του Γιάννου Δημητρίου

Την Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2016, σύσσωμοι οι Ασσιώτες, η Κοινοτική Αρχή και όλα τα οργανωμένα σύνολα του χωριού μας με μία συμβολική εκδήλωση εκπληρώσαμε ένα οφειλόμενο χρέος.  Επιστρέψαμε μετά από 42 χρόνια για να εκφράσουμε τις θερμές μας ευχαριστίες στις κοινότητες Ξυλοτύμπου, Ορμήδειας και Ξυλοφάγου, που στις μέρες της μεγαλύτερης δοκιμασίας μας, τον Αυγούστου του 1974 και τους μήνες που ακολούθησαν άνοιξαν διάπλατα τα σπίτια τους και προπάντων τις καρδιές τους για να φιλοξενήσουν και να συμπαρασταθούν στις δεκάδες χιλιάδες των προσφύγων που φοβισμένοι και κυνηγημένοι από τον βάρβαρο Αττίλα κατέκλεισαν τις κοινότητες τους.

Με ανύπαρκτες τις κρατικές υποδομές και υπηρεσίες, οι τρεις κοινότητες των κοκκινοχωρίων σήκωσαν  ανάστημα και έγραψαν τη δική τους ιστορία.  Έκτοτε οι λέξεις ανθρωπιά, ανιδιοτέλεια και αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπο κοσμεί το όνομα τους.  Ο πρώην κοινοτάρχης Ορμήδειας, κ. Παύλος

Κωνσταντίνου, ο μόνος εκ των τριών κοινοταρχών της περιόδου που βρίσκεται εν ζωή και ήταν παρών στην εκδήλωση, συνόψισε με τον πιο απλό και αφοπλιστικό τρόπο το πνεύμα προσφοράς και αυταπάρνησης που επέδειξαν οι τρεις κοινότητες τις μέρες εκείνες.  Απευθυνόμενος στους παρευρισκομένους ανέφερε, «Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.  Πράγματι στην Ορμήδεια όλες οι κατοικίες, οι τερατσιές, οι πορτοκαλιές - είσχε τζαι οικογένειες πουκάτω.  Τζαι είσχε μωρά, είσχε τον ένα, είσχε τον άλλο.  Εβοηθήσαμεν όσο μπορούσαμεν τζαι όσο δεν εμπορούσαμεν. Δεν τους εφήσαμεν - που το νερόν, [που το φαϊ].  Δεν εζήτησεν κανένας νερό τζαι να τον αφήσουμε χωρίς νερόν.  Πάντα προσπαθούσαμεν για όλους».  Σε ιδιωτική συνομιλία μας περίγραψε πως με  υπερπροσπάθεια επιδιορθώθηκε  ο μοναδικός φούρνος που είχε το χωριό και ήταν εκτός λειτουργίας.  Ακολούθως δούλευε μερόνυχτα για να μπορέσει να καλύψει σε κάποιο βαθμό τις ανάγκες σε ψωμί των χιλιάδων προσφύγων που συνέρρεαν από παντού στην κοινότητα του.  Η κοινότητα Άσσιας τίμησε προσωπικά τον κ. Κωνσταντίνου για την ανεκτίμητη προσφορά του παραδίδοντας του ειδικό δίπλωμα και βιβλία από το χωριό μας.

Για πολλούς μήνες μετά τον βίαιο διωγμό από το χωριό μας, οι τρεις κοινότητες υπήρξαν μια προσωρινή όαση ασφάλειας για εκατοντάδες Ασσιώτες.  Εκεί πρωτοκλάψαμε τους νεκρούς μας.  Εκεί συνέρρεαν όλοι σταδιακά από διάφορα σημεία της Κύπρου να ψάξουν για τους δικούς τους, να μάθουν νέα για τους συγγενείς και φίλους.  Εκεί, πολλοί πληροφορήθηκαν ότι περίπου χίλια άτομα είχαν εγκλωβιστεί μέσα στο χωριό στις 14 Αυγούστου 1974.  Εκεί πληροφορήθηκαν αργότερα για τα τερατώδη εγκλήματα που διέπραξε ο Τουρκικός στρατός και ένοπλοι Τ/Κ της περιοχής μας εις βάρος των συλληφθέντων και αμάχων, για τους αιχμάλωτους πολέμου.  Εκεί ψέλλισαν για πρώτη φορά τη λέξη αγνοούμενος, όταν ολοκληρώθηκε η ανταλλαγή αιχμαλώτων.

