του Κώστα Χρ. Τζωρτζή

Γύρω στις 2 μ.μ. της 14^ης Αυγούστου 1974 όλη η οικογένεια μας ήταν στο σπίτι, εκτός από τον μικρό μου γιο που ήταν στρατιώτης. Ο άλλος μου ο γιος, ο Κυριάκος, βρισκόταν σε διπλανό δωμάτιο και κοιμόταν. Είχε στρώσει μια κουβέρτα πάνω στα μάρμαρα και έπεσε να κοιμηθεί χωρίς να βγάλει τα ρούχα και τα παπούτσια.

Όταν ακούστηκαν κάποιοι πυροβολισμοί η κόρη μου η Κυριακού πήγε να δει τι συμβαίνει έξω στο δρόμο. Δεν βγήκε στο δρόμο αλλά κοίταξε από μια χαραμάδα της μεγάλης πόρτας που ήταν διπλοαμπαρωμένη. Είδε πολλούς Τούρκους στρατιώτες στην πλατεία και έτρεξε αμέσως και μας ειδοποίησε.

-Ήρταν οι Τούρτζιοι, εν γεμάτη η πλατεία, μας είπε. Και πήγε να ξυπνήσει τον αδελφό της τον Κυριάκο.

Δεν έφτασε να απομακρυνθεί όταν οι Τούρκοι κατάφεραν να ανοίξουν την πόρτα και μπήκαν καμιά δεκαριά στο σπίτι. Δυο-τρεις απ' αυτούς συνέλαβαν τον άντρα μου Χρίστο που ήταν στην αυλή και τον έβγαλαν έξω στο δρόμο. Οι υπόλοιποι ήλθαν κοντά μας και άρχισαν να ψάχνουν σ' όλα τα δωμάτια. Βρήκαν και τον Κυριάκο και τον έφεραν κοντά μας.

Μάλιστα κατά τη διάρκεια των ερευνών τους μερικοί Τούρκοι έμπηγαν της λόγχες τους μες το σιτάρι που βρισκόταν πάνω στο σέντε.

Τελικά αφού τέλειωσαν τις έρευνες μας έβγαλαν όλους από το σπίτι έξω στο δρόμο όπου συναντηθήκαμε και με άλλους γείτονες μας οι οποίοι συνελήφθηκαν και αυτοί. Μας είπαν να περπατήσουμε προς ανατολάς. Κάναμε 15-20 βήματα και φτάσαμε κοντά στο σπίτι του Πετρή του γαμπρού του Τζυρκακό του μαχαλλεπάρη. Εκεί κάποιος Τούρκος είπε στον γιο μου Κυριάκο:

-Εσύ να πάεις ποδά.

Και τον τράβηξε αριστερά μες την αυλή του Πετρή. Σε λίγα δευτερόλεπτα ένας Τούρκος σήκωσε το όπλο του και πυροβόλησε κατά πάνω του. Ο Κυριάκος έπεσε στο έδαφος και δεν εκινείτο. Νομίσαμε ότι ήταν νεκρός και αρχίσαμε όλες (εγώ και οι τρεις μου κόρες) να κλαίμε πολύ δυνατά. Οι Τούρκοι για να μας φοβερίσουν και να σταματήσουμε να κλαίμε πυροβόλησαν κοντά στα πόδια μας.

Υπό την απειλή των όπλων συνεχίσαμε να περπατούμε με κατεύθυνση την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Όταν φτάσαμε κοντά στην εκκλησία (τζαμί) του Προφήτη Ηλία, τρεις Ασσιώτες στρατιώτες απ? αυτούς που πρόσεχαν το χωριό έρχοντο τρέχοντας από την δεξιά πλευρά (όπου ήταν το σπίτι του Ττουμπουρή) και μπήκαν να κρυφτούν μέσα στο σπίτι της ηλικιωμένης Μαρκαρένης Κυριάκου που εκείνη την ώρα καθόταν, ως συνήθως, στη μέση της πόρτας της.

Οι Τούρκοι μας διέταξαν να σταματήσουμεν. Καμμιά δεκαριά απ' αυτούς που ήσαν καλά οπλισμένοι έτρεξαν ξοπίσω τους. Σε λίγο τους συνέλαβαν. Ήταν ο Κωστής Γ. Κάρουλα, ο Γεώργιος Ν. Πίττα και Γεώργιος Χρ. Εξωμετοσιανού.

