του Γιάννου Δημητρίου

Στο ήδη δημοσιευμένο κείμενο μας, «Η Συμμετοχή των Ασσιωτών στους Αγώνες του Έθνους», που αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο του συγχωριανού μας Γιάννη Νίκα, ΑΝΑΠΟΛΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ 1955-59 (Προσωπικές Μαρτυρίες) σελ. 20 - 22, γίνεται εκτενής αναφορά στη συμμετοχή πολυάριθμων εθελοντών της κοινότητας μας στους δύο παγκοσμίους πολέμους.  Το υλικό που παρουσιάζουμε σε αυτό το κείμενο αποτελεί συνέχεια και εμπλουτισμό του πιο πάνω κειμένου, καθότι έχουμε εντοπίσει νέες πληροφορίες που έχουν δημοσιευθεί στον ιστότοπο Europeana 1914-18, που αφορά προσωπικές πληροφορίες και  φωτογραφικό υλικό για πέντε από τους Ασσιώτες εθελοντές, που είχαν καταταχθεί και πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στο Σώμα ημιονηγών στο Μακεδονικό μέτωπο (Macedonian Mule Corps - MMC) και όχι μόνο.

Τα πέντε πορτραίτα που παρουσιάζουμε πιο κάτω αφορούν τους Ασσιώτες εθελοντές, Λοϊζο Νικολάου (Κολάτζιη), Νικόλα Πίττα, Άντωνα Ματθαίου, Γεώργιο Παντελή Παρτού και Γιάννη Διάκου (Τζιηννή).    

Φωτογραφία και Μετάλλιο του Λοϊζου Νικολάου (Κολάτζιης) (Macedonian Mule Corps - MMC)

Ο Λοϊζος Νικολάου γεννήθηκε στο χωριό Άσσια, επαρχίας Αμμοχώστου το 1900 και απεβίωσε στις 29 Ιουλίου 1973.  Γονείς του ήταν οι Νικόλας Κολάτζιης και Μαρία Νικολάου Κολάτζιη. Με την σύζυγο του Σπυριδώνα Λοϊζου απέκτησαν 5 παιδιά. Τον Νίκο, Γεώργιο, Αντρέα, Μαρία και Χριστάκη Λοϊζου.  Ο Λοϊζος Νικολάου κατετάγη ως ημιονηγός στο Σώμα ημιονηγών (MMC 11635) και υπηρέτησε στο Μακεδονικό μέτωπο κατά τα έτη 1914 - 1918.  Μετά τον πόλεμο είχε πάει με το στράτευμα στην Κωνσταντινούπολη και συγκεκριμένα στην Αγία Σοφία.  Εκεί υπήρχαν ελληνικά πλοία στο Βόσπορο. Ο Άγγλος διοικητής τους ενημέρωσε ότι έπρεπε να φύγουν γιατί δεν ήταν δική τους η Κωνσταντινούπολη. Αργότερα επέστρεψε στην Κύπρο όπου νυμφεύθηκε την Κα Σπυριδώνα.  Εργάστηκε αρχικά ως Τουρκόπουλος (αγροφύλακας) και στη συνέχεια ως οδηγός λεωφορείου γύρω στο 1935 όπου στα δρομολόγιά του έφερνε εργάτες στη Λευκωσία.  Αφυπηρέτησε από το επάγγελμα του το 1970.

Στοιχεία και φωτογραφικό υλικό: από τον Χριστάκη Λοϊζου, υιό του Λοίζου Νικολάου.

Νικόλας Πίττας (Macedonian Mule Corps - MMC)

Ο Νικόλας Πίττας γεννήθηκε στην Άσσια το 1900-1901.  Ο Νικόλας Πίττας κατετάγη ως ημιονηγός [muleteer] το 1917 στο Σώμα Ημιονηγών και υπηρέτησε στο Μακεδονικό Μέτωπο.  Πήγε και σε άλλες χώρες όπως Αίγυπτο, Τουρκία (Ανατολικό Μέτωπο) και μετέφερε εκτός από τρόφιμα και πληγωμένους.  Έλεγε συχνά "μακάρι να μην δείτε αυτά που έχω δει".  Επέστρεψε στην Κύπρο μετά το τέλος του πολέμου και παντρεύτηκε γύρω στο 1930 με την Αγάθη Λούκα από το Νέο Χωριό.

