Το πιο κάτω άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ο Φιλελεύθερος στις 27 Μαίου 2010.?  Ευχαριστούμε θερμά την κυρία Κασινίδου που ευγενώς μας παραχώρησε την άδεια να το παρουσιάσουμε στην ιστοσελίδα μας.

Ένα από τα σημαντικά προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει σήμερα η ιατρική στη θεραπεία του ΑΙDSείναι η ανθεκτικότητα που αποκτά ένα ποσοστό ασθενών (γύρω στο 10%) στην αντιρετροϊκή θεραπεία, γεγονός που εξυπακούει τη διαφοροποίηση της φαρμακευτικής αγωγής, η οποία του χορηγείται. Η ανθεκτικότητα αυτή, μέχρι σήμερα, αφορούσε μόνο το ιϊκό φορτίο, την ποσότητα δηλαδή του ιού, που κυκλοφορεί μέσα στο αίμα, όχι όμως και το φορτίο του ιού μέσα στα κύτταρα, το λεγόμενο κυτταρικό ιϊκό φορτίο, αφού δεν είχε διερευνηθεί από κανένα ερευνητικό εργαστήριο σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Την απάντηση, έδωσε το εργαστήριο Βιοτεχνολογίας και Μοριακής Ιολογίας του Τμήματος Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου, το οποίο διευθύνεται από τον καθηγητή Λεόντιο Κωστρίκη, μέσα από την εργασία της μεταπτυχιακής φοιτήτριας, Βικτώριας Δημητρίου και τη συνεργασία με εργαστήρια από επτά ευρωπαϊκές χώρες.

Εξετάζοντας δείγματα ασθενών που στάλθηκαν από τα εν λόγω εργαστήρια (περιλαμβανομένου και ανάλογου αριθμού Κυπρίων), οι δύο Κύπριοι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αντίθετα με το ιϊκό φορτίο στο αίμα, το φορτίο του ιού μέσα στα κύτταρα δεν φαίνεται να επηρεάζεται από το εάν ο ιός φέρει ή όχι ανθεκτικότητα σε αντιρετροϊκά φάρμακα. Το γεγονός, όπως ανέφερε στον «Φ» ο δρ Κωστρίκης, ότι το κυτταρικό ιϊκό φορτίο δεν παρουσιάζει αύξηση, είναι πολύ σημαντικό εύρημα και καλό νέο για τους οροθετικούς που έχουν μολυνθεί με ιό που φέρει ανθεκτικότητα. Η σημαντικότητα του ευρήματος, κρίνεται και από το γεγονός ότι η μελέτη έχει περάσει από έγκριση για δημοσίευση στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό ΡLoSΟΝΕ (Ρublic Library of Science). Ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας τύπου 1, ΗΙV-1, σύμφωνα με τον δρα Κωστρίκη, είναι ένας ρετροϊός που όταν μολύνει τον άνθρωπο (ο οποίος στην επιστημονική ορολογία, ονομάζεται «ξενιστής») κυκλοφορεί μέσα στο αίμα και έχει τη δυνατότητα να εισέρχεται μέσα στα κύτταρα και να χρησιμοποιεί το γενετικό υλικό του ανθρώπου για να πολλαπλασιάζεται και έτσι να επαναλαμβάνει τον κύκλο ζωής του.

«Σήμερα, στην κλινική εξέταση, υπάρχουν δύο παράμετροι, τις οποίες μετρά ο γιατρός. Είναι η ποιότητα του ιού στον ορό του αίματος, που είναι τα ελεύθερα σωματίδια και αυτή η μέτρηση ονομάζεται ιϊκό φορτίο. Άρα, ένας γιατρός πρέπει να ξέρει το ιϊκό φορτίο του ασθενούς, διότι έχει μεγάλη σημασία για την προέλαση της νόσου. Όσο πιο ψηλό είναι το ιϊκό φορτίο, τόσο μεγαλύτερη ζημιά προκαλεί, ενώ όσο πιο χαμηλό είναι, τόσο λιγότερη ζημιά προκαλεί. Αυτό ήταν ένα σημαντικό εύρημα κατά τη δεκαετία του ?90 από Αμερικανούς επιστήμονες, το οποίο έδωσε και το έναυσμα για την παρασκευή των αντιρετροϊκών φαρμάκων. Αφού, λοιπόν, η παθογένεια σχετίζεται με το ύψος της πυκνότητας του ιού, άρα φάρμακα που εμποδίζουν τη δημιουργία του, λειτουργούν στην καταστολή της παθογένειας». Η δεύτερη παράμετρος, είναι ο αριθμός των λεμφοκυττάρων (CD4), των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Όσο περισσότερα είναι, τόσο πιο ισχυρό είναι το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ όταν υπάρχουν σε μικρούς αριθμούς, σημαίνει ότι ο ιός τα έχει καταστρέψει, οπόταν χρειάζεται η δράση των φαρμάκων.

