Οι Αγνοούμενοι της Άσσιας: Ένα Έγκλημα Πολέμου Που Παραμένει Ατιμώρητο

του Γιάννου Δημητρίου

Ημερ. Καταχώρησης 08.04.2009

Τελευταία Ενημέρωση 11.08.2021

Η Άσσια και οι κάτοικοι της βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα και της βαρβαρότητας των τουρκικών στρατευμάτων εκείνη την αποφράδα μέρα της 14ης Αυγούστου 1974. Το χωριό δεν είχε τμήματα της εθνοφρουράς να το προστατεύουν και η φρούρηση του υποτυπώδης. Χωρίς καμία προειδοποίηση και χωρίς να σημειωθούν μάχες στην περιοχή μας, τα τουρκικά στρατεύματα καταλαμβάνουν την Άσσια στις 14 Αυγούστου, 1974, η ώρα 1:45 μμ, ημέρα Τετάρτη.

Αρκετοί πρόλαβαν να διαφύγουν, όμως ένας σημαντικός αριθμός Ασσιωτών, που υπολογίζεται σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις γύρω στους 900-1000 (ο ακριβής αριθμός δεν έγινε κατορθωτό να τεκμηριωθεί), από σύνολο περίπου 2700 κατοίκων, παρέμειναν εγκλωβισμένοι για να βιώσουν δύο εβδομάδες ωμής βίας, εκφοβισμού, και ωμοτήτων. 13 αθώοι πολίτες εκτελούνται εν ψυχρώ τις πρώτες ώρες της κατάληψης του χωριού. Όλοι οι άνδρες και μεγάλος αριθμός εφήβων συλλαμβάνονται και τελούν υπό τη φύλαξη του τουρκικού στρατού. Οι γυναίκες και τα παιδιά θα βιώσουν ανείπωτες κακουχίες, τον οργανωμένο και συστηματικό εκφοβισμό και εξευτελισμό, πείνα, δίψα και τη συστηματική λεηλασία της περιουσίας τους από τον Τουρκικό στρατό και Τουρκοκυπρίους από γειτονικά χωριά.

Μετά την βίαιη εκδίωξη των κατοίκων μεταξύ της 23^ης και 28^ης Αυγούστου 1974, και την ολοκλήρωση της ανταλλαγής αιχμαλώτων τους επόμενους μήνες, 84 Ασσιώτες δεν γύρισαν ποτέ. Η περίπτωση των Ασσιωτών αγνοουμένων είναι πολύ καλά τεκμηριωμένη. Η τεράστια πλειοψηφία (70 άτομα) ήταν πολίτες μη στρατεύσιμοι, 11 ήταν έφεδροι και 3 στρατιώτες.

Μια προσεκτική εξέταση των στατιστικών στοιχείων που αφορούν τους αγνοούμενους της Κύπρου, φανερώνει την τραγική περίπτωση της Άσσιας. Η πιο κάτω ανάλυση μας βασίζεται στα στατιστικά στοιχεία που εντοπίσαμε στην επίσημη ιστοσελίδα της Παγκύπριας Επιτροπής Αδήλωτων Αιχμαλώτων και Συγγενών Αγνοουμένων.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία έχουμε τ' ακόλουθα δεδομένα για τους Αγνοούμενους του 1974:

• Τόπος Καταγωγής: Πρώτη στη λίστα η Λευκωσία με 90 αγνοούμενους με την Άσσια να ακολουθεί στη 2^η θέση με 84 και την Αμμόχωστο στη 3^η θέση με 75.
• Τόποι Εξαφάνισης : Η Άσσια είναι πρώτη στην κατάταξη με 105 ανθρώπους και ακολουθούν η Κερύνεια και Λάπηθος με 94 και 90 αντίστοιχα.
• Παιδιά Αγνοούμενοι: 8 παιδιά κατω των 18. Αυτοί είναι οι, Γεωργάκης Α. Εγγλέζου ετών 11, Χριστάκης Α. Εγγλέζου ετών 14, Αντωνάκης Γ. Εγγλέζου ετών 16, Γιαννάκης Γ. Εγγλέζου ετών 18, Χριστάκης Μαλιάππη ετών 15, Ανδρέας Κασάπης ετών 17, Παναγιώτης Λοϊζου ετών 17 και Κωνσταντίνος Ν. Ξενοφώντος ετών 17.
• Συνταξιούχοι: Από τους 316 πολίτες πέραν των 60 ετών που αγνοούνται οι 21 είναι από την Άσσια.
• Άμαχοι: Από τους 613 άμαχους πολίτες που αγνοούνται οι 96 εξαφανίστηκαν στην Άσσια που αντιπροσωπεύουν το 15.6% του συνόλου.

