Στο χωριό μας από τα παλιά χρόνια ο ρόλος της γυναίκας ήταν σημαντικός σε πολλούς τομείς.  Ο τρόπος ανατροφής των Ασσιώτισσων ήταν τέτοιος που τις καθιστούσε το δεξί χέρι του άντρα.

Ανατροφή των γυναικών

Η ανατροφή των κοριτσιών στην Άσσια ήταν πάντα αυστηρή.  Από μικρές οι Ασσιώτισσες μάθαιναν στην κάπως σκληραγωγημένη ζωή.

Αρκετές πήγαιναν στο Δημοτικό σχολείο.  Όμως, ως συνήθως, στη δευτέρα με τρίτη τάξη οι γονείς τους τις έβγαζαν από το σχολείο, για να τους βοηθούν στις διάφορες δουλειές τους.  Υπήρχαν βέβαια και αρκετές που δεν πήγαιναν καθόλου στο Δημοτικό και αυτό οφειλόταν στην αντίληψη που επικρατούσε τότε ότι «τα γράμματα δεν είναι για τη γυναίκα».  Γι' αυτό και πολλές έμεναν στο σπίτι, όπου και ασχολούνταν με διάφορες άλλες δουλειές, όπως το νοικοκυριό και την επίβλεψη των πιο μικρών αδελφών τους.  Μετά, όταν μεγάλωναν κάπως, βοηθούσαν τους γονείς τους στην καλλιέργεια των χωραφιών τους.

Οι διάφορες ασχολίες της Ασσιώτισσας

Από μικρές οι Ασσιώτισσες συγχρόνως με το νοικοκυριό συνήθιζαν να κάνουν διάφορες άλλες βαριές χειρωνακτικές δουλειές.

Δουλειές αποκλειστικά των γυναικών ήταν οτιδήποτε είχε σχέση με το νοικοκυριό, όπως το ζύμωμα, το μαγείρεμα και το πλύσιμο.  Μια άλλη δουλειά αποκλειστικά των γυναικών ήταν το μεγάλωμα και η ανατροφή των παιδιών.  Οι άντρες θεωρούσαν καθήκον των γυναικών το μεγάλωμα των παιδιών, γι' αυτό και δεν ενδιαφέρονταν και πολύ για τον τρόπο ανατροφής των παιδιών τους.

Η δραστηριότητα των γυναικών της Άσσιας δεν περιοριζόταν μόνο στο νοικοκυριό.  Δουλειές όπως το όργωμα, το πότισμα, το ξεχόρτισμα, το σκάλισμα, το θέρισμα, το αλώνισμα και το τάισμα των ζώων απαιτούσαν και τη συμμετοχή της γυναίκας.  Οι άντρες εξ άλλου αποκτούσαν τη βοήθεια των γυναικών τους σ' αυτές τις δουλειές.  Στη σπορά και στο θέρος, κυρίως, οι Ασσιώτισσες λάμβαναν ενεργό μέρος.  Στο θέρος η σκληρή δουλειά γινόταν από αυτές.  Τυλιγμένες με τις άσπρες κουρούκλες τους, φορώντας τις ποδίνες τους, έδεναν τα δεμάτια.  Μετά ακολουθούσαν οι άλλες δουλειές, όπως το αλώνισμα με τις δουκάνες, το ανέμισμα, η αποθήκευση του άχυρου, που γινόταν βασικά από τις γυναίκες.  Αυτά συνέβαιναν μέχρι το 1950.  Μετά ο θερισμός γινόταν με θεριστικές μηχανές και αμέσως μετά, μέχρι και την εισβολή, γινόταν με τα πιο τελειοποιημένα μηχανήματα.  Όμως και αργότερα, όταν καθιερώθηκε η χρησιμοποίηση θεριστικών και άλλων μηχανών, πολλές γυναίκες συνέχιζαν να πηγαίνουν στα χωράφια για διάφορες άλλες μικροδουλειές.

Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των γυναικών που εργάζονταν στα χωράφια άρχισε να ελαττώνεται σημαντικά, λόγω του ότι πολλές άρχισαν να ασχολούνται με άλλες πιο προσοδοφόρες δουλειές.

Η κύρια απασχόληση των Ασσιώτισσων τα τελευταία χρόνια ήταν τα κεντήματα της μηχανής.  Τα ασσιώτικα κεντήματα ήταν και είναι ξακουστά παντού.