Έζησαν στη Άσσια.  Απέκτησαν 6 παιδιά: Μιχάλης, Μαρία, Χρυστάλλα, Αντρέας, Λουκία και Χρίστος.  Ο Νικόλας Πίττας ήταν βοσκός.  Το 1974 διώχθηκε βίαια από την εστία του από τα Τουρκικά στρατεύματα κατοχής και έζησε στη Λευκωσία όπου και απεβίωσε το 1988.

Στοιχεία και φωτογραφικό υλικό: από τον Χρίστο Πίττα, υιό του Νικόλα Πίττα.

Φωτογραφία του Άντωνα Ματθαίου (Macedonian Mule Corps - MMC)

Γεννήθηκε στην Άσσια, επαρχίας Αμμοχώστου 1895 περίπου και απεβίωσε το {1983}.  Πατέρας του ήταν ο Ματθαίος Μιχαήλ.  Με την σύζυγο του Χαρίτα Μιχαήλ Γιάννου δεν απέκτησαν ποτέ παιδιά.  Ο Άντωνας (Αντώνης) Ματθαίου κατετάγη ως ημιονηγός στο Σώμα ημιονηγών και υπηρέτησε στο Μακεδονικό μέτωπο κατά τα έτη 1914-1918.  Μετά τον πόλεμο επέστρεψε στην Κύπρο όπου νυμφεύθηκε την Χαρίτα Μιχαήλ Γιάννου.  Παρέμεινε στην Κύπρο για 3-4 χρόνια και στη συνέχεια πήγε στην Αμερική και παρέμεινε άλλα 5-6 χρόνια.  Όταν επέστρεψε στην Κύπρο εξάσκησε το επάγγελμα του γεωργού.  Το 1974 διώχθηκε βίαια από την εστία του από τα Τουρκικά στρατεύματα κατοχής και έζησε στην τουρκοκυπριακή συνοικία της Λάρνακας (παραλιακή) μέχρι το θάνατό του το 1983.

Στοιχεία και φωτογραφικό υλικό: Γεώργιος Ιωάννου.

Φωτογραφία του Γεώργιου Παντελή Παρτού (Macedonian Mule Corps - MMC)

Ο Γεώργιος Παντελή Παρτός γεννήθηκε στο χωριό Άσσια, επαρχίας Αμμοχώστου από τους Παντελή Παρτού και Χρυστάλλα Παρτού.  Με την σύζυγο του Ουρανία Αντώνη Ττούμπουρου απέκτησαν 5 παιδιά: τους Αντρέα (απεβίωσε), Χρυστάλλα (απεβίωσε), Κούλλα (απεβίωσε,) Αρτέμη (απεβίωσε) και Παντελή Παρτού (εν ζωή).  Ο Γεώργιος Παντελή Παρτός πήγε στην Ελλάδα το 1914.  Το 1916 ενεγράφη στην Εθνική Άμυνα, που είχε ιδρύσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος.  Υπηρέτησε ως επιλοχίας στον 3ο λόχο της μεραρχίας Σερρών, υπό τον Μέραρχον Ζυμβρακάκη.  Στη συνέχεια πήρε μέρος και πολέμησε στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο στο Σώμα Ημιονηγών.  Η Μικρασιατική εκστρατεία που ακολούθησε, τον βρήκε ξανά πολεμιστή στα αφιλόξενα βουνά, στις πεδιάδες και τις ερήμους της Μικράς Ασίας.  Έζησε όλη την τραγωδία της υποχώρησης και το δράμα της Μικρασιατικής καταστροφής.  Το 1923 γύρισε στην Κύπρο για να βρεθεί ξανά εθελοντής στρατιώτης στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.  Υπηρέτησε αρχικά στην Παλαιστίνη, μετά στην Αφρική και τέλος στο Μόντε Κασίνο της Ιταλίας.  Διατηρούσε καφεστιατόριο στην Άσσια από τα εφηβικά του χρόνια μέχρι την Τουρκική Εισβολή και την 1η μέρα της Τουρκικής Εισβολής οι Τούρκοι σκότωσαν την γυναίκα του.  Στη συνέχεια μετά την Τουρκική Εισβολή μετανάστευσε στην Αυστραλία, μετά ήρθε για λίγο χρονικό διάστημα στην Κύπρο και στη συνέχεια πήγε στο Λονδίνο και απεβίωσε εκεί [18 Φεβρουαρίου 1978].  Τάφηκε στην Αγγλία. 