Η Άσσια είναι πρώτη στη λίστα του Τόπου Εξαφάνισης αγνοουμένων με 105 άτομα. 76 από αυτούς ήταν κάτοικοι της Άσσιας και άλλα 29 άτομα από άλλα χωριά, που βρήκαν καταφύγιο στο χωριό στην προσπάθεια τους να προφυλαχθούν από την περιοχή των μαχών. Άλλοι οκτώ Ασσιώτες που αγνοείται η τύχη τους χάθηκαν τα ίχνη τους σ' άλλες περιοχές της Κύπρου (Αγκαστίνα 1, Αφάνεια 1, Δίκωμο 1, Κοντέα 4, Τράχωνας 1). Ο συγχωριανός μας Ανδρέας Κασάπη, ο 17 χρόνος τότε Αμερικανός πολίτης, ήταν ο πρώτος αγνοούμενος της Τουρκικής εισβολής του οποίου τα λείψανα εντοπίστηκαν και ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο του DNA το Μάρτιο του 1998. Αυτό έγινε κατορθωτό μετά από πολύχρονες και επίπονες προσπάθειες του πατέρα του Κώστα Α. Κασάπη και με την ενεργό συμπαράσταση της Ελληνοαμερικανικής κοινότητας και Αμερικανών Βουλευτών και Γερουσιαστών. Η πιο τραγική περίπτωση των αγνοούμενων της Άσσιας είναι αναμφισβήτητα η περίπτωση της οικογένειας Εγγλέζου της οποίας εφτά μέλη, συμπεριλαμβανομένου του γαμπρού της οικογένειας, Αρτέμη Φραγκοπούλου, χάθηκαν τα ίχνη τους μετά από την σύλληψη τους από το σπίτι τους. Τέσσερα μέλη της εν λόγω οικογένειας είχαν ηλικία από 11 μέχρι 18 ετών τότε.

Το έγκλημα πολέμου που διαπράχθηκε στην Άσσια

Στις 21 Αυγούστου 1974 με μία ευρείας κλίμακας εκκαθαριστική επιχείρηση τα Τουρκικά στρατεύματα κατοχής συνεπικουρούμενα από μικρό αριθμό ενόπλων Τουρκοκυπρίων από γειτονικά χωριά - τα ονόματα των οποίων γνωρίζουμε - οδήγησαν όλους τους εγκλωβισμένους άμαχους πολίτες της Άσσιας, που σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες μας και εκτιμήσεις αριθμούσαν πέριξ των 900-1000 ανθρώπων, στην πλατεία του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στην πάνω ενορία της Άσσιας. Εκεί, Τούρκοι αξιωματικοί διαχώρισαν τα γυναικόπαιδα από όλους τους άνδρες και νεαρούς έφηβους 14-15 ετών και πάνω.