Τα διάφορα ενδιαφέροντά τους και πώς περνούσαν τον ελεύθερο χρόνο τους

Παρόλες τις δουλειές τους οι Ασσιώτισσες έβρισκαν κάποιο ελεύθερο χρόνο, τον οποίο ξόδευαν δημιουργικά.  Λόγω του ότι ήταν περιορισμένες, δεν είχαν αρκετά μέσα ψυχαγωγίας.  Όπως είναι γνωστό, τότε οι γυναίκες δεν μπορούσαν να πάνε σε καφενείο ή οποιοδήποτε άλλο χώρο που σύχναζαν άνδρες, γιατί αυτό δε συμβάδιζε με την ηθική τους υπόσταση.  Μια γυναίκα που θα τολμούσε να πάει σε καφενείο θα θεωρόταν ανήθικη και οι άλλες γυναίκες θα την απόφευγαν.  Ελάχιστοι ήταν οι τόποι που μπορούσαν να πάνε οι Ασσιώτισσες χωρίς να κινδυνεύουν να παρεξηγηθούν απ' άλλους.  Τα μόνα μέρη που μπορούσαν να πάνε ήταν στα διάφορα πανηγύρια, στην εκκλησία και στα χωράφια.  Είχαν όλες τις φίλες τους, και συνήθως τα απογεύματα και τις ελεύθερές τους ώρες μαζεύονταν όλες στο σπίτι μιας, όπου κεντούσαν όλες μαζί, και μάλιστα πολλές φορές συναγωνίζονταν μεταξύ τους για το ποια θα κάνει το καλύτερο κέντημα.  Από παλιά δημιούργησαν μια παράδοση στο κέντημα και αυτή την παράδοση τη συνεχίζουν ακόμη και σήμερα στην προσφυγιά.

Επίσης κατά τις διάφορες γιορτές γιόρταζαν με το δικό τους τρόπο.  Ιδιαίτερη σημασία έδιναν στις γιορτές διαφόρων αγίων, και ειδικά αυτών που οι εκκλησίες του χωριού μας είχαν τα ονόματά τους.

Το πρωί φορώντας τα καλά τους πήγαιναν στην εκκλησία, το δε απόγευμα στα σπίτια των «γιορτάρισσων», δηλαδή αυτών που γιόρταζαν, μαζεύονταν πολλές γυναίκες, όπου και τραγουδούσαν και χόρευαν διάφορα κυπριακά τραγούδια και χορούς.

Μια εκδήλωση, που γινόταν αποκλειστικά από τις γυναίκες, ήταν το γέμισμα του κρεβατιού την παραμονή του γάμου.  Σχεδόν όλες οι γυναίκες μαζεύονταν αργά το απόγευμα του Σαββάτου στο σπίτι της νύφης, όπου με τη συνοδεία του βιολιού και του λαούτου γέμιζαν το κρεβάτι.  Αυτή η εκδήλωση συνεχίστηκε μέχρι τα τελευταία χρόνια.

Μετά το 1960 τα διάφορα ενδιαφέροντά τους άρχισαν να αλλάζουν, καθώς ένα ποσοστό από αυτές άρχισε να πηγαίνει στο γυμνάσιο και να αποκτά έτσι μια σχετική μόρφωση.

Το 1960 μπορεί να θεωρηθεί επίσης ως σταθμός κοινωνικής αλλαγής για την Άσσια και γενικότερα για ολόκληρη την Κύπρο, επειδή συμπίπτει με την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατ' επέκταση με μια κοινωνική αλλαγή, γιατί μας εισάγει από την πενταετία του αγώνα που προηγήθηκε σε μια νέα εποχή αναδημιουργίας της κυπριακής πολιτείας.

Τα ενδιαφέροντα των νεαρών Ασσιώτισσων στρέφονται πλέον σε διάφορες άλλες κατευθύνσεις εκτός του αγώνα.  Με αυτή την κοινωνική αλλαγή άρχισε και στην Άσσια ο περίπατος που καθιερώθηκε πριν το 1950.  Κάθε Κυριακή απόγευμα οι κοπέλες της Άσσιας έκαναν τον περίπατό τους στον κύριο δρόμο Λευκωσίας - Αμμοχώστου, προς την Βατυλή.  Η κίνηση δε ήταν πολύ μεγάλη και πολλές φορές εδημιουργείτο συμφόρηση της κυκλοφορίας.

Συγχρόνως με την καθιέρωση του περιπάτου οι Ασσιώτισσες άρχισαν να βγαίνουν έξω με τους αρραβωνιαστικούς τους και να πηγαίνουν σε διάφορα κέντρα, πράγμα που πριν το 1960 δε γινόταν.

Εμφάνιση και ενδυμασία

Στις αρχές του 20ού αιώνα, μέχρι και το 1917 η ενδυμασία των Ασσιώτισσων αποτελείτο από μακριά φορέματα με σούρες και μακριά «πασμέτινα» βρακιά.  Η ποδιά και το μαντίλι ήταν απαραίτητα.

Τα καλά τους ήταν περίπου τα ίδια με τα συνηθισμένα τους στο σχέδιο, διέφεραν όμως στο ότι ήταν υφασμένα καλύτερα και με τις καλύτερες κλωστές και επίσης στο ότι ήταν «πλουμισμένα» με διάφορα κεντήματα.  Μαζί με τα καλά τους φορέματα μπορούσαν μαντίλια πιπιλιαστά.