Τους έβαλαν στη γραμμή και έβλεπαν τον τοίχο της τζαμής. Δυο-τρεις άρχισαν να πυροβολούν από πίσω. Ο Κωστής Κάρουλας και ο Γεώργιος Ν. Πίττας έπεσαν αμέσως κάτω και έπαψαν να κινούνται. Ο Γεώργιος Χρ. Εξωμετοσιανού έπεσε στα γόνατα και σήκωσε τα χέρια ψηλά. Νέοι πυροβολισμοί από πίσω. Έπεσε κι αυτός. Και οι τρεις νέοι ήσαν νεκροί. Τους εκτέλεσαν μπροστά στα μάτια μας. Μόλις διαπίστωσαν ότι ήταν νεκροί καμμιά δεκαπενταριά Τούρκοι όρμησαν κι' άρχισαν να κλωτσούν τα πτώματα με πρωτοφανή βιαιότητα.

Μας διέταξαν στη συνέχεια και προχωρήσαμε προς την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Όταν φτάσαμε στην εκκλησία οι Τούρκοι δοκίμασαν να την ανοίξουν αλλά δεν τα κατάφεραν. Με τα όπλα έσπασαν τα γυαλιά των παραθύρων.

Συνεχίσαμε να περπατούμε. Καμμιά ογδονταριά μέτρα από την Εκκλησία συνέλαβαν τον πραγματευτή Κλεάνθη και τον έφεραν μαζί μας. Φτάσαμε στα καφενεία κι' από εκεί μας οδήγησαν έξω από το χωριό στη τοποθεσία «Κολυμπούδκια». Εκεί ήταν μαζεμένα πολλά τανκς και πολλοί στρατιώτες. Μας έβαλαν και καθίσαμε κάτω από κάτι ευκαλύπτους μαζί με άλλους συγχωριανούς.

Σε μια στιγμή ρώτησα κάποιο Τούρκο αξιωματικό:

-Έσιει Αφαντίτες τούρκους δαμαί;

-Οη, ούλλοι Ττουρκίας, μου απάντησε.

Γύρω στις 5 μ.μ. ο συγχωριανός μας Παναγιώτης Καλλής είπε σ' ένα Τούρκο αξιωματικό πως δεν πρέπει οι γυναίκες να μείνουν τη νύκτα κοντά στον στρατό. Τότε ο αξιωματικός μας είπε:

-Να πάτε σπίθκια σας. Σήμερα που την εγγύησή μου. Αύριον όμως πον νάρτουν κλέφτες εν σας εγγυούμαι.

Ξεκινήσαμε να στραφούμε στα σπίτια μας. Περάσαμε από τον ίδιο δρόμο όταν ερχόμαστε.

Κοντά στο σπίτι του Πετρή του γαμπρού του Τζυρκακό του μαχαλλεπάρη αρχίσαμε να φωνάζουμε:

-Κυριάκο, Κυριάκο...

Μετά από λίγο ο Κυριάκος που ήταν χωσμένος μες τα δέντρα απάντησε μου.

-Εσού είσαι μάνα;

-Ναι γιε μου. Και αμέσως έτρεξαν οι αρφάες του τζιαι πιάσαν το. Ήταν πεσμένος στο χώμα. Παρά τους πολλούς πυροβολισμούς που έριξαν οι Τούρτζιοι εναντίον του, ευτυχώς ετραυματίσαν τον μόνο πάνω στον αριστερό ώμο. Η σφαίρα μπήκε από πίσω και βκήκεν από μπροστά.

Δεν πήγαμε σπίτι μας, αλλά κατευθυνθήκαμε στο σπίτι του Λούκα που ήταν Αμερικανός υπήκοος για περισσότερη προστασία.

Δεξιά μας έξω που την πόρτα της Χατζηνούς του Ψάλλιου είδα τον άντρα μου σκοτωμένο. Πιο κάτω μες την στράτα είδαμε σκοτωμένο τον συγγενή μας Κωστή Κ. Σιήσκου. Ήταν λιωμένα σχεδόν τα σιέρκα του. Επεράσαν αυτοκίνητα τζιαι τανκς που πάνω του. Η τζιεφαλή του ήταν απείρακτη.

