδη τα γκαράζ.

Τζιαμαί, εμάς, για καλή μας τύχη, αφήσαν μας που την ίδια νύκτα, άλλες εχωρίσαν τες.

Εμέναν επιμέναν να με χωρίσουν που τις κορούες μου, αλλά εγιώ εν εδέκτηκα. Οι κορούες μου ήταν μικρές τότες. Λαλώ τους "αδύνατον εγιώ να αφήσω τις κόρες μου, τα μωρά μου, πίσω τζιαι να έρτω στες ελεύθερες περιοχές". Ήταν μιτσιές τότες. Η μικρή μου επήε τζιαι έναν χρόνον δημοτικό εδώ. Τζιαι έτσι εξαπολύσαν μας την ίδια μέρα.

Αφήσαν ορισμένες τζιαι εξαπολύσαν τες, γύριση μέρα. Λαλούν ότι μετά εφοητζιάζαν τες ότι εν να τες σκοτώσουν».


Ο γνωστός Τ/Κ "αστυνομικός"

«Είπες μας ότι σας εχώρισαν», κόβουμε την αφήγησή της στην μέση για να επανέλθουμε πίσω στη στιγμή που τους συνέλαβαν οι Τούρκοι...

«Όλους. Επιάσαν τους άντρες τζιαι τα αγόρια, εβάλαν τους μέσα στο βαν το αυτοκίνητο τζιαι επήραν τους σε άλλην κατεύθυνση τζιαι έκτοτε αγνοούνται», μας απαντά και προσθέτει:

«Τίποτε δεν μας είπαν, τίποτε, τίποτε. Που τότες δεν τους είδαμεν. Την ώρα που μας εφέρναν στα γκαράζ του Παυλίδη τζιαι εσταματήσαν μας, ήρταν αστυνομικοί τους. Εγιώ πριν χρόνια, που ήμουν μικρή, έκαμε κάποιος Τούρκος αστυνομικός στην Κυθρέα χρόνια πολλά τζιαι επερνούσαμεν πάρα πολλά καλά. Τα μωρά του ενιώσαμέν τα ούλλα εμείς, που λαλεί η κουβέντα. Έμενεν δίπλα μας. Εζήτησα να τον δω. Λαλώ νιου αστυνομικού "έχω κάποιον αστυνομικόν γνωστόν, τον Ρισιάττην που τον ξέρω. Είμαστεν πολλά πολλά φίλοι, θέλω να τον δώ". Λαλεί μου "κυρία, ξέρω τον, είναι στην Λεύκα. Θέλεις να του αφήσεις κανέναν μήνυμα; ""Ναι", λαλώ του. "Να πεις, αλλά πιάσε χαρτί τζιαι μολύβι μήπως ξεχάσεις". Τζιαι πράγματι έπιασε χαρτί τζιαι μολύβι μπροστά μου τζιαι έγραψε ότι του είπα. Είπα του, "είμαι η Γιαννούλλα, η κόρη της κυρίας Βαρβάρας που ήταν γειτόνοι στην Κυθρέα τζιαι επιάσαν τον γιο τζιαι τον άντρα μου. Τζιαι δεν ξέρω που του επήραν τζιαι να φροντίσει να τους έβρει τζιαι αν τα καταφέρει να τους ξαπολύσει". Λαλεί μου, "κυρία εντάξει μείνε ήσυχη". Τζιαι επροσέχαν μας τζιαμαί στο γκαράζ του Παυλίδη. Πράγματι εφερτήκαν μας καλά.»

Από την οικογένεια [Γεώργιου Ν.] Εγγλέζου είναι αγνοούμενα τα κάτωθι πέντε άτομα:

1.Γεώργιος Εγγλέζου Νικολάου
2.Νίκος Εγγλέζου, 23 χρονών
3.Γιαννάκης Εγγλέζου, 18 χρονών
4.Αντώνης Εγγλέζου, 16 χρονών
5.και ο γαμβρός της οικογένειας Αρτέμης Φραγκόπουλος.

Γεώργιος Ν. Εγγλέζου	Νίκος Γ. Εγγλέζου	Γιαννάκης Γ. Εγγλέζου

Αντώνης Γ. Εγγλέζου	Αρτέμης Φραγκόπουλος

Πηγή: Άσσια μας, θα επιστρέψουμε, Κώστας Χρ. Τζωρτζής, Λευκωσία 1995

Δική μας σημείωση: Πέραν από τα πέντε μέλη της οικογένειας Γεωργίου Νικολάου Εγγλέζου, αγνοείται επίσης η τύχη των δύο νεαρών, Γεωργάκη Α. Εγγλέζου ετών 11 και Χριστάκη Α. Εγγλέζου ετών 14, παιδιά του αδελφού του Αντώνη Νικολάου Εγγλέζου, που επίσης βρίσκονταν στο ίδιο σπίτι της Δέσπως και Αρτέμη Φραγκοπούλου την 16ην Αυγούστου 1974, όταν Τ/Κ από το χωριό Μόρα έφθασαν στο χωριό και ξεκίνησαν λεηλασίες. Όταν έκλαψε το μωρό της Δέσπως και τον άκουσαν οι Τούρκοι άρχισαν να πυροβολούν και μια σφαίρα κτύπησε τον 14χρονο Χριστάκη. Όλοι οι υπόλοιποι πλην του Χριστάκη που αφέθηκε εκεί αιμόφυρτος συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν από τους Τ/Κ σε άγνωστη κατεύθυνση.

Γεώργιος Α. Εγγλέζου	Χριστάκης Α. Εγγλέζου

Καταχωρημένα άρθρα που αφορούν την Οικογένεια Εγγλέζου:

1. Κηδεία του Αγνοούμενου της Τουρκικής Εισβολής Αρτέμη Φραγκοπούλου (23-9-2013)

2. Κηδείες των Αγνοούμενων της Τουρκικής Εισβολής Γεώργιου, Νίκου, Γιαννάκη και Αντωνάκη Εγγλέζου (30-9-2013)

3. Με τιμές ηρώων κηδεύτηκαν οι Κώστας και Ανδρέας Ζαχαριάδης (4-10-2013)

4. Κηδεία του Αγνοούμενου της Τουρκικής Εισβολής Γιώργου Αντωνίου Εγγλέζου (15-10-2013)

5. Βρήκε τον Γιώργο της και ψάχνει τον Χρίστο της

6. Αγνοούμενοι: Αιτία θανάτου... «άγνωστη»

7. Λ.ΜΑΥΡΟΣ: Η Τουρκική βαρβαρότητα στην Άσσια

Πατήστε εδώ για να δείτε τις φωτογραφίες από την κηδεία

Πατήστε εδώ για να δείτε τις φωτογραφίες από την κηδεία του Αρτέμη Φραγκοπούλου

Πατήστε εδώ για να δείτε τις φωτογραφίες από την κηδεία του Γιώργου Α. Εγγλέζου