Μετά το 1917 τα φορέματά τους άρχισαν να κονταίνουν και τα πασμέτινα βρακιά καταργήθηκαν.  Σιγά-σιγά τα παραδοσιακά Κυπριακά φορέματα άρχισαν να καταργούνται και τη θέση τους να παίρνουν τα Ευρωπαϊκού τύπου φορέματα.

Επίσης από τις αρχές του αιώνα μέχρι το 1950 περίπου στην Άσσια επικρατούσε ένα γενικό κριτήριο ομορφιάς για τις γυναίκες.  Για να χαρακτηριστεί μια ως όμορφη, έπρεπε να είναι λυγερή, σιταράτη, με μαύρα μάτια και μακριά βρουλιά.  Όλες οι γυναίκες, νέες και γριές είχαν μακριά μαλλιά, τα οποία «εβρούλλιαζαν».  Δεν υπήρχαν κοπέλες με κοντά μαλλιά.

Αυτά τα κριτήρια ίσχυαν μέχρι το 1950.  Μετά οι κοπέλες άρχισαν να κόβουν τα μαλλιά τους και να μην ακολουθούν αυτούς τους άγραφους κανόνες περί ομορφιάς, οι οποίοι τελικά διαγράφτηκαν.

Το θέμα της παντρειάς της γυναίκας

Η ηλικία γάμου στις Ασσιώτισσες στις αρχές του αιώνα άρχιζε στα 14, δηλαδή σε πολύ μικρή ηλικία.  Ο γάμος γινόταν με συνοικέσιο και ο γαμπρός επιλεγόταν από τους γονείς της κοπέλας, χωρίς να ρωτηθεί η ίδια.  Εκείνες που παντρεύονταν από αγάπη - οι οποίες ήταν ελάχιστες - περιφρονούνταν από τις άλλες Ασσιώτισσες και δε θεωρούνταν καλές γυναίκες.  Με λίγα λόγια η αγάπη τότε ήταν κάτι το απαράδεκτο για τις γυναίκες.

Η περίοδος των αρραβώνων διαρκούσε αρκετό καιρό και κυμαινόταν από 3-10 χρόνια.  Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο γαμπρός και η κοπέλα απαγορευόταν να βρίσκονται μόνοι.  Όταν ο γαμπρός επισκεπτόταν την αρραβωνιαστικιά του, όλη η οικογένεια παρίστατο.  Με την πάροδο του χρόνου η περίοδος των αρραβώνων άρχισε να περιορίζεται σε πιο μικρό χρονικό διάστημα και η επίβλεψη των αρραβωνιασμένων από τους γονείς της κοπέλας άρχισε να χαλαρώνει κάπως.  Από το 1970 και μετά η περίοδος των αρραβώνων διαρκούσε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα, που κυμαινόταν από 6 μήνες ως 2 χρόνια.

Σύγκριση της Ασσιώτισσας με τον άντρα.  Ποια τα δικαιώματά της.

Όπως και σ' άλλα χωριά έτσι και στην Άσσια, ο άντρας πάντα κατείχε μια ξεχωριστή θέση σε σύγκριση με τη γυναίκα.  Η γυναίκα θεωρόταν κατώτερη από τον άντρα.  Στα χωριό μας αυτό το φαινόμενο δεν παρατηρήθηκε σε πολύ μεγάλη έκταση, αλλά διατηρόταν σε ανεκτά πλαίσια.  Ο άντρας ήταν ο αφέντης του σπιτιού και όλες οι γυναίκες το αναγνώριζαν αυτό.  Όμως δεν υπήρχε η κακομεταχείριση των γυναικών από τους άντρες.  Υπήρχαν βέβαια και οι εξαιρέσεις, όμως αυτές ήταν λίγες.  Η πλειοψηφία των γυναικών δεν καταπιεζόταν πολύ από τους άντρες.  Εξ' άλλου οι Ασσιώτισσες μέχρι το 1950-1960 μάθαιναν από μικρές να ζουν υπό τον άντρα.  Μετά το 1960 άρχισαν να ζουν κάτω από καλύτερες συνθήκες, λόγω της αλλαγής της εποχής.

Τα τελευταία δε χρόνια πριν την τουρκική εισβολή δινόταν αρκετή ελευθερία στις γυναίκες αν και ακόμα υπήρχαν μερικά κατάλοιπα από τα προηγούμενα χρόνια, τα οποία υποστήριζαν ότι η γυναίκα δεν είναι ίση με τον άντρα.

Πηγή: ΑΣΣΙΑ ζωντανές μνήμες βαθιές ρίζες μηνύματα επιστροφής, Λευκωσία 1983 - Πολιτιστικός Σύνδεσμος «Η Άσσια»