Όλους τους άνδρες τους έδεσαν με ττέλι και έριξαν πολλούς απ' αυτούς σαν ζώα πάνω σε τρία φορτηγά αυτοκίνητα. Συνολικά 107 συλληφθέντες άνδρες και νέοι συνοδευόμενοι από Τούρκους στρατιώτες και αξιωματικούς οδηγούνται στο γκαράζ Παυλίδη στη Λευκωσία με ενδιάμεσο σταθμό σε αγροτική περιοχή του γειτονικού χωριού Αγυά Κεπήρ. Στο γκαράζ Παυλίδη Τουρκοκύπριος αστυνομικός επ' ονόματι Αλί Ριζά επιλέγει 37 άτομα - όλοι κάτω των 50 ετών - να αποβιβαστούν και για τους υπόλοιπους 70 (σχεδόν όλοι πάνω των 50 ετών) δίνεται οδηγία να επιστρέψουν στο χωριό, προφανώς λόγω του μεγάλου της ηλικίας τους. Αυτή η ομάδα των 70 αμάχων πολιτών είναι η γνωστή πλέον περίπτωση που εντοπίστηκε σε δύο ομαδικούς τάφους στο Ορνίθι. Το έγκλημα στο Ορνίθι αποτελεί το μεγαλύτερο έγκλημα πολέμου εναντίον αμάχων πολιτών που διέπραξε ο Τουρκικός στρατός στην Κύπρο το 1974. Τα στοιχεία που τεκμηριώνουν αυτό το φρικαλέο έγκλημα πολέμου είναι αδιάσειστα.Το μαρτυρούν οι εκατοντάδες πολίτες που ήταν παρόντες κατά τη σύλληψη τους, οι δεκάδες άνδρες και νέοι που ήταν μαζί τους στα ίδια φορτηγά μέχρι το γκαράζ Παυλίδη, αλλά και η συγκλονιστική μαρτυρία που υπάρχει από Τουρκικές πηγές, όπως έχει καταγραφεί στο βιβλίο του Ρόνι Αλάσορ, Διαταγή Εκτέλεστε τους Αιχμαλώτους, στις σελίδες 117-119, κάτω από τον τίτλο "Φορτώστε τους στο τρένο"

Η αρχαιολογική και ανθρωπολογική διερεύνηση των δύο ομαδικών τάφων στο Ορνίθι που πραγματοποίησε η ΔΕΑ μεταξύ 2009-2010, έφερε στο φως ένα διπλό έγκλημα πολέμου. Όπως πιστοποιήθηκε από τα ευρήματα οι κατοχικές αρχές προέβησαν σε εσκεμμένη και οργανωμένη εκταφή και μετακίνηση των οστών (πληροφορίες τοποθετούν χρονικά την μετακίνηση στα μέσα της δεκαετίας του 1990) σε μια προσπάθεια να εξαφανίσουν τα τεκμήρια του εγκλήματος. Από εκείνη την επιχείρηση σώθηκαν ολοκληρωμένα τα οστά μόνον τεσσάρων ανθρώπων και σημαντικό μέρος άλλων τριών. Μερικά από αυτά βρέθηκαν εντός λαγουμιών που συγκοινωνούσαν με γειτονικά πηγάδια, γεγονός που ενισχύει την μαρτυρία του στρατιώτη Ο.Σαατ στην προαναφερθείσα Τουρκική μαρτυρία, ότι κάποιοι ρίχθηκαν στα πηγάδια ενώ ήταν ακόμα ζωντανοί. Για τους υπόλοιπους της ομάδας ανευρέθηκαν μόνο κάποια τεμάχια ή θραύσματα οστών.

Τα γυναικόπαιδα οδηγήθηκαν ομαδικά σε μικρό αριθμό σπιτιών στην κάτω ενορία του χωριού (ανατολικό μέρος) όπου κυριολεκτικά στοιβάχτηκαν σαν σαρδέλες ζώντας κάτω από συνθήκες φόβου, έλλειψης τροφής, κατάλληλου πόσιμου νερού, ηλεκτροδότησης και γενικά άθλιες συνθήκες υγιεινής. Πρώτιστο μέλημα των μεγαλυτέρων γυναικών ήταν να προστατέψουν τις νεαρές κοπέλες από πιθανούς βιασμούς. Τις είχαν ντύσει σαν γριές, με μαύρα ρούχα και μαύρο μαντίλι (κουρούκλα) που κάλυπτε σχεδόν όλο τους το πρόσωπο και τις έκρυβαν σε διάφορα σημεία, όπως κάτω από τα κρεβάτια, μέσα σε ερμάρια και όπου αλλού μπορούσαν. Σαν ασπίδα κάθονταν κοντά στην είσοδο οι γριές και τα μικρά παιδιά που με το κλάμα τους, όταν εμφανίζονταν οι Τούρκοι, προσπαθούσαν να δημιουργήσουν ένα συναισθηματικό πέπλο προστασίας για το σύνολο και για τις νεαρές κοπέλες ειδικότερα.