Πολύ παραστατικό είναι ένα δημοσίευμα της εφημερίδας των Αθηνών «Καθημερινή», το οποίο βρέθηκε σχεδόν κατεστραμμένο πίσω από μια φωτογραφία του Γεώργιου Παρτού που εμφανιζόταν με τη στρατιωτική του στολή, όταν υπηρετούσε στον Ελληνικό στρατό.  Μέσα στο πλαίσιο είναι γραμμένο το εξής σημείωμα: "ΟΙ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΚΥΠΡΙΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΑΙ  Οι Αθηναίοι είχον περιζώσει χθες μίαν ομάδα Κυπρίων στρατιωτών, οι οποίοι ήλθον δια να πολεμήσουν υπέρ της Μητρός Πατρίδος.  Οι Κύπριοι Εθελοντές αρρενωποί, ηλιοκαμένοι, αποφασιστικοί, ήσαν αντικείμενο μεγάλου ενθουσιασμού εκ μέρους των αδελφών Ελλήνων.  Όταν μάλιστα κάποιος από τους ηρωικούς αυτούς νέους, είπε ότι η Κύπρος, η θυγάτηρ της αγωνιζόμενης μητρός, έσπευσεν εις το πλευρόν της πριν καν ακούση την πρόσκλησίν της, εσχηματίσθη μικρά διαδήλωσις, η οποία κατήλθε την οδόν Σταδίου με ζητωκραυγάς και με θούρια.  Και το θέαμα ήτο από τα συγκινητικότερα." (Η μαρτυρία αναρτήθηκε από το βιβλίο: Νίκα, Γιάννης. Αναπολώντας τον αγώνα του 1955-59: προσωπικές μαρτυρίες, Λευκωσία: Κ. Επιφανίου, 2003, σελ. 21-22).

Συνεισφορά στοιχείων και φωτογραφικού υλικού: Ουρανία Κωνσταντίνου, Παναγιώτης Μηλιώτης, Γιάννης Νίκας.

Φωτογραφίες του Γιάννη Διάκου (Τζιηννή) (Macedonian Mule Corps - MMC)

Ο Γιάννης Διάκος (Τζιηννής) γεννήθηκε στην Άσσια περίπου το 1897 και απεβίωσε στην Αμερική το 1963.  Γονείς του ήταν οι Παπαναθαναήλ Ιωάννου και Χρυστάλλα Παπαναθαναήλ.  Σύζυγος του η Αθανασία Μαππούρα  Ήταν άτεκνος.  Σύμφωνα με τον Γιάννης Νίκα του οποίος ο Γιάννης Διάκος ήταν αδελφός της μητέρας του κατετάγη ως εθελοντής στρατιώτης (ημιονηγός) το 1916 μαζί με άλλους συγχωριανούς του στον ελληνικό μέτωπο μέχρι τη λήξη του πολέμου.

Συνεισφορά στοιχείων και φωτογραφικού υλικού: Γιάννης Νίκας.

Πηγές:
1. Europeana 1914-18, Εθελοντές από την Άσσια.
2. ΑΝΑΠΟΛΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ 1955-59 (Προσωπικές Μαρτυρίες), Λευκωσία 2003, Γιάννης Νίκας, Εκδόσεις Κ. Επιφανίου