«Το 1992, όταν ήμουν στην Αμερική, ανακαλύψαμε και μια τρίτη παράμετρο, η οποία αποδείξαμε ότι έχει σημασία στην κλινική εξέταση του ασθενούς. Πρόκειται για την πυκνότητα του ιού μέσα στοφορτίο, το οποίο ονομάζουμε κυτταρικό ιϊκό φορτίο». Η μελέτη αυτή, δημοσιεύτηκε το 1992 και από τότε έχει επαληθευτεί από πολλά εργαστήρια και είναι στην πορεία να εμπεδωθεί ως διαγνωστική εξέταση ρουτίνας. «Αυτή η παράμετρος, έχει ανεξάρτητη παθογένεια από τα υπόλοιπα. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο ιός εκτός των κυττάρων κάνει ζημιά, η οποία είναι διαφορετική από τη ζημιά που γίνεται μέσα στο κύτταρο. Αυτό, λοιπόν, ήταν δεδομένο. Τώρα, με τη χορήγηση των φαρμάκων, παρουσιάζεται συχνά, σε ένα ποσοστό περίπου 10% των ασθενών στην Αμερική και στην Ευρώπη, το φαινόμενο της ανθεκτικότητας στην αντιρετροϊκή θεραπεία. Δηλαδή, ο ιός αλλάζει γενετικά και αντιστέκεται στα φάρμακα, με αποτέλεσμα να ανεβαίνει ψηλά το ιϊκό φορτίο. Το φάρμακο δεν «πιάνει» τον ιό, ο ιός αντιστέκεται στο φάρμακο και το ιϊκό φορτίο ανεβαίνει, μαζί και η παθογένεια. Άρα, πάμε πίσω εκεί που είχαμε ξεκινήσει. Σ? αυτή την περίπτωση ο γιατρός πρέπει να διαφοροποιήσει τη φαρμακευτική αγωγή του ασθενούς για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ανθεκτικότητας».

Η εξέταση γονοτυπικής αντίστασης, έχει καθιερωθεί σύμφωνα με τον δρα Κωστρίκη, ως μέρος της διαγνωστικής ρουτίνας σε ανεπτυγμένες χώρες. Σημειώνει, επίσης, ότι όταν ένα άτομο φέρει τέτοιο στέλεχος του ΗΙV-1, έχει και υψηλές τιμές ιϊκού φορτίου στο αίμα. «Αυτό, θεωρείται ένα πολύ σοβαρό κλινικό πρόβλημα για τους ασθενείς, αφού χρειάζονται νέα φάρμακα για να μειώσουν τα επίπεδα του ιϊκού φορτίου». Μέχρι σήμερα, όμως, ήταν άγνωστο τι συμβαίνει με την αντίσταση μέσα στο κύτταρο και αυτή την πτυχή μελέτησε η έρευνα στο εργαστήριο Βιοτεχνολογίας και Μοριακής Ιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα αφορούσε την ποσοτικοποίηση του κυτταρικού ιϊκού φορτίου για πρώτη φορά σε νεοδιαγνωσθέντες φορείς του ΗΙV-1 με στελέχη του ιού που φέρουν αντίσταση σε φάρμακα.

- Με τη χορήγηση των φαρμάκων ποσοστό 10% των ασθενών παρουσιάζει το φαινόμενο της ανθεκτικότητας στην αντιρετροϊκή αγωγή, δηλαδή αλλάζει γενετικά και αντιστέκεται στα φάρμακα.

Παραμένει το ίδιο. Άρα, η ανθεκτικότητα των φαρμάκων δεν επηρεάζει το κυτταρικό ιϊκό φορτίο που σημαίνει ότι η ζημιά που κάνει το κυτταρικό ιϊκό φορτίο φαίνεται να είναι εντελώς ανεξάρτητη από αυτήν που κάνει το ιϊκό φορτίο. Αυτό, από πρακτικής άποψης είναι πολύ σημαντικό εύρημα για την κλινική εφαρμογή των φαρμάκων και την κλινική παρακολούθηση των ασθενών, διότι ένα σκέλος της παθογένειας δεν επηρεάζεται από την ανθεκτικότητα. Θα ήταν πολύ κακό αν με την ανθεκτικότητα ανέβαιναν και οι δύο αυτές παράμετροι». Για την Κύπρο, αυτή η ανακάλυψη έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι η μέτρηση του κυτταρικού φορτίου γίνεται μόνο στο εργαστήριο Βιοτεχνολογίας και Μοριακής Ιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, καθώς η κατασκευή αυτής της διαγνωστικής εξέτασης, περιλαμβάνει μια πατέντα την οποία έχει ο δρ Κωστρίκης.