Στο υπόλοιπο χωριό, εν τω μεταξύ, γινόταν ένα ανελέητο πλιάτσικο από Τουκοκύπριους των γειτονικών χωριών. Όλα τα σπίτια εκκενώνοταν συστηματικά. Έπιπλα, οικιακά σκεύη, ρουχισμός, τα ζώα, όπως αγελάδες, κοπάδια, που πολλά σπίτια την τότε εποχή είχαν σε πισινές αυλές-μάντρες, λεηλατήθηκαν. Μέχρι και το ττέλλι που κρέμαζαν ρούχα οι οικοκυρές υπάρχουν μαρτυρίες ότι σήκωναν και έπαιρναν μαζί τους οι πλιατσικολόγοι. Μέσα σε λίγες μέρες τα σπίτια στο χωριό μετατρέπονταν από ζωντανές οικίες σε τοίχους ξερούς. Το χωριό δεν ήταν πλέον βιώσιμο, το σκηνικό της κόλασης συμπλήρωνε η μυρωδιά του θανάτου που αναδυόταν παντού μέσα στο χωριό. Οι Τούρκοι σκόπιμα άφησαν τους πλείστους νεκρούς άταφους για τουλάχιστον πέντε μέρες που μαζί με ζώα που είχαν πεθάνει από την δίψα τις πρώτες μέρες πριν αρχίσει το οργανωμένο πλιάτσικο, δημιούργησαν τέτοιες συνθήκες ούτως ώστε να απαιτούν τα ίδια τα γυναικόπαιδα να τους αφήσουν να φύγουν από την ζωντανή κόλαση που δημιούργησαν. Έτσι και έγινε, από τις 23 μέχρι και τις 28 Αυγούστου, όλος ο πληθυσμός της Άσσιας εκδιώχθηκε από το χωριό μέσω Περγάμου και Τρούλλων στην επαρχία Λάρνακας.

Αναμφίβολα η Άσσια υπήρξε η σκηνή όπου διαδραματίστηκε μια από τις τραγικότερες παραστάσεις της Κυπριακής τραγωδίας του 1974. Δεν υπάρχει άτομο στην Άσσια που να μην έχει χάσει πατέρα, παιδί, αδελφό ή αδελφή, θείο ή θεία, τον καλό του γείτονα ή το στενό φίλο των νεανικών του χρόνων. Οι Άσσιώτες και όσοι έτυχαν να εγκλωβιστούν στο χωριό εκείνη τη μέρα βιώσαν για δύο εβδομάδες την βαρβαρότητα της τουρκικής πολεμικής μηχανής και έζησαν από πρώτο χέρι τον μηχανισμό της καταστροφής και του εθνικού ξεκαθαρίσματος.

Όλα τα εγκλήματα πολέμου που έχουν διαπράξει τα Τουρκικά στρατεύματα κατοχής και Τ/Κ συνεργάτες τους και ιδίως αυτό που διαπράχθηκε στην κατεχόμενη Άσσια παραμένουν ατιμώρητα μέχρι σήμερα.

