Την εκπαίδευση επηρέασε σημαντικά, ιδιαίτερα μετά το 1900, η σχετική ευημερία των κατοίκων της κοινότητας.  Η αυξημένη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή αποτελούσε το βασικό μοχλό οικονομικής ευρωστίας, αλλά μαζί της συμπορεύτηκαν άλλοι ενισχυτικοί συντελεστές που συγκέντρωναν οικονομικά οφέλη σοβαρά, όπως είναι:

·        η απασχόληση των γυναικών στα κεντήματα

·        η ευελιξία των κατοίκων για αλλαγή επαγγελματικών δραστηριοτήτων ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες ή τις ανάγκες της ευρύτερης κυπριακής οικονομίας, π.χ. το κόψιμο πλιθαρκών, το κόψιμο και ψήσιμο κεραμιδιών και τούβλων, η χοιροτροφία και αγελαδοτροφία, η ανάπτυξη της κηπουρικής, η πλανοδιοπώληση τροφίμων και ρουχισμού κ.τ.λ.

Τα δημοτικά σχολεία

Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε στοιχεία για την οργανωμένη εκπαίδευση στην Άσσια πριν από την Τουρκοκρατία, παρόλο που πολλά δεδομένα δίνουν κάποιες σχετικές ενδείξεις.  Παλιές πληροφορίες αναφέρουν ότι κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας δεν επιτράπηκε λειτουργία ελληνικού δημοτικού σχολείου στην Άσσια.  Φιλομαθείς όμως Ασσιώτες έστελλαν κρυφά τα παιδιά τους στο σχολείο της γειτονικής Βατυλής.

Να πώς περιγράφει ο πρώην κοινοτάρχης, αείμνηστος Γεώργιος Πάκκος, τις πρώτες προσπάθειες για μόρφωση:

            «Οι χωριανοί είχαν μεγάλο ενδιαφέρον για τα γράμματα.  Όπως μου έλεγε ο Δημήτρης Χατζηπαναγή (Πίτρης), πολλοί Κύπριοι έκαναν εμπόριο με την Αλεξάνδρεια, που ήταν μεγάλο πνευματικό κέντρο τότε, και τους ήλθε η ιδέα να φέρουν και στην Κύπρο δασκάλους, γιατί μέχρι τότε δίδασκαν τα γράμματα οι παπάδες από θρησκευτικά βιβλία.  Έκαναν εράνους μεταξύ τους και έφεραν τρεις δασκάλους: ένα στη Βατυλή, ένα στα Πέρα Ορεινής και ένα στο Παλαιχώρι.  Τότε πολλοί από την Άσσια (περίπου το 1864) έστελλαν τα παιδιά τους στη Βατυλή, για να μάθουν γράμματα.  Όπως μου έλεγε, πήγαιναν οι Μιχαήλ Χ'Γιώρκη, Χ'Κουτσού,  Μιχαήλ Ππ/Αντώνη, Δημήτρης Χατζηπαναγή Μουστακά, Μιχαήλ Χατζηλοΐζου, και άλλοι.  Ο Μιχαήλ Χατζηλοΐζου  έγινε δάσκαλος και έπαιρνε κάθε δεκαπέντε μέρες εφημερίδα, την οποία έφερνε στο χωριό, για να τη διαβάσει ο ιερέας στο καφενείο και να ακούσουν όλοι τα νέα.

            Όπως μου έλεγε, περίπου το 1865-70 ο πατέρας του Μιχαήλ Χατζηγιώρκη Χατζηκουτσού πρότεινε να φέρουν στο χωριό δάσκαλο και πρόσφερε για το σκοπό αυτό 500 ριάλια.  Έφεραν τότε ένα δάσκαλο από τη Λάρνακα, τον Μιχαήλ Χάχα.  Δεύτερος δάσκαλος στο χωριό ήταν ο Γεώργιος Χατζησταυρή Ασσιώτης και τρίτος ο Μιχαήλ Χατζηλοΐζου επίσης Ασσιώτης.

            Το ενδιαφέρον για πανεπιστημιακές σπουδές ήταν πολύ μεγάλο στα τελευταία χρόνια, αλλά υπήρχε και πολύ πριν.  Αξίζει να σημειωθεί πως ο Παναγιώτης Λεοντιάδης ήταν ο πρώτος χειρούργος γιατρός που ήρθε στην Κύπρο, το 1906.»

Το Ελληνικό Δημοτικό Σχολείο της Άσσιας ιδρύθηκε το 1880 και λειτουργούσε σε δυο οικήματα, το Αρρεναγωγείο κοντά στην εκκλησία του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου και το Παρθεναγωγείο κοντά στην εκκλησία του Αγ. Γεωργίου στην κάτω γειτονιά.  Τα δυο κτίρια τα θυμούμαστε κι εμείς οι κάπως πιο νέοι της κοινότητας.