Πολλοί Ασσιώτες είχαν την ευκαιρία, μετά τον εκκλησιασμό, να συναντηθούν με οικογένειες που τους είχαν φιλοξενήσει για να θυμηθούν εκείνες τις μέρες, αλλά κυρίως για να τους εκφράσουν για ακόμα μια φορά τις θερμές τους ευχαριστίες.

Η μέρα ολοκληρώθηκε με την συνεύρεση στο Δασάκι Άχνας, άλλος ένας χώρος συμβολικός εκείνων των ημερών, όπου χιλιάδες άνθρωποι βρήκαν καταφύγιο κάτω από τα δέντρα, τα αυτοκίνητα, και μέσα στα λιγοστά αντίσκηνα που στήθηκαν να στεγάσουν τη γύμνια της συμφοράς μας.  Μέσα σε μια ιδιαίτερα συγκινητική ατμόσφαιρα, η Κοινότητα Άσσιας προσέφερε ως ένδειξη εκτίμησης στους Κοινοτάρχες, Ξυλοτύμπου, κ. Κυριάκο Παπαγεωργίου, Ορμήδειας κ. Χριστοφή Κασιουρή και Ξυλοφάγου, κ. Τάσο Αγγλογάλλο,  την εικόνα του Αγίου Σπυρίδωνα που φιλοτέχνησε ο συγχωριανός μας Αλέξη Χατζηκώστας, και σειρά βιβλίων με θέμα τη ζωή, την ιστορία και τους ανθρώπους της Άσσιας, που έχει εκδώσει ο Πολιτιστικός Σύνδεσμος «Η Άσσια», καθώς επίσης και βιβλία που πρόσφερε ο συγχωριανός μας συγγραφέας, Κώστας Τζιωρτζής.

Την εκδήλωση χαιρέτησε  ο κ. Νίκος Λεοντίου, Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συνδέσμου «Η Άσσια» που είχε την πρωτοβουλία να προγραμματιστεί αυτή η εκδήλωση και την προσφώνησε ο Κοινοτάρχης Άσσιας, κ. Γεώργιος Ιωάννου εκ μέρους όλης της κοινότητας.  Τις θερμές τους ευχαριστίες προς την κοινότητα Άσσιας για την πρωτοβουλία εξέφρασαν με τα καλύτερα τους λόγια και οι τρεις Κοινοτάρχες, κ. Παπαγεωργίου, Κασιουρή και Αγγλογάλλος, που δεν παρέλειψαν να τονίσουν ότι είναι η πρώτη φορά που πραγματοποιήθηκε μια τέτοια εκδήλωση γεγονός που καταδεικνύει και τους  ακατάλυτους δεσμούς φιλίας που αναπτύχθηκαν μεταξύ των ανθρώπων των κοινοτήτων Ξυλοτύμπου, Ορμήδειας, Ξυλοφάγου και Άσσιας.

Η μέρα που ξεκίνησε με πρωϊνό κοινό εκκλησιασμό στο μοναστήρι του Αγίου Ραφαήλ στην Ξυλοτύμπου, έκλεισε με καλλιτεχνικό πρόγραμμα στο οποίο συμμετείχαν η χορωδία του Κίμων Ξυλοτύμπου, το χορευτικό συγκρότημα του Λαογραφικού Ομίλου Γρηγόρης Ασσιώτης - Ομόνοιας Άσσιας, η χορωδία και το χορευτικό συγκρότημα του Λαογραφικού και Πολιτιστικού Ομίλου - «Μιχαήλ Κάσιαλος» του Εθνικού Άσσιας, και το χορευτικό συγκρότημα του Πολιτιστικού Ομίλου Ορμήδειας.