Διερεύνηση της τύχης των αγνοούμενων της Κύπρου

Η ενεργοποίηση της Διερευνητικής Επιτροπής για του Αγνοούμενους (ΔΕΑ) ξεκίνησε τον Ιούλιο 2006 και το πρόγραμμα εκταφών και ταυτοποίησης των αγνοούμενων αμέσως μετά. Οι πρώτες ταυτοποιήσεις επιτεύχθηκαν περί τα τέλη Ιουνίου 2007 και συνεχίζουν μέχρι και σήμερα με πολύ αργά βήματα. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία αναφορικά με την πρόοδο των ταυτοποιήσεων παρουσιάζεται στην μηνιαία έκθεση προόδου της ΔΕΑ. Το πλέον ανησυχητικό δεδομένο που προκύπτει από την εξέταση των διαθέσιμων στοιχείων Ιουνίου 2021, είναι η κατακόρυφη μείωση του ρυθμού εντοπισμού λειψάνων, αλλά και του αριθμού ταυτοποιήσεων. Το πρώτο εξάμηνο του χρόνου μόνο εφτά λείψανα αγνοουμένων έχουν εντοπιστεί και 12 ταυτοποιηθεί. Η κατάσταση πλέον εμπνέει σοβαρή ανησυχία για το μέλλον του προγραμμάτος. Είναι εμφανής η σταδιακή κατολίσθηση της αποτελεσματικότητας, από τα αρχικά ποσοστά επιτυχίας που άγγιζαν το 30-40% την περίοδο 2006 - 2010 υποχώρησε μεταξύ 5% -11% το 2020-2021.

Παράλληλα, η περίπτωση του ομαδικού εγκλήματος στο Ορνίθι και η οργανωμένη μετακίνηση των λειψάνων από τους ομαδικούς τάφους από τα Τουρκικά στρατεύματα κατοχής αποκάλυψε και τις μεγάλες αδυναμίες των Όρων Εντολής της ΔΕΑ, όπως είχαν συμφωνηθεί αρχικά το 1981. Η ΔΕΑ καλυπτόμενη από τους όρους εντολής 11 και 13, θεωρεί ότι το έργο της ολοκληρώνεται με την ανεύρεση DNA, αρνούμενη επίσημα να αναγνωρίσει ότι οι υποθέσεις των αγνοουμένων δεν μπορούν να κλείνουν με την παράδοση μερικών εκατοστών του μέτρου οστών στους συγγενείς τους. Στην περίπτωση Γεώργιου Φορή η λανθασμένη απόδοση οστών που ανήκαν σε τέσσερις διαφορετικούς ανθρώπους στην οικογένεια του για ταφή τους προκάλεσε θλίψη, πόνο και μεγάλη αναστάτωση, αλλά και στις υπόλοιπες οικογένειες των αγνοουμένων μας. Ταυτόχρονα προκαλεί σωρεία ερωτημάτων για την ποιότητα της ακολουθούμενης διαδικασίας και των πρωτοκόλλων που εφαρμόζονται. Αναμένονται απ΄όλους οι ανακοινώσεις της ΔΕΑ για τα μέτρα που θα παρθούν και οι αλλαγές που θα εφαρμοστούν στα ισχύοντα πρωτόκολλα και τις διαδικασίες που θα ελαχιστοποιούν την περίπτωση να επαναληφθούν παρόμοια φαινόμενα.

Η κληρονομιά της Αντιγόνης και το Ισχυρό Ψήφισμα καταδίκης της Τουρκίας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Η βεβήλωση των οστών των αγνοουμένων μας αποτελεί ύβρη και έγκλημα ίσο και ίσως μεγαλύτερο του πρώτου. Είναι για αυτό το λόγο που η περίπτωση των ομαδικών τάφων των αγνοουμένων της Άσσιας στο Ορνίθι εξετάστηκε ως κατ' επείγον περίπτωση καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 12 Φεβρουαρίου 2015 και μετά από ημίωρη συζήτηση στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υιοθετήθηκε με το ψήφισμα RC8-0150 / 2015 η Κοινή Πρόταση Ψηφίσματος. Το ψήφισμα καταδίκης της Τουρκίας υπήρξε καταπελτικό.Κατά την συζήτηση οι ευρωβουλευτες Cecilia Wikstrom (Σουηδία) kai Josef Weidenholzer (Αυστρία) καταθέτοντας τις απόψεις τους, πολύ εύστοχα μίλησαν για την κληρονομιά της Αντιγόνης και το "απαραβίαστο ανθρώπινο δικαίωμα να σεβόμαστε τουλάχιστον το σώμα των νεκρών". Τόνισαν τη σημασία αυτής της κληρονομιάς και βεβαίως το αναφαίρετο δικαίωμα των συγγενών να γνωρίζουν που έχουν ταφεί οι οικείοι τους, να έχουν πρόσβαση στον τάφο τους και να ξέρουν πώς πέθαναν.