Προχωρήσαμε και μπήκαμε στο σπίτι του Λουκά. Εκεί μάθαμε πως οι Τούρκοι είχαν σκοτώσει και τον Γιωρκή Ζωγράφου.

Σε λίγο μόλις μπήκαμε μέσα στο σπίτι του Λουκά ήρθαν Τούρκοι και κτυπούσαν την πόρτα. Ο Λουκάς κρατούσε το Αμερικανικό του διαβατήριο και μόλις τους το έδειξε έφυγαν. Το ίδιο πράγμα έγινε 2-3 φορές.

Στο μεταξύ η κόρη μου Κυριακού περιποιόταν συνεχώς την πληγή του Κυριάκου. Έπλυνε την με νερό και άλας και του έβαλε φλεβίνη. Κάποιος καθηγητής Στέλιος από το Νέο Χωριό που ήταν μαζί μας στο σπίτι του Λουκά είχε μαζί του αντιβιοτικά χάπια και του έδωσε και έπινε.

Στο σπίτι του Λουκά μεταξύ της Τετάρτης και της Τρίτης ήλθαν κάπου 150-200 άτομα. Επειδή δεν τους χωρούσε το σπίτι μπήκαν και στο διπλανό σπίτι του Φραγκόπουλου.

Μετά Τρεις Μέρες η Ταφή των Πτωμάτων

Την Παρασκευή δυο μέρες μετά το μεγάλο κακό βγήκαμε από το σπίτι του Λούκα και πήγαμε σπίτι μας όπου πήραμε τρόφιμα και επιστρέψαμε. Τα νεκρά σώματα του άνδρα μου και των γειτόνων μου ήσαν ακόμη στην πλατεία κι' άρχισαν να αποσυντίθενται.

Την επομένη μέρα το Σάββατο μερικοί άνδρες από τα γύρω χωριά που βρήκαν καταφύγιο στο σπίτι του Λούκα, βγήκαν έξω και έσκαψαν σε χώρο που παλιά ήταν πρόχωμα. Πήγαμε και εμείς μαζί τους για να τους δούμε που τους έθαβαν. Μόνο η κόρη μου Κυριακού δεν πήγε για να μην πάρει μικρόβια εφ΄ όσον περιποιόταν τις πληγές του Κυριάκου.

Όπως βλέπαμε προς το σπίτι μας ανατολικά, θάψανε πρώτα δεξιά τον Κωστή Κ. Σιήσκον, αριστερά τον Γεώργιο Π. Ζωγράφου και πιο πάνω τοποθέτησαν τον άνδρα μου.

Ενώ τους έβαλλαν χώμα από πάνω, ακούστηκαν πυροβολισμοί και οι άνδρες έτρεξαν πίσω στο σπίτι. Παρ΄ όλον που τους είχαν ρίξει αρκετό χώμα εντούτοις ακόμη φαίνονταν τα χέρια τους. Την επομένη μέρα ο Μουκτάρης (κοινοτάρχης) Νέου Χωριού Σοφοκλής Ζερβού, που είναι κι αυτός αγνοούμενος, πήγε και τους έβαλε κι΄ άλλο χώμα έτσι που κάλυψε καλά τα πτώματα.

Όταν ήλθαν τα Ηνωμένα Έθνη στο σπίτι του Λούκα, τους είπαμε να πάρουν τον Κυριάκο σε γιατρό αλλά αυτοί είπαν ότι αν τον εύρισκαν μαζί τους οι Τούρκοι θα τον συλλάμβαναν. Είπαν ότι θα έστελλαν να παραλάβει τον Κυριάκο ο Ερυθρός Σταυρός. Κανένας όμως δεν ήλθε.

Στις 21 Αυγούστου ο Κυριάκος είχε συλληφθεί μαζί με τους υπόλοιπους άνδρες και μεταφέρθηκε στο γκαράζ Παυλίδη. Απ' εκεί οι Τούρκοι τον πήραν στο Τουρκικό Νοσοκομείο Λευκωσίας.

ΠΗΓΗ: Άσσια μέρες συμφοράς Αγώνας για επιστροφή, Κώστας Χρ. Τζωρτζής, Λευκωσία 1989