Προσφώνηση Κοινοτάρχη Άσσιας κ. Γεώργιου Ιωάννου στην εκδήλωση

Οι θύμησες ξυπνούν σαν φλόγες που κατακαίουν τα σωθικά μας, καθώς φέρνουμε μπροστά μας τις μαύρες εκείνες μέρες του ξεριζωμού, της απελπισίας, της αβάστακτης πίκρας, της συναίσθησης, της απώλειας της υπόστασης που είχαμε ως άνθρωποι ελεύθεροι, πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Από τη μια στιγμή στην άλλη συνειδητοποιήσαμε ότι δεν είμαστε πια ελεύθεροι. Συνειδητοποιήσαμε ότι δεν ορίζαμε πια, ούτε τη ζωή, ούτε την τιμή, ούτε την περιούσια μας. Την περιουσία την εγκαταλείψαμε προκειμένου να διασώσουμε τη ζωή και την τιμή των οικογενειών μας.

Υποχρεωθήκαμε από την αχαλίνωτη βία του βάρβαρου Ασιάτη εισβολέα να εγκαταλείψουμε τις πατρογονικές εστίες και τα εδάφη, που αιώνες έθρεψαν γενεές γενεών Ελλήνων, ανταποδίδοντας πλουσιοπάροχα τους κόπους και τον ιδρώτα των προγόνων μας. Εκεί, στα κατεχόμενα σήμερα εδάφη μας, έμεινε μαζί με τις περιουσίες και  ένα μεγάλο μέρος του εαυτού μας. Έμειναν αυτά που κουβαλούσαμε και κουβαλούμε μέσα στις ψυχές μας. Αυτά τ' αφήσαμε. Τα κρατάμε σαν πολύτιμες μνήμες που κανείς δεν μπορεί να μας τις στερήσει. Στις ψυχές υπάρχουν οι μνήμες των ευτυχισμένων χρόνων, τότε που η Άσσια αναπτυσσόταν με γοργούς ρυθμούς, τότε που η ειρήνη και η ευτυχία βασίλευαν στον τόπο μας.

Ήρθαν όμως οι δίσεχτες μέρες του καλοκαιριού του 74. Ήρθαν οι θλιβερές ώρες της 14ης Αυγούστου του 1974, που έφεραν στο χωριό μας την πιο πολυαίμακτη συμφορά, την πιο πολύδακρη καταστροφή που γνώρισε ποτέ ο τόπος μας.

Μέσα σ' αυτές τις φοβερές στιγμές ως φάροι-οδηγοί ως ασφαλή λιμάνια αναδείχθηκαν κάποιοι χώροι στους οποίους προσέτρεξαν και κατέφευγαν πολλοί κατατρεγμένοι. Αυτοί οι χώροι ήταν βασικά οι τρεις Κοινότητες, Ξυλοτύμβου, Ορμίδια και Ξυλοφάγου, που δέχτηκαν το μεγαλύτερο κύμα της απελπισμένης προσφυγιάς. Αυτά τα 3 χωριά δέχτηκαν το ασήκωτο βάρος της κοσμοπλημμύρας, που κατέφυγε στα χώματά τους.

Είδαμε τότε οι κατατρεγμένοι, την ανθρωπιά και τη συμπόνια, την αρετή της φιλοξενίας να ξεδιπλώνεται σ' όλο της το μεγαλείο. Οι άνθρωποι των 3 Κοινοτήτων άνοιξαν τις πόρτες τους για να δώσουν στέγη στους άστεγους, μερικοί σηκώθηκαν από τα κρεβάτια τους για να τα παραχωρήσουν σε αρρώστους συνανθρώπους τους ή σε βρέφη. Η χριστιανική αγάπη και η ελληνική φιλοξενία παρουσιάστηκαν σε όλο τους το μεγαλείο.