Ταυτοποιήσεις Ασσιωτών αγνοούμενων της Τουρκικής Εισβολής

Λεπτομέριες για τις κηδείες των ταυτοποιηθέντων συγχωριανών μας αγνοουμένων, καθώς και των κατοίκων γειτονικών χωριών που εξαφανίστηκαν στην Άσσια παρουσιάζουμε στο κεφάλαιο: Κηδείες Ταυτοποιηθέντων Αγνοούμενων.

Τελευταίες εξελίξεις:
Από τις 17.11.2017 έχει κατατεθεί επίσημο έγγραφο από την Τ/Κ εκπρόσωπο στη ΔΕΑ, κα. Γκιουλτέν Πλουμέρ Κουτσιούκ, σύμφωνα με το οποίο δόθηκαν πληροφορίες ότι υπήρξε παραδοχή από έξι άτομα ότι συμμετείχαν στην μεταφορά των λειψάνων από τους ομαδικούς τάφους στο Ορνίθι στον σκουπιδότοπο του Δικώμου. Σύμφωνα με πληροφορήση που πήραμε τον Σεπτέμβριο - Οκτώβριο 2020 από την τριμελή επιτροπή της ΔΕΑ, οι πληροφορίες συγκλίνουν ότι η οργανωμένη μεταφορά των οστών από το Ορνίθι στο Δίκωμο θεωρείται βάσιμη. Μετά την ανάληψη των καθηκόντων του νέου Τ/Κ Εκπροσώπου στη ΔΕΑ, κ. H. Muftuzade, έγινε νέα συνάντηση των συγγενών αγνουμένων με την ΔΕΑ στις 8/6/2021 κατά την οποία ενημερώθηκαν ότι πάρθηκε η απόφαση να αναθέσουν στον Πορτογάλλο αρχιτέκτονα-μηχανικό του έργου αποκατάστασης του σκυβαλότοπου Δικώμου τη διεξαγωγή Μελέτης Αξιολόγησης Ασφάλειας και Κινδύνων (Security/Risk Assessment Report) για την δυνατότητα διάνοιξης του χώρου με σκοπό την έρευνα. Οι συγγενείς αναμένουν την επίσημη ανάθεση της Μελέτης και τη λήψη των επίσημων αποτελεσμάτων.

Υπάρχουν άλλες 18 περιπτώσεις αγνουμένων μας που εξαφανίστηκαν μεμονομένα ή σε μικρές ομάδες και η τύχη τους δεν έχει διευκρινιστεί ακόμα. Στην ίδια συνάντηση (8/6/2021) η ΔΕΑ πληροφόρησε την Επιτροπή Συγγενών Αγνοουμένων της Άσσιας ότι μερικές από αυτές βρίσκονται σε ώριμο στάδιο διερεύνησης και σύντομα αναμένεται να γίνουν διερευνητικές εκταφές.

Τα 2500 περίπου οστά των Αγνοουμένων μας που παραμένουν στα κασόνια του Ανθρωπολογικού:
Σύμφωνα με επίσημη ενημέρωση από τον Ε/Κ Εκπρόσωπο στη ΔΕΑ, κ. Ν. Νέστωρος, στη Βουλή των Αντιπροσώπων το 2019, ο αριθμός των αδιευκρίνιστων οστών που έχουν εντοπιστεί στα δύο πηγάδια στο Ορνίθι είναι πέριξ των 2500. Οι συγγενείς θέτουν επιτακτικά εδώ και χρόνια το αίτημα για την πλήρη διερεύνηση όλων των οστών που δύνανται να εξεταστούν με τη μέθοδο του DNA και την απόδοση στις οικογένειες που επιθυμούν να προβούν σε ταφή. Με κάθε ευκαιρία θέτουν στην προσοχή όλων των αρμοδίων, χωρίς κανένα αποτέλεσμα, ότι 12 χρόνια μετά την ολοκλήρωση των εκταφών στο Ορνίθι δεν έχουν διευκρινιστεί όλοι όσοι είχαν ριχτεί στα δύο πηγάδια. Ούτε ο ακριβής αριθμός των ανθρώπων που δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ στο σημείο έχει διευκρινιστεί τελεσίδικα. Οι συγκεχυμένες αναφορές από μέλη της ΔΕΑ για 70 ή 71 αγνοουμένους στο Ορνίθι, ενώ μόνο 68 προφίλ έχουν ταυτοποιηθεί με τη μέθοδο του DNA, έχουν επιτείνει την αβεβαιότητα που υπάρχει και κάνει ακόμα πιο επιτακτική την εξέταση των όλων οστών.