Σήμερα, 42 τόσα χρόνια μετά τις θλιβερές εκείνες μέρες φέρνουμε στο νου μας τα γεγονότα και αισθήματα απέραντης ευγνωμοσύνης πλημμυρίζουν τις καρδιές μας. Σήμερα, θέλουμε μα εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας προς εσάς του μεγαλόψυχους κατοίκους των 3 Κοινοτήτων μ' ένα ειλικρινέστατο ευχαριστώ, που πηγάζει από τα βάθη του είναι μας. Οι μέρες εκείνες σφυρηλάτησαν σχέσεις φιλίας μεταξύ μας που μένουν αναλλοίωτες στο πέρασμα του χρόνου.

Η Κοινότητά μας, καταπληγωμένη και καταστρεμμένη, κηδεύοντας ακόμη παιδιά της που συμπαρέσυρε η καταιγίδα του 74, δεν πέθανε, δεν χάθηκε, δεν σβήστηκε από τον χάρτη. Οι πληγές επουλώνονται και ο Ασσιώτης στέκεται όρθιος, στηριγμένος γερά στα πόδια του και δρα και αγωνίζεται για την παλινόρθωση και την εθνική αποκατάσταση, πρωτοστατώντας μαζί με ολόκληρο τον Κυπριακό λαό.

Απευθύνομαι τώρα προς τους 3 Κοινοτάρχες που στα πρόσωπά τους βλέπουμε τις 3 Κοινότητες και τους παρακαλούμε να δεχτούν από τα χέρια μας, τα αναμνηστικά δώρα της αγάπης μας και της απέραντης ευγνωμοσύνης μας.

Προσφώνηση Κοινοτάρχη Ξυλοτύμπου κ. Κυριάκου Παπαγεωργίου στην εκδήλωση

Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

Είμαι ιδιαίτερα συγκινημένος για την πρωτοβουλία του Κοινοτικού Συμβουλίου της Άσσιας να τιμήσει την κοινότητα της Ξυλοτύμπου και τις κοινότητες της Ορμήδειας και του Ξυλοφάγου για τη φιλοξενία που παρείχαν τις μαύρες εκείνες μέρες του Ιούλη του 1974.

Είναι γνωστό ότι η Ξυλοτύμπου άνοιξε διάπλατα τις πόρτες της να υποδεχτεί χιλιάδες πρόσφυγες που έφτασαν κατατρεγμένοι από τους βάρβαρους εισβολείς.  Τα σπίτια μας έγιναν δικά σας και ο πόνος του ξεριζωμού έγινε και δικός μας.  Η ανιδιοτέλεια που επέδειξαν οι κάτοικοι των κοινοτήτων μας ήταν απαράμιλλη.  Δε θα μπορούσαν άλλωστε να πράξουν διαφορετικά.  Ήταν κάτι που επέβαλλε και η ηθική των ανθρώπων της εποχής αλλά και η ιστορία του έθνους μας, καθώς η φιλοξενία από την αρχαιότητα θεωρείται ύψιστη αρετή.

Σας ευχαριστούμε θερμά για τη σημερινή τιμητική εκδήλωση.  Είναι καλό να βλέπουμε ότι οι προσπάθειες των κατοίκων των χωριών της περιοχής να ανακουφίσουν τους πρόσφυγες αναγνωρίζονται και δε λησμονούνται.  Σας διαβεβαιώνουμε ότι ούτε κι εμείς σας ξεχνάμε και τα σπίτια μας παραμένουν ανοιχτά για όλους σας.

Τελειώνοντας πρέπει να αναφέρω ότι το χορευτικό συγκρότημα του ΚΙΜΩΝΑ Ξυλοτύμπου, από τα πιο γνωστά Παγκυπρίως και όχι μόνο, το δημιούργησε το 1975 ένας Ασσιώτης πρόσφυγας στην κοινότητά μας, ο Άγγελος Ψαρά, και δημόσια τον ευχαριστούμε.

ΤΟΥΝΤΑ ΦΙΛΟΞΕΝΑ ΧΩΡΚΑ
του Χαράλαμπου Πύριλλου

Τούντα φιλόξενα χωρκά
εφκαριστούμεντα πολλά
ότι για μας εκάμαν...
Γονιοί, τζιαί κοπελλούθκια τους,
αννοίξασει τα σπίθκια τους,
τζιαί έσσω μας εβάλαν...

Τ'Αούστου στές δέκα εφτά
το εβδομήντα τέρρερα...
εγιώ, με τους καμούς μου,
εις το δασάκιν έφτασα,
για να'βρω τους δικούς μου.

Αρώτησα ποτζιεί ποδά,
γειτόνους, να μου πούσειν
αν τα εκαταφέρασειν
που το χωρκόν να φκούσειν.

Η μάνα, τζιεί αρφάες σου,
τζί οι τρείς οι καημένες,
εκόψαν μέσα στο χωρκόν
τζι' εν εγκλωβισμένες.

Την νύκταν ετζιοιμήθηκα
πάνω στα κκομποϊσημα
τζι' εγιώνι στο δασάκι
μμά'χα το νού μου στο χωρκό,
σ'τζιείνους που φέραν το κακόν
τζιαί εν έκλεισ' αμμάτι...

Σε τούτα τα σαράντα θκυό
τα χρόνια που περάσαν,
να έχουσιν υπομονήν
όσοι δικούς εχάσαν...

ΠΡΟΣΦΥΓΑΣ ΣΤΗΝ ΞΥΛΟΤΥΜΠΟΥ
του Κόκου Μηνά

Απαγγελία από την Ελένη Παπαγεωργίου

Ξυλότυμπου, φιλόξενον χωρκόν,όπου σταθώ μυρίζει
Δράμιν να παραπονηχώ το στόμαν μου βρωμίζει.
Στην καλοσύνην εν έσει πούποτε να σε φτάσουν
Εξησιειλήσαν τα καλά πόξω που τα στενά σου.
Όπου εδίκλας εν να δεις τρισπίλιν τες αβλάες,
Πού να τες σάσει έναν χωρκόν τες εκατόν σιηλιάες.
Τταμάχιν εν εβάλασιν στον δύσκολον τζιαιρόν μας
Τζι εκόφκαν που το στόμαν τους τζι εδκιούσαν των μωρών μας.
Ρούχα τζιηνούρκα άπαννα τέλεια που μες τ'αρμάριν
Εφκάλλαν τα τζι εδκιούσαν τα τζι ούτε πιλέ χαπάριν.
Να πει τζι ένας φυλάει τα άρκον για τα παιδκιά του,
Να ππέσ' ο κόσμος που φυεν τζιεν έφερεν μιτά του.
Την νύχταν τα τραπέζια τους εμάς εκαρτερούσαν
Τζαι κάποτ' εκαχούμαστιν χαμαί πον εχωρούσαν.
Οι φούρνοι τους αφταίννασιν μέραν τζαι νύχτα βράση
Πούταν πολλοί οι πρόσφυγες τζαι θέλασιν να φάσι.
Δκυόμισι γρόνια τζαι να πα διατηρούν τον τρόπον
Τζιεν μας λαλούσι φύετε  να πάτε σ'άλλον τόπον.
Τρακόσια σπίδκια τζιεν θα βρεις τα είκοσι πιλέ μου,
Να μεν έχουσιν τον καμόν του βρωμερού πολέμου.
Τζι εσυμπαρασταθήκαν  μας γέροι παιδκιά τζι αγγόνια,
Σαν που μας τα γρωστούσασιν που πριν τριάντα γρόνια.

Πατήστε εδώ να δείτε φωτογραφίες από την εκδήλωση