Αρχειακό υλικό και στοιχεία για τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξε ο Τουρκικός στρατός στην Άσσια:

Μαρτυρίες Ασσιωτών και άλλων που εγκλωβίστηκαν στην Άσσια στις 14/8/1974

Ισχυρό Ψήφισμα καταδίκης της Τουρκίας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (12-2-2015)

Strong Resolution by the European Parliament Condemning Turkey (12-2-2015)

Το έγκλημα πολέμου που διέπραξε ο τουρκικός στρατός στο Ορνίθι

The war crime committed by the Turkish Army in Ornithi

Μαρτυρίες εγκλωβισθέντων στην Άσσια στις 14 Αυγούστου 1974

Ψάχνοντας τα Χαμένα Οστά των Αγνοουμένων της Άσσιας

Κηδείες Ταυτοποιηθέντων Αγνοούμενων

Φάκελος Αγνοουμένων της Άσσιας

Γεώργιος Φορή - Παράδoση λαθασμένων οστών στην οικογένεια

ΠΡΟΣΩΠΑ - Η εισβολή, οι αγνοούμενοι κι όσοι έμειναν πίσω.

Αυτόπτες μάρτυρες του μαζικού εγκλήματος στην Άσσια το 1974 σπάνε τη σιωπή τους

Κηδεύουν άδεια φέρετρα

Σπαραγμός και οδύνη στην κατεχόμενη Άσσια

Οι πρώτες μέρες της προσφυγιάς και ο διωγμός των Ασσιωτών

Μαζική Δολοφονία 70 Αμάχων (Ασσιωτών και Άλλων) στο Ορνίθι

Η Συγκλονιστική ιστορία αγνοουμένων της Άσσιας

Η βιωματική διασύνδεση της Χιώτισσας του Βασίλη Μιχαηλίδη με τα γεγονότα στην Άσσια το 1974

Η Χιώτισσα εν Λεμεσώ, κατά το 1821

Η βάναυση μεταχείριση από τους Τούρκους και ο θάνατος του λαϊκού μας ζωγράφου Μιχαήλ Χρ. Κκάσιαλου

Άρθρα και δημοσιεύματα στον τύπο σχετικά με τους Αγνοούμενους της Άσσιας

Ένα πάρκο στην μνήμη των Αγνοούμενων παιδιών της τουρκικής εισβολής

Πηγές:

1. Στατιστικά στοιχεία από την επίσημη ιστοσελίδα της Παγκύπριας Επιτροπής Αδήλωτων Αιχμαλώτων και Συγγενών Αγνοουμένων.

2. Φωτογραφικός κατάλογος από τα αρχεία του Πολιτιστικού Συνδέσμου «Η Άσσια».

3. Προσωπική εμπειρία του αρθρογράφου κατά την διάρκεια του εγκλωβισμού του στην Άσσια κατά την περίοδο 14-28 Αυγούστου 1974.

4. Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους στην Κύπρο (ΔΕΑ)

Σημείωση: Η έρευνα μας γύρω από το θέμα είναι διαρκής και αναλόγως των νέων πληροφοριών / διευκρινίσεων και εξελίξεων που προκύπτουν προβαίνουμε σε τροποποιήσεις με στόχο το κείμενο να ανταποκρίνεται στα πιο ακριβή στοιχεία που είναι διαθέσιμα κατά την ημερομηνία της τελευταίας τροποποίησης.